Litwa za Witolda. Józef Ignacy Kraszewski. Читать онлайн. Newlib. NEWLIB.NET

Автор: Józef Ignacy Kraszewski
Издательство: Public Domain
Серия:
Жанр произведения: Повести
Год издания: 0
isbn:
Скачать книгу
align="center">

      58

      dla (daw.) – tu: z powodu. [przypis edytorski]

      59

      kronista – kronikarz. [przypis edytorski]

      60

      horodyszcze (daw.) – miejsce, gdzie znajdował gród (rus. horod). [przypis edytorski]

      61

      Brandenburg – chodzi o daw. osadę Pokarviai (pol. Pokarmin) między Bałgą a Królewcem w obwodzie królewieckim; dziś Uszakowo w obw. kaliningradzkim; położoną u ujścia rzeki Świeżej do Zalewu Wiślanego; po jej zdobyciu Krzyżacy pobudowali tu zamek, który uczynili siedzibą swojego komtura i przemianowali gród od nazwiska margrabiego Ottona III brandenburskiego. [przypis edytorski]

      62

      picowanie – zbieranie żywności dla żołnierzy (rycerzy) i paszy dla bydła wśród ludności okolic, w których stacjonuje wojsko. [przypis edytorski]

      63

      azali (daw.) – czy, czyby. [przypis edytorski]

      64

      Tatar (daw.) – dziś popr. forma D.lm: Tatrów. [przypis edytorski]

      65

1

w. ks. – skrót od: wielki książę; tu w C.lp: wielkiemu księciu. [przypis edytorski]

2

ks.ks. – skrót od: książęta. [przypis edytorski]

3

czego nie miał poddał był – daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: poddał uprzednio, przed innymi wymienionymi wydarzeniami i czynnościami wyrażonymi w zwykłym czasie przeszłym. [przypis edytorski]

4

zagarniono – dziś: zagarnięto. [przypis edytorski]

5

rozżarła – rozsierdziła; rozgniewała wywołując zażartość. [przypis edytorski]

6

niemogących opisać – nie do opisania. [przypis edytorski]

7

zapierać (daw.) – zamykać. [przypis edytorski]

8

ściągniony – dziś: ściągnięty. [przypis edytorski]

9

zaborol (z rus.) – ogrodzenie, zasieka. [przypis edytorski]

10

wnosim – dziś: wnosimy; wnosić: wnioskować. [przypis edytorski]

11

strzeżący – dziś: strzegący. [przypis edytorski]

12

Młot skandynawski – atrybut boga Thora gromowładnego. [przypis edytorski]

13

ślachta – dziś: szlachta; pozostawiono oryg. pisownię. [przypis edytorski]

14

serebczyna – czy nazwana od „srebra”, czy raczej od litewskiego sebrynaj: przez połowę (danina połowiczna), pozostaje rozwiązać. [przypis autorski]

15

dziakło – tu potwierdza dawniejszy nasz wywód z litewskiego dakłe. [przypis autorski]

16

Wdy – skrót od: wojewody (D.lp). [przypis edytorski]

17

powolność (daw.) – uległość, podporządkowanie się czyjejś woli. [przypis edytorski]

18

bajoras – bojar, woj, rycerz; Kraszewski stosuje tu częściowo fonetyczny zapis wymowy litewskiej. [przypis edytorski]

19

kunigas (lit.) – książę; moznowładca litewski. [przypis edytorski]

20

bajor – bojar (forma po odrzuceniu lit. końcówki M.lp). [przypis edytorski]

21

bajoras – bojarowie (naśladowanie lit. formy M.lm). [przypis edytorski]

22

breve (z łac.) – tu: krótkie oświadczenie. [przypis edytorski]

23

zrósł – dziś: wzrósł, wyrósł. [przypis edytorski]

24

posuniony – dziś: posunięty. [przypis edytorski]

25

ermlandzki – olsztyński. [przypis edytorski]

26

dorpacki – od nazwy miasta w Estonii Dorpat (dziś: Tartu). [przypis edytorski]

27

Multany – właśc. Muntenia, kraina w dzisiejszej Rumunii (obejmująca stolicę rumuńską, Bukareszt), wsch. cz. Wołoszczyzny, rozciągająca się na płd. i wsch. od Dunaju po Karpaty; gł. miasto historyczne: Târgovişte. [przypis edytorski]

28

między książęty – dziś forma N.lm: między książętami. [przypis edytorski]

29

Zastanawiającem jest (…) cudzych łaską i opieką przy sobie trzymał – Kraszewski porzuca tu zasadę analizy dokumentów, którą kierował się uprzednio, mówiącą, że regulacje wprowadza się tam, gdzie są konieczne, np. dla ukrócenia bezprawia; jak wcześniej sam zauważył, komentując pierwsze przywileje na Litwie: „Nadaje się to tylko, czego krajowi braknie; wskazują więc najlepiej późniejsze przywileje, czego w Litwie nie było (…)”. [przypis edytorski]

30

Tatar (daw.) – dziś popr. forma D.lm: Tatrów. [przypis edytorski]

31

myncarz – podległy bezpośr. podskarbiemu królewskiemu urzędnik państwowy zajmujący się nadzorem nad funkcjonowaniem mennicy (biciem monet, ich wymianą, negocjacją wartości itp.). [przypis edytorski]

32

brać – tu: posądzać a. więzić. [przypis edytorski]

33

Romowe – w religii lit. (Bałtów) centrum kultu zorganizowanego wokół świętego dębu, z podobiznami bóstw, siedziba kapłana zw. Krewe. [przypis edytorski]

34

przedstawując – dziś: przedstawiając. [przypis edytorski]

35

czernić – tu: oczerniać. [przypis edytorski]

36

dla (daw.) – tu: z powodu. [przypis edytorski]

37

potwarzanie – rzucanie potwarzy, szkalowanie. [przypis edytorski]

38

niepłonnie – tu: niebezpodstawnie. [przypis edytorski]

39

picowanie – zbieranie żywności dla żołnierzy (rycerzy) i paszy dla bydła wśród ludności okolic, w których stacjonuje wojsko. [przypis edytorski]

40

czyli – tu: czyż, czy może (konstrukcja z partykułą -li). [przypis edytorski]

41

wurszajta – w systemie rel. daw. Bałtów: kapłan-ofiarnik. [przypis edytorski]