Bez powięzi ciało nie miałoby znanej nam postaci, ale byłoby bezładną stertą materii!!
Rozcięgno jest błoniastym, mocnym, choć cienkim pasmem tkanki łącznej, które pełni funkcje podobne do ścięgien i powięzi.
• Podobnie jak ścięgna łączy mięśnie z kośćmi i innymi mięśniami.
• Podobnie jak powięź zapewnia przyleganie mięśni do siebie i utrzymuje narządy w określonym miejscu.
W ciele człowieka istnieją rozmaite rozcięgna. Występują one przede wszystkim:
• na powierzchni czaszki
• wzdłuż kręgosłupa
• na brzuchu
• w dłoniach
• w podeszwach stóp.
Więcej informacji o tkance mięśniowej i nerwowej znajduje się odpowiednio na s. 47 i 63.
Terapia bańkowa może być ukierunkowana na jeden układ, na przykład mięśniowy, w większym stopniu niż na inny. Należy jednak pamiętać, że organizm jest jednością. W tej sekcji omówimy poszczególne układy, ich funkcje, dolegliwości i schorzenia oraz sposoby zapobiegania im.
POWŁOKA WSPÓLNA
BUDOWA ANATOMICZNA
Powłoka wspólna, czyli powłoka ciała, składa się ze skóry, włosów, paznokci oraz gruczołów (łojowych i potowych).
Skóra jest barierą przepuszczalną, która nie tylko wydziela substancje, ale także je wchłania. Pomaga w regulacji temperatury ciała i wspomaga detoksykację organizmu w procesie pocenia. Niestety, jednocześnie pozwala na wnikanie patogenów zewnętrznych, takich jak tlenek węgla, trujące opary, rozpuszczalniki i wiele substancji drażniących. Jest również wrażliwa na zimno i wiatr.
Ponadto skóra jest przedłużeniem układu nerwowego, ponieważ stanowi pierwszą linię komunikacji ze światem zewnętrznym. To właśnie ona jako pierwsza informuje ten układ o rozmaitych bodźcach, takich jak ból, dotyk, temperatura, różne czynniki środowiskowe. Od momentu tego pierwszego kontaktu informacje podróżują za pośrednictwem nerwów obwodowych do ośrodkowego układu nerwowego, który dokonuje właściwej oceny i generuje odpowiednią reakcję.
FUNKCJE
• Ochrona wewnętrznego środowiska organizmu przed czynnikami zewnętrznymi.
• Wydzielanie i wchłanianie substancji.
• Przekazywanie bodźców zmysłowych do ośrodkowego układu nerwowego.
Co znajduje się pod skórą?
Naskórek jest zewnętrzną warstwą skóry. Znajdują się w nim pory stanowiące ujście gruczołów łojowych i mieszki włosowe, ale jest pozbawiony naczyń krwionośnych.
Skóra właściwa, leżąca tuż pod naskórkiem, jest zbudowana z tkanki łącznej. W jej skład wchodzą receptory (zakończenia nerwowe, zob. „Informacje anatomiczne”, s. 37), nieco tkanki tłuszczowej oraz naczynia krwionośne, które dostarczają do niej krew i usuwają zbędne produkty przemiany materii.
Tkanka podskórna jest najgłębszą warstwą skóry. Składa się z powięzi i tkanki tłuszczowej. Stanowi łącznik między powłoką wspólną a leżącymi pod nią mięśniami.
Skóra najgrubsza jest na dłoniach i stopach, a najcieńsza na powiekach i pod oczami. Stanowi największy układ organizmu, a mimo to krew dostarczana jest do niej w ostatniej kolejności. Trafia ona do skóry właściwej z naczyń włosowatych połączonych bezpośrednio z warstwą głębszą, tkanką podskórną. Naczynia te dostarczają krew i usuwają zbędne produkty przemiany materii (więcej informacji – zob. „Układ krwionośny”, s. 38).
CZY WIESZ, ŻE…
Organizm funkcjonuje najlepiej, kiedy jego wewnętrzna temperatura utrzymuje się w określonym zakresie. W wypadku wzrostu temperatury stara się ją obniżyć poprzez skoordynowane działania powłoki wspólnej, układu krążenia i układu mięśniowego.
Regulacja temperatury ciała
Gruczoły potowe, które również są umiejscowione w skórze właściwej, uczestniczą w wymianie ciepła z otoczeniem. Kiedy temperatura wewnątrz ciała rośnie, nasila się ogólne krążenie, które stymuluje gruczoły potowe do produkcji i wydzielania potu, by schłodzić organizm.
Zakończenia nerwowe
W skórze właściwej znajdują się rozmaite mechanoreceptory, będące zakończeniami nerwów obwodowych (zob. „Informacje anatomiczne”, obok). Kiedy coś dotyka ciała, za pośrednictwem nerwów obwodowych wysyłają one sygnał do mózgu, który przetwarza go i odpowiednio reaguje.
Działają w następujący sposób: zbyt intensywny masaż wywołuje inną reakcję (na przykład prośbę o zmniejszenie ucisku lub naprężenie mięśni) niż łagodny dotyk (pobudzający układ przywspółczulny i zapewniający odprężenie). Więcej informacji o układzie nerwowym – zob. s. 62.
STAŁE PODRAŻNIENIE ZAKOŃCZEŃ NERWOWYCH
Czasami tkanki powierzchniowe z rozmaitych powodów znajdują się w stanie ciągłego podrażnienia. Może za to odpowiadać cellulit (nagromadzenie tkanki tłuszczowej i napięcie tkanki łącznej prowadzące do ucisku na zakończenia nerwowe oraz nieprawidłowej reakcji na dotyk) lub poważniejsze schorzenie, takie jak fibromialgia (przypuszcza się, że u osób z fibromialgią wokół naczyń włosowatych znajduje się zbyt dużo zakończeń nerwowych, które łatwo ulegają podrażnieniu – więcej informacji o fibromialgii znajduje się w rozdziale 5 „Bezpieczne stawianie baniek”). Stałe podrażnienie zakończeń nerwowych może doprowadzić do bólów przewlekłych. Innym czynnikiem prowadzącym do przedłużonego podrażnienia tych zakończeń jest uszkodzenie tkanki, na przykład w wyniku oparzenia.
Skóra funkcjonuje najlepiej, kiedy jest elastyczna i nawodniona. Każdy inny stan prowadzi do dyskomfortu lub bólu.
KWESTIA BEZPIECZEŃSTWA
Podrażnione zakończenia nerwowe błyskawicznie reagują na nadmierną siłę ssącą. Dlatego na początku należy unikać stosowania silniejszego podciśnienia. Podobnie jak w wypadku masażu, należy zwiększać intensywność stopniowo i powoli.
INFORMACJE ANATOMICZNE
Zakończenia nerwów obwodowych są nazywane receptorami czuciowymi. Zbierają one informacje i wysyłają je do mózgu, by wywołać odpowiednią reakcję. Nocyceptory rozmieszczone są w całym ciele, szczególnie w obszarze tkanek powierzchniowych i odpowiadają za odbiór bodźców bólowych. Mechanoreceptory znajdują się w skórze właściwej i odbierają rozmaite bodźce, na przykład ból, wibracje i ucisk. Termoreceptory umiejscowione są w skórze, ale także poza nią. Dzięki nim mózg otrzymuje informacje o wysokiej lub niskiej temperaturze zewnętrznej.
W jaki sposób bańki wpływają na powłokę wspólną?
• Stymulują krążenie powierzchniowe. Ssące działanie baniek stymuluje przepływ krwi i limfy. Lepsze mikrokrążenie oznacza silniejszą i zdrowszą skórę.
• Wspomagają regulację temperatury. Rozszerzenie naczyń krwionośnych i ściąganie płynów w stronę powierzchni na skutek działania baniek wspiera proces wydalania zbędnych metabolitów za pośrednictwem skóry (na przykład z potem), co z kolei