Сэрии кэмигэр аҕам төбөтүн чугуун иһиккэ үлтү түспүтүн эһэтэ Мэхээлэ оҕонньор уһун кыһыны быһа ыарыылаан, көрөн-истэн сүһүөҕэр туруорбут. Хойут, оҕонньор барахсан көмүс уҥуоҕун көтөхпүт уола – сиэнэ Сэмэн. Маайыс Аһыктаатыгар (Арҕаа Күөлгэ) уунан сылдьан, күннээн-хонуктаан эһэтин уҥуоҕун собус-соҕотоҕун дьип-дьап тутан оҥорон, эргиирин силигин барытын ситэрэн кэбиспитэ үһү. Хойукка диэри: «Тоҕо ол собус-соҕотоҕун сылдьыбытым буолуой?» – диэн дьиктиргээн ахтааччы. Мэхээлэ оҕонньор уҥуоҕа, дьэндэйбит уһун кириэстээх Маайыс оҕонньор уҥуоҕун кытта сэргэстэһэ, туох да буолбакка, күн уотугар тураҕастыйа кэриэрэн билигин да сүрдээх чэгиэн турар. Мэхээлэ аҕата, мин хос-хос эһэм Хоолоо оҕонньор диэн эбитэ үһү.
Күһүн бултана сылдьан сайылык өтөҕүн быһа ааспаппын. Хос эһэм уҥуоҕун көрдүм да, тоҕо эрэ наар аҕабын саныыбын. Аҕам сүгэтин суолун көрдөхпүнэ, «оо, бу уҥуоҕу тутар кэмигэр, бу бии суолун хаалларар түгэнигэр эдэр да буолуо ээ… Былыр дьон бөҕөтө тоҕуоруһан, олорон ааспыт баччалаах киэҥ өтөҕүн ортотугар собус-соҕотоҕун уһун күнү быһа түбүгүрэн букунайа сырыттаҕа…» дии санаатахпына, куппун-сүрбүн хамсатан, уйулҕабын уйадытан дьикти иэйии саба кууһар…
Маайыс Аһыктаатыгар (Арҕаа Күөлгэ) күн бүгүҥҥэ диэри тыатааҕы оҕонньор сөбүлээн дугуйданар. Хас сайын аайы чааркааным көҥдөйдөрүн ыһаталыыр хайыыр. Дойдулаах кыыл тиҥсирийиминэ, ханна барыай. Хас да сиргэ «оонньуур мастаах». Ону мин хайа да мусуой хартыынатынааҕар ордук кэрэхсээн, сирийэн көрөбүн.
Хос эһэм Мэхээлэ ойуурдааҕыттан куттаммата үһү. Арҕаа Күөлтэн Бэрэҕэ кэлэн иһэн, суолун икки өттүгэр отонноон сиэн ыбыгырата сылдьар эһэлэри көрдөҕүнэ: «Эмэх сырайдар сиир буоллаххытына сиэҥ», – дии-дии ыккардыларынан ааһара эбитэ.
Маайыс Аһыктаатын икки, Бэрэ икки ыккардыгар баар Тырыкаат диэн күөлгэ аҕам тиргэлиирэ эбитэ. Тырыкаат дьоҕус көлүйэлээх. Аҕам биирдэ тиргэлэрин көрө сырыттаҕына, көлүйэ уҥуор уун-утары эһэ сүгүллэҥнээн киирэн кэлбит. Киһиттэн букатын куттаммата үһү. Ыһыытаабытыгар, маһы-оту охсуолаабытыгар да кыһаллыбатах. Онуоха аҕам куопчахааны уматан баран онон далбаатаабытыгар биирдэ дьаадьыйбыт.
Аҕабыт биһиэхэ араас, эгэлгэ мас оонньууру оҥороро. Чыыспаан маһын ылан, бэрт түргэнник тыыран тырылатан, кыһан кырылатан, бүк-тах тута охсон таба оҥортоон биэрэрэ. Адаар муостардаах, кынталлыбыт моһуоннаах, дьыралдьыйбыт атахтардаах – атын аҕай, сүрдээх тупсаҕай кыыллар гына. Аҕам кэннэ ким да оннук тупсаҕайдык оҥорбото. Холонон көрөөччү үгүһэ да, наар атахтарын, муостарын салаатын тоһутан кэбиһэллэрэ. Кыһан, бүк-тах тутан син майгыннатан таһаардахтарына да, аҕам киэнигэр төрүт тиийбэт баллыр-иллир харамайдар буолаллара. Хайдах букатын тоһуппакка ити айылаах нарын гына атахтаан, муостаан оҥорорун мэлдьи сөҕөбүн…
Аҕам,