Аж на шостай ужо дык я стаў вінават,
Што ратунку не даў, як карэта плыла.
Як я стаў па павестках хадзіць ад Каляд,
Дык асеўся якраз, як Пакрова[11] была!..
І не сеяў, не жаў, не касіў сенажаць,
У арэнду аддаў, бо не мог дадзяржаць.
І што меў, то прадаў, пераеў,
Па судах агалеў, як шэсць разы згарэў;
І ў казе[12] адсядзеў нядзель шэсць,
За няяўку плаціў, можа, трэйчы і штраф.
Як на тое ж і праўда схавалася гдзесьць,
А шукаўшы яе, і мне здарыўся траф[13].
У судзе
Давялося ж і мне быць на велькім судзе,
На акружным судзе, гдзе усе ў грамадзе:
Мужыкі і паны, маскалі і жыды,
Хто у чым, як папаў, – ўсё туды ды туды.
Тут кажух, і шынэль, і бурнос, лапсардак,
І сурдут, і мундзер… а адзін быў і храк
(Так як куртка з хвастом), і брадзяжка[14] была…
Прыйшлі ўсе, і Пантурчыха навет прыйшла…
Быў тут ксёндз, быў і поп, быў і рабін жыдоў,
Толькі наш аліндар[15], той чагось не прыйшоў.
Самы суд за шырокі сеў стол ўпяцярох,
Шосты ходзе сабе, – ўсе ў залатых каўнярох[16],
Як дукат на дукат, так на іх зіхаціць.
(Каб я быў так багат – не хацеў бы судзіць.)
Па аднэй старане душ чтарнасця сядзіць,
Па другой – арыштант, той, што будуць судзіць,
А прад ім – без палы, толькі хвосцік вісеў —
Адвакат, што то меў бараніць, той сядзеў.
Арыштантам тым быў наш Пятрук Пантурок,
Што у пушчы гдзесь меў патайны браварок.
А акцызнік[17] Яськоў браў з яго кубана[18],
Дый данёс, дый злавіў, як той воўк барана.
І акцызнік той быў, прысягаўся і ён,
Як яму хтось данёс, як сачыў ён пяць дзён,
Як кацёл там кіпеў, як гдзе брага была,
Як Пятрук не паспеў уцячы ад катла…
А брахаў дык брахаў і сябе ўсё хваліў,
А таго ж не сказаў, як Пантурку даіў.
Потым нас па адным сталі ў суд выклікаць.
Прысягаўшы на тым, трэба ж праўду казаць!
Тут пытаюць мяне, а тут жаль Петрука;
І мая ж у яго там прапала мука,
І я думаў сабе выгнаць водкі з вядро
На васэле дачкі (вот было бы дабро),
Ды завёз Петруку дзве асьміны мукі,
Дык якраз на той час наляцелі ж «крукі»,
Ды мяне ж павялі у той лес панятым,
Каб ім дна не было і акцызнікам тым!
Як спыталіся ўсіх, – прачыталі той «а х»,
Што злавіўся Пятрук (а набрэхана ж – страх).
Там такое стаіць, што і ў думцы няма:
Паравік, змеявік і якаясь шляма[19]…
Прачыталі ото і яшчэ там папер;
Пагляджу ж, кажу я, што-то будзе цяпер?
Прасцідацель сказаў: «Пяць мінут перарыў!»
І ў каморку шмыгнуў, толькі ксёнжку закрыў.
І усе паднялісь і пайшлі хто куды;
Я застаўся сядзець, усё роўна з нуды.
Як вярнуліся зноў, дык