Ҳар куни ишдан келаману, диванга таппа ташлайман. Бошим луқиллаб оғрийди. Дорига ҳужум қиламан. Седальгин, равнатин, пентальгин.
Ахири бўлмади. Судралиб докторга бордим. У энди ўттиздан ошган паст бўйли ҳўппа семиз йигит экан. Гапирганда негадир одамнинг кўзига қарамасликка интилади.
– Қаерда хизмат қиладилар?– Четга боқиб сўради у.
– Мактабда ишлайман,– дедим, – завучман.
– Ў, олийжаноб касб эгаси экансиз,– кулимсиради доктор. "Сан бу касбнинг тузини тотиб кўрмагансан, гапираверасанда», дедим ичимда.
Доктор мени тикка қилиб қўйиб, резинка болғачаси билан тиззамга бир урди. Сесканиб тушдим. Иккинча тиззамга урганда чўккалаб қолдим.
– Анетта ўтиринг, – деди у оппоқ кушеткани кўрсатиб. Ўтирдим. Доктор энгагимни кўтарди. Кейин кўрсатгич бармоғини ҳавога ўқталиб нари– бери сурди:
– By ёққа қаранг! Энди бу ёққа! Яна бу ёққа!
У думбоққина панжалари билан бошимни сиқиб кўрди. Соч ивитаётган сартарошдай калламни обдон ғижимлади. Кейин полга бир оёқлаб турғазиб қўйди. Гоҳ чап оёқда, гоҳ ўнг оёқда туриб, аранг ўнггача санадим.
Ниҳоят, доктор болғачасини тап эткизиб столга ташладию, бурчакка бориб қўл ювди. Жойига келиб ўтирди. Бошини чайқаб уҳ тортди. Биринчи дафъа кўзимга қараб деди:
– Танобингиз сал бўшашибди, домла…
Индамадим. «Танобим бўшаганини ўзим ҳам биламан, сиз даводан келинг, укам!» дедим ичимда. Доктор мендан бир кунлик ишимни, уйқумни, иштаҳамни сўради. Шошилмай, битта– битта айтиб бердим, у киприк қоқмай тинглади. Сўнг туриб, қўлларини кўксига чалиштирди– ю, нари– бери юра бошлади:
– Гапингизга қараганда ишда кўп асабийлашар экансиз, – деди лекция ўқиётган профессордай салмоқлаб, – бу эса сизга мутлақо мумкин эмас. Бир ўқувчингиз Ал– Хоразмийнинг кимлигини билмагани учун икки соат бўғилибсиз. Сизга аввало нима зарур? Ал– Хоразмийми, саломатликми?
– Гапингиз қизиқ бўлди– ю, дўхтир – дедим фиғоним чиқиб, – бир киши жон керакми, жононми, деган экан…
– Ўша киши тўғри айтибди. Жон бўлмаса жононни бошингизга урасизми?
– Ўзининг кимлигини, ота– бобосининг кимлигини билмайдиган жонни нима қиламан? – деб бақирдим – пишириб ейманми?!
Энди докторнинг жаҳли қўзди.
– Менга қаранг ўртоқ бемор, – деди рўпарамга келиб, – бу ерга нимага келгансиз ўзи? Мен билан афсона талашганими ё даволанганими?
– Кечирасиз, даволангани, дедим сал паст тушиб. Докторнинг оқиш ранги тағин қизарди.
– Унда гапга қулоқ солинг, – у яна лўмбиллаб хона кеза кетди. – сизга маслаҳатим шуки, бўлар– бўлмасга куйиб– пишаверманг. Юракни кенгроқ қилинг. Кенгга–кенг, торга–тор дунё, деб қўйибдилар. Тушунаман, ҳозир бола ўқитиш қийин масала бўлиб кетган. Акселарация ва ҳоказо… Аммо сал бепарвороқ бўлишга урининг. Зиғирдек камчилик кўрсангиз лов этиб кетадиган одатингиз бор экан. Бу одатни ташланг. Бир ўзингиз кучанганингиз билан узоққа боролмаймиз. Ҳаётни мукаммал қиламан деб сиздан олдин ҳам не–не олимлар бош қотирган…
Чидамай гап қўшдим:
– Демак, ўртамиёна одам бўлиб… қумурсқадай судралиб юраверишим керак экан– да?
Докторнинг қизил ранги бирдан оқарди. У гурсгурс юриб тепамга келди– ю, «Бедаво экансиз– ку?» дегандек менга олайиб тикилди.
– Узр, – деб ерга боқдим. Доктор остонагача ваъз айтиб борди:
– Шоирлар айтгандай, ҳаёлингизни доим гулга буркаб юринг. Кўпроқ очиқ ҳавода ухланг. Миянгизни толиқтирадиган даражада қаттиқ ишламанг. Тоғларга тез – тез сайр қилиб туринг. Хафа бўладиган ерларга борманг. Кулгили китоблардан ўқинг. Ётишдан олдин оғир овқат еманг. Сут– қатиқни кўпроқ ичинг. Ибн Сино қатиқ ичган одам юзга киради, дейди…
Эшикни зичлаб ёпдим. «Китобни роса ўқибсан, – дедим ичимда, – менинг ёшимга ет, кейин сўзлашаман сен билан».
Эртадан бошлаб бепарвороқ бўлишга қасд қилдим. Саҳар турдиму кайфиятни созлаб мактабга жўнадим. Йўлда таниш–билишлар учраса, хуш–хандон кўришаман, ярашса–ярашмаса ҳазил қиламан. Улар ме-нинг тажанглашимга ўрганиб қолмаганми, ажабланиб боқишади.
Енгил оёқ билан мактабга ҳам келдим. Зинадан кўтарилиб ўқитувчилар хонасига бурилдим. Қарасам, шундоққина эшик тагига биров ботмондай қилиб тупуриб кетибди. Таққа тўхтадим. Илгариги даврим бўлса, «Бу қайси нодоннинг иши?!» деб бақириб берардим. Бу сафар ўзимни қўлга олдим. Ҳовлига чиқиб фаррош хотинни чақириб келдим.
– Хуршида опа, мановини… опташанг, – дедим иложи борича тиржайишга ҳаракат қилиб. Фаррош хотин афтимга чўчиброқ қаради–ю, носкашни койибкойиб, остонани супуриб олди.
Узун–қисқа бўлиб ўқитувчилар келишди. Уларнинг саломига ўлганимнинг кунидан кулиб алик олаяпман. Бироқ ичимни ит кемиряпти. Ҳамон ўша бефаросат носкашни ўйлайман. Орамизда беш киши нос чекади, қоровул тоға билан олти киши. Қоровул атай ҳужрасидан келиб, бу ерга тупуриб кетмайди. Демак, бу ўзимизникиларнинг қилиғи. Бирам тилим қичияптики… Қани энди кеча докторга бормаган