Төлкө. Николай Якутский. Читать онлайн. Newlib. NEWLIB.NET

Автор: Николай Якутский
Издательство: Айар
Серия:
Жанр произведения:
Год издания: 0
isbn: 978-5-7696-6128-0
Скачать книгу
Маайа утары сүүрэр.

      Сүөдэр сир хоруттарбыт саадьаҕай оҕуһун туора миинэн, синньигэс хахыйах кымньыытынан оҕуһун куттуу, салгыны быһыта дайбаан кууһурҕата иһэр. Кини, Маайа хаһыытын истээт, эргиллэ биэрэр.

      – Маайа! – диэбитинэн Сүөдэр ойон түһэр. Миинэн иһэр киһитэ түһэрин кытта оҕус, бааллыбыт курдук, тохтуур, хара буор суолунан мас сыҥаахтаах сыарҕаны соһон иһэриттэн сылайан, аҕылаан, ып-ыраас сыраана сиргэ субуруйан тохтор.

      Маайалаах Сүөдэр саҥата суох куустуһа түһэллэр. Сылайбыт саадьаҕай оҕус: «Өр соҕус куустуһан туруҥ – сынньаныам», – диэбиттии, кинилэр диэки көрөн кэбиһээт, кэбинэн барар.

      – Маайа, мин үлэбин бүтэрэн иһэрбин хантан билэн көрсө таҕыстыҥ?

      – Эн суоххуттан тэһийбэккэ… Манна баар хотоол уутугар таҥаспын… сууна сырыттахпына, Сүөдэркэ кэлэн моһуоктаата…

      – Моһуоктаата да-а! – Сүөдэр эмискэ кубарыс гына түһэр. – Кини ханна баарый?

      – Быарга анньан куоппутум…

      Сүөдэр туох да саҥата суох, хахыйах кымньыытын туора туппутунан, сүүрэр-хаамар былаастаан, хотоол диэки барар.

      – Сүөдээр! Барыма!.. Төнүн! – Маайа кэргэнин ыҥыра, тохтото сатыыр. Сүөдэр, икки хараҕын үүтэ көстүбэт буола кыыһыран, кинини кыра оҕо эрдэҕиттэн күн бүгүнүгэр диэри баттаабыттара, атаҕастаабыттара, муҥнаабыттара барыта мунньуллан, Маайа ыҥырбытыгар кыһаллыбакка, тэбинэ турар.

      V

      Сүөдэр, кырдал саалыгар ыттаат, Маайаны эккирэтэн иһэр Сүөдэркэни утары көрсөр. Кини, куотар бокуой биэрбэккэ, сүүрэн кэлээт, Сылластыгаһы уолугуттан харбаан ылар.

      – Тойонум оҕото, дорообо! Хамначчыт кыргыттаргын атаҕастыыргар астыммаккаҕын, аны хамначчытыҥ кэргэнин былдьаһар буолбуккун дуу?

      – Бу туох буоллуҥ?.. Кырбаары гынаҕын дуо? Дьэ кырбаан да көр эрэ!.. Ыспараанньык да тойон ыраах буолбатах, – диэн куттанан салҕалас буолбут Сүөдэркэ, төлө мөхсө сатыы-сатыы, суоһурҕаммыта буолар.

      – Эһиги хара батталгытыгар суут-сокуон диэн суох!.. Эн хас хамначчыт кыыһы саакка киллэрдиҥ?! Ийэҥ хастарын кырбаан өлөртөөтө?! Итиннэ барытыгар суут-сокуон суох! Ким биһигини көмүскүүр дьонноробутуй? Ити оҥоһуугутугар ыспараанньыктан эһиги тоҕо куттаммаккытый? – дии-дии Сүөдэр тойонун аах уолларын илгиэлиир, түөһүгэр кимитэлиир. Кини, бэйэтин тылыттан бэйэтэ быыппастан, кыыһыран, сатаран барар.

      – Ыыт диибин дии!.. Атаҕастаппыттаах буоллаххына, тойоҥҥор үҥүс ээ… Ону ким боборуй?.. Ыы-ыт, ийэбэр этиэм! – Сүөдэркэ ытаары сыҥсырыйан барар!

      – Уон икки саастаахпыттан көлүнэр көлө оҥостубут киһитин, көмүскэһэрин оннугар күргүйдүүр, аһынарын оннугар охсор тойоҥҥо үҥсэр үһүбүн дуо?

      Сүөдэркэ, хараҕын куһаҕан баҕайытык турулуччу көрүтэлии-көрүтэлии, ыксаабыт куолаһынан ыһыытыыр:

      – Улуус кулубатын, күн ыраахтааҕы итэҕэллээх киһитин, айыы тойон таҥараҕа андаҕайбыт… кини туһунан туох дииргин кэпсиэм!.. Ыт сирэй, хаайыыга сыттаххына, түрмэҕэ түүнүгүрдэххинэ, хара маска хам кэлгиллэн таһылыннаххына, өйдөнүөҥ!

      Сылластыгас