Etik – Ahlak Felsefesi. Doğan Özlem

başlıklı altbölüme bakınız.

      8

      Etikte burada belirtilen temellendirme tarzlarının bir kısmını da içeren farklı bir sınıflandırmadan, “Eylem Motivasyonuna Göre Etik Tipleri” başlığı altında ve fakat sadece etik tiplerinin adlarını anarak, yukarıda söz ettik. Aslında bu sınıflandırmada anılan etik tiplerinin hemen hepsi, bizim burada izlediğimiz sınıflandırma içinde de, farklı adlarla da olsa, yer alırlar. Onları sadece adlarıyla anmakla yetinmemizin en önemli nedeni, tekrarlardan kaçınmak olmuştur.

iVBORw0KGgoAAAANSUhEUgAAAH0AAAA0CAYAAACn1zeBAAAACXBIWXMAAAsTAAALEwEAmpwYAAAKrGlDQ1BQaG90b3Nob3AgSUNDIHByb2ZpbGUAAHjarZZ3UJPZGsbf7/vSCy0hAlJCb4IU6dJr6NLBRkggCYQYQoKK2FlcwVVERARsyIqIgmsBZC2IBQuLYO8Lsqio62LBhsr+wSXce+feP+7MfWfOzG+eOec573vOPw8A7SRXKhWjagDZErksJtiPnZScwib+DgjggQwWYMfl5Up9o6PD4b/Wh9uAAADcsOFKpWL430qdn57LA0CiASCNn8vLBkCOASB1PKlMDoAlAYDxYrlUDoAVAABTlpScAoCVAgBTMMF1AMBMm+A2AGDK4mL8AbBuABKNy5UJAKh3AYCdxxPIAaifAMBOwhdJAGgWAODFE3L5ADQhAMzIzl7EB6CVA4BF2j/5CP7FM03pyeUKlDwxCwAAkAJEuVIxdyn8vytbrJi8wxAAaEJZSAwAkACQmqxFYUqWpEVGTbKIP9ETAFIjVITETzIv1z9lkvncgLBJVmTF+04yVzZ1ViTnxE2ybFGM0l8ijgxX+qdzlJyeGxg7yRmiIM4k5wvjEic5T5QQOcm5WbFhU3v8lbpMEaPsOUMWpJwxO3eqNx536i65MC5EOVd6QKCyH0m8co9U7qf0kYqjp3oWByv13LxY5Vm5LE6pZ3JDo6d8opVvAiKIAC7w5OlL5AAA/oukS2UigVDO9pVKxelsjoRnO4PtYGfvBJCUnMKe+MZ3LEAAAGFdmdJyOgDcigEQwZTGNQY48RSA8WFKM34LQCsFONXLU8jyJjQcAAAeKKAKTNAGfTAGC7ABB3AGD/CBQAiFKIiDZFgAPBBCNshgMRTAaiiCEiiFrVAFu2Av7IdDcARa4SSchYtwFXrhFjyAfhiClzACH2AMQRAiQkcYiDZigJgi1ogD4op4IYFIOBKDJCOpiACRIAqkAFmLlCBlSBWyB2lAfkFOIGeRy0gfcg8ZQIaRt8gXFENpKBPVQ83Qmagr6ouGoXHofFSA5qD5aCG6Ea1Ea9GDaAt6Fr2K3kL70ZfoKAYYFWNhhpgN5or5Y1FYCpaBybAVWDFWgdViTVg71oXdwPqxV9hnHAHHwLFxNjgPXAguHsfD5eBW4DbgqnD7cS2487gbuAHcCO47no7XxVvj3fEcfBJegF+ML8JX4Pfhj+Mv4G/hh/AfCAQCi2BOcCGEEJIJmYRlhA2EHYRmQgehjzBIGCUSidpEa6InMYrIJcqJRcTtxIPEM8TrxCHiJxKVZEByIAWRUkgS0hpSBekA6TTpOukZaYysRjYlu5OjyHzyUvImch25nXyNPEQeo6hTzCmelDhKJmU1pZLSRLlAeUh5R6VSjahu1DlUEXUVtZJ6mHqJOkD9TNOgWdH8afNoCtpGWj2tg3aP9o5Op5vRfegpdDl9I72Bfo7+mP5JhaFiq8JR4ausVKlWaVG5rvJalaxqquqrukA1X7VC9ajqNdVXamQ1MzV/Na7aCrVqtRNqd9RG1Rnq9upR6tnqG9QPqF9Wf65B1DDTCNTgaxRq7NU4pzHIwBjGDH8Gj7GWUce4wBhiEpjmTA4zk1nCPMTsYY5oamjO0kzQXKJZrXlKs5+FscxYHJaYtYl1hHWb9WWa3jTfaenT1k9rmnZ92ket6Vo+WulaxVrNWre0vmiztQO1s7Q3a7dqP9LB6VjpzNFZrLNT54LOq+nM6R7TedOLpx+Zfl8X1bXSjdFdprtXt1t3VE9fL1hPqrdd75zeK32Wvo9+pn65/mn9YQOGgZeByKDc4IzBC7Ym25ctZleyz7NHDHUNQwwVhnsMewzHjMyN4o3WGDUbPTKmGLsaZxiXG3caj5gYmESYFJg0mtw3JZu6mgpNt5l2mX40MzdLNFtn1mr23FzLnGOeb95o/tCCbuFtkWNRa3HTkmDpapllucOy1wq1crISWlVbXbNGrZ2tRdY7rPtm4Ge4zZDMqJ1xx4Zm42uTZ9NoM2DLsg23XWPbavt6psnMlJmbZ3bN/G7nZCe2q7N7YK9hH2q/xr7d/q2DlQPPodrhpiPdMchxpWOb45tZ1rPSZ+2cddeJ4RThtM6p0+mbs4uzzLnJedjFxCXVpcbljivTNdp1g+slN7ybn9tKt5Nun92d3eXuR9z/8rDxyPI44PF8tvns9Nl1swc9jTy5nns8+73YXqleu736vQ29ud613k98jH34Pvt8nvla+mb6HvR97WfnJ/M77vfR391/uX9HABYQHFAc0BOoERgfWBX4OMgoSBDUGDQS7BS8LLgjBB8SFrI55A5Hj8PjNHBGQl1Cl4eeD6OFxYZVhT0JtwqXhbdHoBGhEVsiHkaaRkoiW6MgihO1JepRtHl0TvSvcwhzoudUz3kaYx9TENMVy4hdGHsg9kOcX9ymuAfxFvGK+M4E1YR5CQ0JHxMDEssS+5NmJi1PupqskyxKbkshpiSk7EsZnRs4d+vcoXlO84rm3Z5vPn/J/MsLdBaIF5xaqLqQu/BoKj41MfVA6lduFLeWO5rGSatJG+H587bxXvJ9+OX84XTP9LL0ZxmeGWUZzwWegi2CYaG3sEL4SuQvqhK9yQzJ3JX5MSsqqz5rXJwobs4mZadmn5BoSLIk5xfpL1qyqE9qLS2S9ue452zNGZGFyfblIrnzc9vkTLlU3q2wUPygGMjzyqvO+7Q4YfHRJepLJEu6l1otXb/0WX5Q/s/LcMt4yzoLDAtWFwws912+ZwWyIm1F50rjlYUrh1YFr9q/mrI6a/Vva+zWlK15vzZxbXuhXuGqwsEfgn9oLFIpkhXdWeexbtePuB9FP/asd1y/ff33Yn7xlRK7koqSrxt4G678ZP9T5U/jGzM29mxy3rSzlFAqKb292Xvz/jL1svyywS0RW1rK2eXF5e+3Ltx6uWJWxa5tlG2Kbf2V4ZVt2022l27/WiWsulXtV91co1uzvubjDv6O6zt9djbt0ttVsuvLbtHuu3uC97TUmtVW7CXszdv7tC6hrutn158b9unsK9n3rV5S378/Zv/5BpeGhgO6BzY1oo2KxuGD8w72Hgo41NZk07SnmdVcchgOKw6/+CX1l9tHwo50HnU92nTM9FjNccbx4hakZWnLSKuwtb8tua3vROiJznaP9uO/2v5af9LwZPUpzVObTlNOF54eP5N/ZrRD2vHqrODsYOfCzgfnks7dPD/nfM+FsAuXLgZdPNfl23Xmkuelk5fdL5+44nql9arz1ZZup+7jvzn9drzHuaflmsu1tl633va+2X2nr3tfP3sj4MbFm5ybV29F3uq7HX/77p15d/rv8u8+vye+9+Z+3v2xB6se4h8WP1J7VPFY93Ht75a/N/c7958aCBjofhL75MEgb/DlH7l/fB0qfEp/WvHM4FnDc4fnJ4eDhntfzH0x9FL6cuxV0Z/qf9a8tnh97C+fv7pHkkaG3sjejL/d8E77Xf37We87R6NHH3/I/jD2sfiT9qf9n10/d31J/PJsbPFX4tfKb5bf2r+HfX84nj0+LuXKuAAAgAEAmpEB8LYegJ4MwOgFoKhM5GAAAEAmsjvARAb5zzyRlQEAwBmg3gcgfhVAeAfAzg4A01UAtA6AaACI8wHU0VG5/lG5GY4OE140GQD+0/j4Oz0AYjvAN9n4+NiO8fFvdQDYPYCOnIn8DQBAUAPYrQEA0K2/POTfc/Df0RD84EFJUsMAADpFaVRYdFhNTDpjb20uYWRvYmUueG1wAAAAAAA8P3hwYWNrZXQgYmVnaW49Iu+7vyIgaWQ9Ilc1TTBNcENlaGlIenJlU3pOVGN6a2M5ZCI/Pgo8eDp4bXBtZXRhIHhtbG5zOng9ImFkb2JlOm5zOm1ldGEvIiB4OnhtcHRrPSJBZG9iZSBYTVAgQ29yZSA1LjUtYzAyMSA3OS4xNTQ5MTEsIDIwMTMvMTAvMjktMTE6NDc6MTYgICAgICAgICI+CiAgIDxyZGY6UkRGIHhtbG5zOnJkZj0iaHR0cDovL3d3dy53My5vcmcvMTk5OS8wMi8yMi1yZGYtc3ludGF4LW5zIyI+CiAgICAgIDxyZGY6RGVzY3JpcHRpb24gcmRmOmFib3V0PSIiCiAgICAgICAgICAgIHhtbG5zOnhtcD0iaHR0cDovL25zLmFkb2JlLmNvbS94YXAvMS4wLyIKICAgICAgICAgICAgeG1sbnM6ZGM9Imh0dHA6Ly9wdXJsLm9yZy9kYy9lbGVtZW50cy8xLjEvIgogICAgICAgICAgICB4bWxuczpwaG90b3Nob3A9Imh0dHA6Ly9ucy5hZG9iZS5jb20vcGhvdG9zaG9wLzEuMC8iCiAgICAgICAgICAgIHhtbG5zOnhtcE1NPSJodHRwOi8vbnMuYWRvYmUuY29tL3hhcC8xLjAvbW0vIgogICAgICAgICAgICB4bWxuczpzdEV2dD0iaHR0cDovL25zLmFkb2JlLmNvbS94YXAvMS4wL3NUeXBlL1Jlc291cmNlRXZlbnQjIgogICAgICAgICAgICB4bWxuczp0aWZmPSJodHRwOi8vbnMuYWRvYmUuY29tL3RpZmYvMS4wLyIKICAgICAgICAgICAgeG1sbnM6ZXhpZj0iaHR0cDovL25zLmFkb2JlLmNvbS9leGlmLzEuMC8iPgogICAgICAgICA8eG1wOkNyZWF0ZURhdGU+MjAxNS0wMi0xOVQxNToyODozNyswMjowMDwveG1wOkNyZWF0ZURhdGU+CiAgICAgICAgIDx4bXA6TW9kaWZ5RGF0ZT4yMDE1LTAyLTE5VDE1OjMwOjQ3KzAyOjAwPC94bXA6TW9kaWZ5RGF0ZT4KICAgICAgICAgPHhtcDpNZXRhZGF0YURhdGU+MjAxNS0wMi0xOVQxNTozMDo0NyswMjowMDwveG1wOk1ldGFkYXRhRGF0ZT4KICAgICAgICAgPHhtcDpDcmVhdG9yVG9vbD5BZG9iZSBQaG90b3Nob3AgQ0MgKE1hY2ludG9zaCk8L3htcDpDcmVhdG9yVG9vbD4KICAgICAgICAgPGRjOmZvcm1hdD5pbWFnZS9wbmc8L2RjOmZvcm1hdD4KICAgICAgICAgPHBob3Rvc2hvcDpDb2xvck1vZGU+MzwvcGhvdG9zaG9wOkNvbG9yTW9kZT4KICAgICAgICAgPHBob3Rvc2hvcDpJQ0NQcm9maWxlPkRpc3BsYXk8L3Bob3Rvc2hvcDpJQ0NQcm9maWxlPgogICAgICAgICA8eG1wTU06SW5zdGFuY2VJRD54bXAuaWlkOmI4Mzk0MjA0LWE5MTItNDc5OC04ODQwLWU5YmVlMTc5YWUyMzwveG1wTU06SW5zdGFuY2VJRD4KICAgICAgICAgPHhtcE1NOkRvY3VtZW50SUQ+eG1wLmRpZDo0NDIwNGE4Ni02ZjAxLTQzMDMtOWY3Zi1mZWQ0YWI4N2E1ZDI8L3htcE1NOkRvY3VtZW50SUQ+CiAgICAgICAgIDx4bXBNTTpPcmlnaW5hbERvY3VtZW50SUQ+eG1wLmRpZDo0NDIwNGE4Ni02ZjAxLTQzMDMtOWY3Zi1mZWQ0YWI4N2E1ZDI8L3htcE1NOk9yaWdpbmFsRG9jdW1lbnRJRD4KICAgICAgICAgPHhtcE1NOkhpc3Rvcnk+CiAgICAgICAgICAgIDxyZGY6U2VxPgogICAgICAgICA

Dipnotlar

1

Kitabın yeni basımı: Bilim Felsefesi, Notos Kitap Yayınevi, İstanbul, 2012.

2

1981–1982 tarihli teksir metninin girişidir.

3

Grekçe theoria, bakma, seyretme, geneli görme; pragma (praxis) ise, işler hale getirme, yürürlüğe koyma, eyleme geçirme, eylemde bulunma anlamlarına gelir.

4

Homo faber: Alet yapan, aletle iş gören varlık olarak insan. Latince fabere fiili, alet yapmak, işlemek; fabricum, fabrica (fabrika) ise işlik, üretim yeri anlamına gelir.

5

İkinci Bölüm’de “Platon: İdealist Mutlulukçuluk” başlığı altında, Pla-ton’un hemen tüm Batı felsefesini ve Hıristiyanlık, İslamiyet gibi dinleri etkilemiş ve bir ölçüde bu dinlerin teorik yapılarının temellerinde yer etmiş olan ontolojik belirlemelerine ve metafiziğine daha geniş yer vereceğiz.

6

Hegel, etik-ahlak ayrımını başka terimlere başvurarak yapar. Biz yukarıda “moral” sözcüğünü “ahlak” karşılığı kullandık. Bunun gibi, “moralite” (Moralitaet) de tabii, “ahlaklılık” anlamına gelir. Almanca “Sittlichkeit” terimi de esasında “ahlaklılık” demektir. Ne var ki Hegel, Sittlichkeit’ı ahlaklılık anlamında kullanmakla birlikte “Moralitaet”i, büyük ölçüde, bizim yukarıda “etik”ten anladığımız anlama yakın bir anlamda kullanır.

7

Bu konuda Dördüncü Bölüm’de “Felsefi Etiğin Olabilirliği” başlıklı altbölüme bakınız.

8

Etikte burada belirtilen temellendirme tarzlarının bir kısmını da içeren farklı bir sınıflandırmadan, “Eylem Motivasyonuna Göre Etik Tipleri” başlığı altında ve fakat sadece etik tiplerinin adlarını anarak, yukarıda söz ettik. Aslında bu sınıflandırmada anılan etik tiplerinin hemen hepsi, bizim burada izlediğimiz sınıflandırma içinde de, farklı adlarla da olsa, yer alırlar. Onları sadece adlarıyla anmakla yetinmemizin en önemli nedeni, tekrarlardan kaçınmak olmuştur.