Palinodia. Ignacy Krasicki

/p>

      Palinodia

      Palinodia – grecka nazwa utworu odwołującego wszystkie stawiane komuś zarzuty. Przykładem odwołania jest Pieśń 16 z ks. I Horacego, w której stara się on zjednać kochankę obrażoną uprzednio złośliwą satyrą: „Nad piękną matkę gładsza jeszcze córo! / Znam, żem przewinił wolnym rymem; którą / Chcesz włóż nań karę: czy komina warty, / Czy, by po morzu błędne gonił karty. / (………) / Poprzestań żalów; i mnie w wieku młodym, / Niebacznym bystra krew była powodem; / Kiedym się gniewnym uniesiony błędem, / Rzucił za piórka ostrego zapędem. // Już ci przyrzekam na sumnienie moje, / Że jadowite żądło mu przykroję / I wziętą z zyskiem przywrócę ci sławę, / Rzuć tylko na mnie oczy twe łaskawe.” (Przekład A. Naruszewicza, tytuł: Do Panny [w książce:] A. Naruszewicz, Dzieła, Warszawa 1778, t. IV, s. 17–18). Tytuł Palinodia (w wyd. Dmochowskiego tytuł Odwołanie) jest użyty przez Krasickiego w sensie ironicznym i jak cały utwór nie jest odwołaniem. [przypis redakcyjny]

      Na co pisać satyry? Choć się złe zbyt wzniosło,

      Przestańmy. Świat poprawiać – zuchwałe rzemiosło.

      Na złe szczerość wychodzi, prawda w oczy kole;

      Więc już łajać przestanę, a podchlebiać wolę.

      Których więc grzbiet niekiedy, mnie rozum nawrócił1,

      Przystępujcież, filuty, nie będę was smucił.

      Ciesz się, Piętrze, zamożny, ozdobny2 i sławny,

      Dobrym kunsztem urosłeś, nie złodziej, lecz sprawny,

      Nie szalbierzu, lecz dzielny umysłów badaczu,

      Nie zdrajco, ale z dobrej pory korzystaczu,

      Nie rozpustny, lecz w grzeczne krotofile płodny,

      Przystąp, Piętrze, bezpiecznie, boś pochwały godny3.

      Ciesz się, Pawle. Oszukać to kunszt doskonały,

      Tyś mistrz w kunszcie, więc winne odbieraj pochwały.

      Fraszka Machijawelów wykręty i sztuki4,

      Przeniosłeś głębokością tak zacnej nauki

      Wytworność przeszłych wieków. Uczniów ci przybywa,

      Winszuję ci, ojczyzno moja, bądź szczęśliwa.

      Janie zacny, coś ojców majętność utracił,

      Fraszka złoto, masz sławę, masz tych, coś zbogacił.

      Brzmi wdzięczność, miło słuchać, choćby i o głodzie.

      O szczęśliwa ojczyzno! szczęśliwy narodzie!

      Masz umysły wyborne, dusze heroiczne,

      Zewsząd wielkie przykłady, wspaniałe i liczne,

      Zewsząd… Po cóż te śmiechy? Niech Zoil5 uwłacza,

      Niechaj zjadliwe pióro w żółci coraz macza,

      Nie przeprze. Ci, co satyr udali się drogą,

      Mszczą się na wielkich, że być wielkimi nie mogą.

      Ta pobudka, co bardziej niż żarliwość wzrusza,

      Wzbudziła Juwenala6 i Horacjusza7.

      Kiedy pod pretekstami obyczajów zdrożnych

      Targali się wśród Rzymu na jaśnie wielmożnych,

      Gdy szydzili z konsulów8 mimo ich topory,

      A co skarb (jak zazwyczaj) okradły kwestory9,

      Choć nie kradli otwarcie, byli połajani.

      Augury10, z charakteru chociaż poważani,

      Chociaż w mocy, w kredycie11 bywali ustawnie,

      Choć ostrożnie grzeszyli, łajano ich jawnie.

      Nie wiedzieli prostacy, że co lud obchodzi12,

      Że co małym nie wolno, to wielkim się godzi,