Bankructwo małego Dżeka. Janusz Korczak. Читать онлайн. Newlib. NEWLIB.NET

Автор: Janusz Korczak
Издательство: Public Domain
Серия:
Жанр произведения: Повести
Год издания: 0
isbn:
Скачать книгу
– dziś popr. forma: w jednej gazecie było napisane. [przypis edytorski]

4

współka – dziś: spółka. [przypis edytorski]

5

kupcowa (daw.) – tu: sprzedawczyni; właścicielka sklepu. [przypis edytorski]

6

Pudełek Dżek miał dużo, bo papierosy wszyscy prawie palą – dawniej papierosy sprzedawano w blaszanych pudełeczkach. [przypis edytorski]

7

oddział (daw.) – tu: klasa. [przypis edytorski]

8

Allan, częściej Alan – anglosaskie imię męskie. [przypis edytorski]

9

Fil (daw.) – spolszczona (dziś niepoprawna) pisownia anglosaskiego imienia Phil, skróconej formy imienia Philip. [przypis edytorski]

10

Iim – rzadko nadawane imię anglosaskie pochodzące z jęz. hebrajskiego. [przypis edytorski]

11

Harry (daw.) – dziś popr. forma N.: Harrym. [przypis edytorski]

12

sklep kolonialny – sklep sprzedający egzotyczne produkty spożywcze i przyprawy sprowadzane z Afryki i Azji (gdzie wówczas znajdowały się kolonie państw europejskich). [przypis edytorski]

13

Alin, częściej Alyn – anglosaskie imię żeńskie. [przypis edytorski]

14

Merrik (daw.) – spolszczona (dziś niepoprawna) pisownia anglosaskiego imienia Merrick. [przypis edytorski]

15

Dik (daw.) – spolszczona (dziś niepoprawna) pisownia anglosaskiego imienia Dick, zdrobnienia imienia Richard. [przypis edytorski]

16

kajet (daw., z fr. cahier) – zeszyt. [przypis edytorski]

17

stalówka a. stalka – element pióra, blaszka dotykająca bezpośrednio papieru podczas pisania. W I połowie XX w. dzieci w szkołach uczyły się pisać piórem złożonym z drewnianej obsadki i metalowej stalówki, którą zanurzało się co chwilę w kałamarzu pełnym atramentu. Stalówki szybko się zużywały i trzeba było je często wymieniać. Długopis został wynaleziony w 1938 r., a do powszechnego użytku wszedł znacznie później. [przypis edytorski]

18

stalka (daw. pot.) – stalówka. [przypis edytorski]

19

lizuch a. lizus (pot.) – ktoś, kto się „podlizuje”, czyli jest przesadnie miły wobec nauczycieli i innych osób, które mają nad nim władzę, od których zależy. [przypis edytorski]

20

stawiak (daw. pot.) – osoba, która zachowuje się niegrzecznie i arogancko, aby zrobić wrażenie odważnej i niezależnej. [przypis edytorski]

21

Czarli (daw.) – spolszczona (dziś niepoprawna) pisownia anglosaskiego imienia Charlie, zdrobnienia imienia Charles. [przypis edytorski]

22

Dik (daw.) – spolszczona (dziś niepoprawna) pisownia anglosaskiego imienia Dick, zdrobnienia imienia Richard. [przypis edytorski]

23

z Harry (daw.) – dziś popr. forma N.: z Harrym. [przypis edytorski]

24

Garis – anglosaskie nazwisko, częściej występujące w pisowni Garris. [przypis edytorski]

25

Czarli (daw.) – spolszczona (dziś niepoprawna) pisownia anglosaskiego imienia Charlie; dziś popr. forma B. i D.: Charliego. [przypis edytorski]

26

obojgu – tu popr. forma C. l.mos.: obu a. obydwu a. obydwom a. obydwóm (jako że mowa o dwóch chłopcach). [przypis edytorski]

27

gdzieś szukał – tu: gdzie szukałeś. [przypis edytorski]

28

marka (daw.) – tu: znaczek pocztowy. [przypis edytorski]

29

Sandersiak – dziecko państwa Sanders; forma nazwiska uzupełniona polskim formantem słowotwórczym -'ak, oznaczającym najczęściej istotę młodą. W czasie, kiedy powstawały powieści Janusza Korczaka, tworzenie takich form było w polszczyźnie znacznie częstsze niż na początku XXI w. [przypis edytorski]

30

kurierek (daw.) – gazeta. [przypis edytorski]

31

oddział (daw.) – tu: klasa. [przypis edytorski]

32

Pinkerton, Allan (1819–1884) – słynny amerykański detektyw i szpieg, założyciel agencji ochroniarsko-detektywistycznej, działającej nadal w XXI w. w USA. [przypis edytorski]

33

kinematograf (daw.) – tu: kino. Na początku XX w. filmy pokazywano bez dźwięku, najważniejsze wypowiedzi czy komentarze pojawiały się na ekranie w formie napisów. Filmy były czarno-białe, a seans uzupełniała muzyka, grana na żywo na pianinie. Pierwszy film z dźwiękiem wyświetlono w 1927 r. [przypis edytorski]

34

jak tabaka w rogu – powiedzenie to w całości brzmi: być ciemnym jak tabaka w rogu i opisuje osobę, która zupełnie nic nie rozumie i nie wie; tabaka – sproszkowany tytoń, zażywany przez wciąganie nosem, co ma powodować przyjemny odruch kichania i oczyszczać górne drogi oddechowe; daw. pojemniki na tabakę często wykonywane były z rogów zwierzęcych. [przypis edytorski]

35

Dżems (daw.) – spolszczona (dziś niepoprawna) pisownia anglosaskiego imienia James. [przypis edytorski]

36

kalendarz – dawniej dużą popularnością cieszyły się książki zawierające kalendarz uzupełniony dużą liczbą informacji praktycznych z różnych dziedzin, porad gospodarskich, krótkich opowiastek, ciekawostek itp. [przypis edytorski]

37

futbal (daw., z ang. football) – piłka nożna. [przypis edytorski]

38

Klaryssa – spolszczenie imienia Clarissa. [przypis edytorski]

39

aeroplan (daw.) – samolot. [przypis edytorski]

40

najprzód (daw.) – najpierw, z początku. [przypis edytorski]

41

o czym tam pisze – dziś popr.: co tam jest napisane, co jest tam opisane. [przypis edytorski]

42

Dżon (daw.) – spolszczona (dziś niepoprawna) pisownia anglosaskiego imienia John. [przypis edytorski]

43

gamajda – ciamajda, osoba powolna i przesadnie łagodna. [przypis edytorski]

44

Bosko czarnoksiężnik – książka opisująca sztuczki magiczne, inspirowana postacią sławnego włoskiego magika Bartolomeo Bosco (1793–1863), którego występy dostarczały rozrywki monarchom europejskim w I połowie XIX w. [przypis edytorski]

45

Eddie Polo (1875–1961) – austriacko-amerykański aktor epoki