sztuki, w tym poezji, często podejmującej temat przemijającej młodości czy miłości. Dla japońskiej kultury charakterystyczne jest podejście
mono no aware (w wolnym tłumaczeniu: smutek rzeczy), oznaczające nastawienie na przemijalność i efemeryczność rzeczy – odbiciem tego typu myślenia jest często pojawiający się w sztuce motyw wody oraz kwitnącej wiśni (zob. S. Napier, dz. cyt., s. 31).
93
S. Napier, From Impressionism to Anime: Japan as Fantasy and Fan Cult in the Mind of the West, New York-Basingstoke: Palgrave Macmillan 2007.
94
Zob. F. Lunning, Mechademia 1: Emerging Worlds of Anime and Manga, Minneapolis: University of Minnesota Press 2006, s. 16-17.
95
Pokémon to nazwa utworzona z połączenia dwóch wyrazów: pocket (kieszeń) i monster (potwór).
96
Zob. R. Kelts, Japanamerica: How Japanese Pop Culture Has Invaded the U.S., New York: Palgrave Macmillan 2006, s. 59.
97
Zob. S. Johnson, Everything Bad Is Good for You: How Today’s Popular Culture Is Actually Making Us Smarter, New York: Penguin Books 2005.
98
Zob. R. Kelts, dz, cyt., s. 211.
99
Zob. S. Napier, Anime from Akira to Princess Mononoke: Experiencing Contemporary Japaneses Animation, New York: Palgrave Macmillan 2001, s. 6.
100
Dodatkowo, od momentu powstania gatunku znacząco poprawiła się jakość wytworów. Chodzi przede wszystkim o warstwę narracyjną – historie stały się bardziej angażujące i skomplikowane, nieraz pod sensacyjną czy fantastyczną powłoką ukryte są głębokie przemyślenia na temat otaczającego nas świata. Zauważyło to zresztą nie tylko środowisko recenzentów, ale i japońska akademia – stopniowo pojawiać zaczęło się coraz więcej opracowań naukowych traktujących o konkretnych tekstach. Powszechnie uznano, że anime przeszło długą drogę od pierwszej serii (Astro Boy) do dzisiaj. Ścieżka ta prowadziła od niezbyt skomplikowanej intelektualnie historyjki o chłopcu-robocie, promującej takie wartości jak miłość, przyjaźń oraz odwaga, aż do dojrzałych, poruszających egzystencjalne problemy tekstów, takich jak na przykład Kōkaku kidōtai (Ghost in the Shell).
101
Zob. S. Napier, dz. cyt., s. 19-21.
102
Odmienności zwykle wynikają z tego, że twórcą danego filmu lub serialu jest ktoś inny niż rysownik komiksu. Jednak nawet wtedy, gdy mamy do czynienia z tym samym artystą, format obydwu mediów wymusza zmiany. Limity czasowe dzieł audiowizualnych wymuszają cięcia w fabule; z kolei możliwość użycia animowanych elementów, muzyki oraz różnych zabiegów natury audiowizualnej pozwala odbierać anime większą liczbą zmysłów. Przy tym wszystkim warto podkreślić, że chociaż dużym uproszczeniem jest stwierdzenie, iż kreskówki to po prostu animowane mangi, to jednak anime operuje podobnym jak komiksy stylem rysowania.
103
Zob. S. Napier, dz. cyt., s. 11-15.
104
Zob. S. T. Brown, Tokyo Cyberpunk: Posthumanism in Japanese Visual Culture, New York: Palgrave Macmillan 2010; M. Kotani, Alien Spaces and Alien Bodies in Japanese Women’s Science Fiction, w: Robot Ghosts and Wired Dreams: Japanese Science Fiction from Origins to Anime, red. Ch. Bolton, I. Csicsery-Ronay Jr., T. Tatsumi, Minneapolis: University of Minnesota Press 2007; A. McBlane, Just a Ghost in a Shell?, w: Anime and Philosophy, red. J. Steiff, T. D. Tamplin, Chicago-La Salle: Open Court Publishing Company 2010; S. Orbaugh, Frankenstein and the Cyborg Metropolis: The Evolution of Body and City in Science Fiction Narratives, w: Cinema Anime, red. S. T. Brown, New York: Palgrave Macmillan 2008; C. Silvio, Animated Bodies and Cybernetic Selves: „The Animatrix” and the Question of Post-Humanity, w: Cinema Anime, red. S. T. Brown, New York: Palgrave Macmillan 2008.
105
Zob. Ch. Bolton, The Mecha’s Blind Spot: „Patlabor 2” and the Phenomenology of Anime, w: Robot Ghosts and Wired Dreams: Japanese Science Fiction from Origins to Anime, red. Ch. Bolton, I. Csicsery-Ronay Jr., T. Tatsumi, Minneapolis: University of Minnesota Press 2007; S. Napier, When the Machines Stop: Fantasy, Reality, and Terminal Identity in „Neon Genesis Evangelion” and „Serial Experiments: Lain”, w: Robot Ghosts and Wired Dreams: Japanese Science Fiction from Origins to Anime, red. Ch. Bolton, I. Csicsery-Ronay Jr., T. Tatsumi, Minneapolis: University of Minnesota Press 2007.
106
Zob. K. S. Gregson, What if the Lead Character Looks Like Me? Girl Fans of Shoujo Anime and Their Web Sites, w: Girl Wide Web: Girls, the Internet, and the Negotiation of Identity, red. S. R. Mazzarella, New York: Peter Lang Publishing Inc. 2005.
107
Zob. S. Napier, Anime…, dz. cyt., s. 33.
108
Zob. M. Thorn, Girls And Women Getting Out Of Hand: The Pleasure And Politics Of Japan’s Amateur Comics Community, w: Fanning the Flames: Fans and Consumer Culture in Contemporary Japan, red. W. W. Kelly, New York: State University of New York Press 2004; J. Welker, Beautiful, borrowed, and bent: „Boys’ Love” as girls’ love in Shojo manga, „Signs: Journal of Women in Culture and Society” 2006, nr 3, Vol. 31.
109
Zob. M. J. McLelland, Male Homosexuality in Modern Japan: Cultural Myths and Social Realities, London: Routledge 2000.
110
Zob. Y. Fujimoto, Transgender: Female Hermaphrodites and Male Androgynes, „U.S. – Japan Women’s Journal” 2004; A. Mizoguchi, Male-Male Romance by and for Women in Japan: A History and the Subgenres of Yaoi Fictions, „U.S. – Japan Women’s Journal” 2003, Vol. 25. Nie powinno to dziwić, zważywszy że w Japonii produkcja pornografii przeznaczonej dla kobiet jest na porządku dziennym. Inaczej rzecz ma się oczywiście w Europie czy Stanach Zjednoczonych, gdzie odbiorcami „filmów dla dorosłych” są przeważnie mężczyźni, a dodatkowo niewyobrażalne jest, że mogą być one skierowane do nastolatków – twierdzi się, że konieczna jest ochrona tych ostatnich przed treściami o charakterze erotycznym. Sharon Kinsella (Adult Manga, London: Curzon Press 2000, s. 136) zauważyła, że w Japonii pornografia nie jest tak bardzo napiętnowana – zakorzenione w kulturze, niezwykle liberalne podejście do porno powoduje, że artyści tworzący „anime dla dorosłych” mogą dawać upust swojej wyobraźni. Ciekawe jest również prawo związane z pornografią dziecięcą – zabrania się ukazywania dzieci „realnych”, ale dozwolone jest pokazywanie ich w pornograficznych kreskówkach.
111
Zob. M. J. McLelland, The World of Yaoi: The Internet, Censorship and the Global „Boys’ Love”, „The Australian Feminist Law Journal” 2005, Vol. 23, s. 21.
112
Zob. M. J. McLelland, Is there a Japanese „Gay Identity”?, „Culture, Health & Sexuality” 2000, nr 4, Vol. 2; A. Wood, „Straight” women, queer texts: Boy-Love manga and the rise of a global counterpublic, „Women’s Studies Quarterly” 2006, nr 1/2, Vol. 34.
113
Zob. L. Goldstein, M. Phelan, Are You There God? It’s Me, Manga: Manga as an Extension of Young Adult Literature, „Young Adult Library Services” 2009; S. Orbaugh, Sex and the Single Cyborg: Japanese Popular Culture Experiments in Subjectivity, w: Robot Ghosts and Wired Dreams: Japanese Science Fiction from Origins to Anime, red. Ch. Bolton, I. Csicsery-Ronay Jr., T. Tatsumi, Minneapolis: University of Minnesota Press 2007.
