Бақытты болуды ұйреніңіз! Сенімділік құпиялары. Нарша Булгакбаев

сияқты эмоцияның (аффекттің) қазіргі тəжірибесі немесе «жалпы эмоционалды жағдайдың» жалпы сезімі. Мысалы, Дэниел Каннеман бақытты «мен осы жерде жəне қазір сезінемін» деп анықтады. Бақыттың сөздік анықтамаларында бұл қолданыс өмір сапасы сияқты өмірге қанағаттануды бағалауды білдіреді. Мысалы, Рут Веенховен бақытты «адамның жалпы өміріне баға беру, өмір сапасын анықтайды» деді. Каннеман бұл адамдар үшін қазіргі тəжірибеден маңыздырақ екенін айтты. Кейбір пайдалану жағдайлары осы факторлардың екеуін де қамтуы мүмкін. Субъективті əл-ауқат ағымдағы тəжірибе (эмоциялар, көңіл-күй жəне сезімдер) жəне өмірге қанағаттану өлшемдерін қамтиды. Соня Любомирский бақытты «адамның өмірі жақсы, мағыналы жəне құнды екенін сезінумен біріктірілген қуаныш, қанағат немесе жағымды əл-ауқат тəжірибесі» деп сипаттады. Эвдаймонизм – өркендеу, бақыт, бақытқа жетуге ұмтылудың адамгершіліктің критерийі жəне адам мінез-құлқының негізі ретінде танитын этикалық бағыт. Ксавье Ландес бақыт субъективті əл-ауқат, көңіл-күй жəне эвдаймония сияқты көрсеткіштерді қамтиды деп ұсынды. Біздің өмірдегі асыл құндылықтарды пайдалану əртүрлі нəтижелерге əкелуі мүмкін. Соның бірі – бақыт. Скандинавиялық елдерді ең бақытты елдер дейді. Əр ойшыл бақытты көп мағыналы ұғымға айналдырады. АҚШ-тың Тəуелсіздік Декларациясында бақытқа ұмтылу құқығы халықтың саяси құқығы ретінде қарастырылады. Ал егер бұл саяси құқық шынымен халыққа тиесілі болса, онда əрбір азаматтың бақытқа ұмтылу құқығы жəне оны саяси құралдар арқылы жүзеге асыру мүмкіндігі болуы керек.

      Адамдар ғасырлар бойы бақытты өлшеуге тырысты. 1780 жылы ағылшын утилитарлы (мінез-құлық немесе əрекеттің моральдық құндылығы оның пайдалылығымен анықталады) философы Джереми Бентам бақыт адамдардың басты мақсаты болғандықтан, оны үкіметтің қаншалықты жақсы жұмыс істейтінін анықтау əдісі ретінде өлшеу керек деп ұсынды. Бүгінгі таңда бақыт əдетте өзіне-өзі есеп беру сауалнамасы арқылы өлшенеді. Өзіне-өзі есеп беру когнитивтік ауытқуларға жəне ережеден ауытқу сияқты қате көздерінен сақ болу керек. Алайда Зерттеулер көрсеткендей, тəжірибелі эмоциялар туралы естеліктер дұрыс емес болуы мүмкін. Аффективті болжау бойынша зерттеулер адамдар өздерінің болашақ эмоцияларын, соның ішінде олардың қаншалықты бақытты болатынын нашар болжайтынын көрсетеді. Бақыт экономистері философиялық жəне əдістемелік мəселелермен тым көп айналыспайды жəне халық бақытының орташа деңгейін өлшеу үшін сауалнаманы пайдаланбайды. Бақытты өлшеу үшін бірнеше шкала қолдануға болады: бақытты немесе бақытсыз адамдар ретінде сипаттау үшін, жеке қасиеттер мен оң немесе теріс əсер ету арасындағы байланысты бағалау. Респонденттерге олардың ең жақсы өмір сүруі 10, ал ең нашар өмірі 0 болатын баспалдақты елестету ұсынылады. Содан кейін олардан қазіргі өмірін 0-ден 10-ға дейінгі шкала бойынша бағалау ұсынылады. Адамдардың осы күнге дейін лəззат алғанын, көп күлгенін немесе қуанғанын, жақсы