Sława. Janusz Korczak

– powiedział Władek, który uczył się o potopie w szkole: jak Noe wybudował arkę i gołąb przyniósł mu gałązkę na znak, że już sucho.

      – Ta książka znowu – objaśniał dalej chłopiec – jest naukowa, o gwiazdach. Także już raz ją czytałem; ale wziąłem, bo pani nie chce dawać samych powieści. Zresztą powieści łyka się w jeden dzień, a książki wydają tylko raz na tydzień, toby mi się potem nudziło. A ty jak się nazywasz?

      – Władek.

      Władek ciekawie przyglądał się chłopcu, który łyka książki. Co znaczy połknąć książkę i gdzie się na nią poluje?

      – Ty jeszcze nie byłeś w czytelni, prawda? Szkoda, że nie wiedziałem, bo byłbym wziął druczek. Chociaż możesz napisać na zwyczajnej kartce, byle rządca19 położył pieczątkę. Już ja cię wkieruję20. Idziesz po obiedzie w gości?

      – Nie – odpowiedział zakłopotany Władek, bo coraz mniej rozumiał, o czym mówi nowy znajomy, a bał się zdradzić, że nie wie, że głupi i nie warto się z nim zadawać.

      Umówili się na piątą godzinę, choć Władek nie zna się jeszcze na zegarze.

      Pamiętny był to dzień w nowym życiu Władka. Bo czego mu chłopiec nie naopowiadał! Rzecz dziwna: do szkoły nie chodzi, a przecież wie wszystko.

      Wie, w jakim kapeluszu chodził Bonaparte21, jak ręce zakładał na piersi. Wie, jak po czerwonej podszewce odróżnić generała od zwyczajnego oficera i że są drzewa baobaby22 tak ogromne, że można w ich pniu mieszkać jak w domu; że w powietrzu jest gaz – tlen, bez którego duszą się myszy i dzwonek nie dzwoni, i że kto zębów nie myje, ma w ustach robaczki23, i że telegraf24 – to iskra elektryczna.

      – Chcesz się przekonać? – zapytał.

      – Chcę – odpowiedział Władek, bo choć wierzył, że mówi prawdę, jednakże – kto wie, czy to prawda?

      Przeszli przez parkan i przyłożyli ucho do słupa.

      – Widzisz druty?

      – Widzę – powiedział Władek.

      – Więc to telegraf, prawda?

      – Prawda – powiedział Władek.

      – I słyszysz, jak huczy w środku?

      – Słyszę – powiedział Władek.

      – No widzisz, bo w słupie jest elektryczność.

      Rozdział szósty

      Koło parkanu, w kącie podwórza, na niskim dachu lodowni w ciągu całego szeregu wieczorów pobierał Władek nauki od Olka, a w zamian udzielał mu wiadomości o szkole i nauce szkolnej. Kiedy czytali na zmianę, wszystko szło dobrze. Kiedy zaś wzięli jaką25 szkolną książkę: gramatykę albo zbiór zadań – Władek przekonał się, jak wszystko źle wiedział, jak mało umie.

      – Rzeczownik odpowiada na pytania: kto? co? Jeżeli żyjący – kto? Jeżeli nieżyjący – co?

      – Więc Napoleon to też rzeczownik?

      – Rozumie się, bo go można widzieć.

      – A nie można go widzieć, bo umarł.

      – No tak, ale na obrazku.

      – A na obrazku nie żyje przecie, więc odpowiada na pytanie: co?

      Władek wzrusza ramionami.

      – A czy sława to też rzeczownik?

      – Sławę można czy nie można widzieć?

      I dlaczego sława odpowiada na pytanie: co? – kiedy sława żyje?

      – Sława nie tylko żyje, ale jest nieśmiertelna.

      Olek chce być sławnym wodzem i na pewno nim będzie. Olek ma na to sposób, żeby być sławnym: trzeba wieczorem patrzeć na niebo, kiedy są gwiazdy, bo między nimi są spadające gwiazdy. Trzeba uważać, kiedy taka gwiazda spada, i prędko powiedzieć:

      – Chcę być sławny.

      To się spełni.

      Można powiedzieć: chcę być bogaty. Ale Olek nie dba o pieniądze.

      – Bogaty żyje, żyje, potem umrze – i już. A sławny – to zupełnie co innego.

      W niedzielę byli w czytelni – i czekali całą godzinę, zanim ich wywołano; i Władek zrozumiał, co znaczy polować na książki.