23
Güneşten kinaye olan bu heykelin önünde insanı kurban etmek, küçük çocukları ateşe atmak gibi vahşi dini görevleri vardı.
24
Asıl adı “Tauras” olmakla beraber konuşma dilinde Toros denir. “Bağa Dağı” da denilmektedir. (ç.n.)
25
Kökeni Grekçe kaiser kelimesinden geldiği iddia edilen kayser unvanı Osmanlı Türkçesinde de Roma imparatorlarını ya da serzarlarını anımsarken tercih edimektedir. Araplar’ın Roma ve Bizans imparatorları için kullandıkları unvan olan kaiser kelimesi için bk. Işın Demirkent, “Kayser”, TDV İslam Ansiklopedisi, kaynak: https:// islamansiklopedisi.org.tr/kayser. Sadeleştirme esnasında Kayser unvanları imparator olarak çevrilmiştir. (ç.n.)
26
Taş atmaya yarayan ipli ve taş torbalı ilkel bir silah.
27
Puşto, Köroğlu’nun Puştavı’na taktığı ismin farklı hâlidir.
28
Yusuf Nabi (1642-1712), divan edebiyatı şairidir. Fakat kayıtlarda bu şiir yine divan edebiyatı şairi olan Şair Bâki’ye (ö. 1600) aittir. “Gökyüzünün güneşi yolları ipekli kumaşlarla döşedi; çünkü bahar sultanı çimen ülkesine teşrif etti.” şeklinde sadeleştirlen Bâki şiirleri için bk. İsmail Soyyiğit, Bâki’nin Kasidelerinde Edebî Tasvirler, İstanbul, 2006, Yüksek Lisans Tezi, s.47. (ç.n.)
29
Dört ya da beş bin kadar çuval alabilen bir sal çeşididir. Altına binin üzerinde balon gibi şişirilmiş deri tulum bağlayıp nehrin akıntısına bırakıyorlar. Seyahat esnasında patlayan tulumları bir şekilde dikiyorlar. Üzerine kurulan uzun ve çift taraflı kürekler ile hareket ettirilmektedir. Bu kürekler aynı zamanda nehrin sahil kısmına yaklaşıldığı zaman sahile sırık gibi dayanarak hız almaya da yaramaktadır. Bu sallar Musul ve Bağdat’a kadar gitmektedir. Kürdistan şehirlerini Basra Körfezi’ne bağlayan Dicle Nehri üzerinde bu sallarla önemli miktarda ihracat yapılmaktadır.
30
Yazar burada muhtemelen Dionysos Tiyatrosu’ndan bahsetmektedir. (ç.n.)
31
Zühre bir Roma tanrıçasıdır. Aşk tanrıçası manasındadır. (ç.n.)
32
Sebe Suresi, 34/10-12. Kitapta bu ayetin yalnızca “Sabah esişi bir ay, akşam esişi de bir ay(lık yol)” kısmı verilmiştir. (ç.n.)