1978
Ön Söz
Şafaktan hemen önce Pedro Santana uyandı. Gaz lambası tütmeye başlamıştı. Gözlerini açtığında nerede olduğunu anlayamadı. Havanın çok ince olduğu, tuhaf, kayalık bir manzarada gezindiği bir rüyadan uyanmıştı ve tüm anılarının onu terk etmek üzere olduğu hissine kapılmıştı. Tüten gaz lambası, uzaklardaki volkanik kül kokusu gibi bilincine nüfuz etmişti. Ama aniden başka bir şey daha duymuştu: acı çeken, nefes nefese bir insan sesi. Sonra rüyası uçup gitti ve altı gün altı geceyi birkaç dakikadan fazla uyumadan geçirdiği karanlık odaya geri dönmek zorunda kaldı.
Gaz lambası sönmüştü. Tamamen hareketsiz yatıyordu. Gece çok sıcaktı. Ter kokuyordu. En son yıkanmasının üzerinden uzun zaman geçmişti.
Dikkatlice toprak zeminden kalktı ve kapının yanında duran plastik gaz yağı şişesini aradı. O uyurken yağmur yağmış olmalı. Ayaklarının altındaki zemin nemliydi. Uzakta bir horoz sesi duydu. Ramirez’in horozu. Şafaktan önce her zaman köyde ilk öten o olurdu. Horoz sabırsız insanlar gibiydi. Şehirde yaşayan insanlar gibi, her zaman yapacak çok işi varmış gibi görünen ama asla kendi acil işlerinden başka bir şey düşünmeyen insanlar gibi. Köyde hayat böyle değildi: Burada her şey, hayatın kendisi gibi yavaş ilerliyordu. Beslendiğimiz bitkiler ağır ağır büyürken neden acele edelim ki?
Gaz yağı şişesini buldu ve ağzını kapatan kumaş parçasını çıkardı. Karanlığı dolduran nefesi daha da düzensizleşiyordu. Lambayı buldu, mantarı çıkardı ve dikkatlice gaz yağı döktü. Kibriti çaktı, cam kapağı kaldırdı ve fitilin yanmaya başlamasını izledi.
Sonra istemeye istemeye arkasına döndü. Bunu büyük bir acıyla yaptı çünkü onu neyin beklediğini görmek istemiyordu.
Duvarın yanındaki yatakta yatan kadın ölecekti. Uzun zamandır kendini onun iyileşeceğine ikna etmeye çalışsa da bunu artık biliyordu. Son ikna girişimi rüyasında olmuştu. Ama asla ölümden kaçamayız. Ne kendimizin ne de sevdiğimiz birinin.
Yatağın yanına çömeldi. Gaz lambası duvarlara huzursuz gölgeler saçıyordu. Ona baktı. Hâlâ gençti. Yüzü solgun ve çökük olmasına rağmen güzeldi. Karımı terk edecek son şey onun güzelliği olacak, diye düşündü gözleri yaşarırken. Alnına dokundu. Ateşi tekrar yükselmişti.
Bir karton parçasıyla yamalanmış kırık pencereden dışarı baktı. Henüz şafak sökmemişti. Ramirez’in horozu hâlâ yalnız. Keşke güneş doğmuş olsaydı, diye düşündü. Keşke sabaha kadar nefes almaya devam edebilse. O zaman beni gece yalnız bırakmamış olur.
Birden gözleri fal taşı gibi açıldı. Elini tuttu ve gülümsemeye çalıştı.
“Çocuk nerede?” diye sordu. O kadar zayıf bir sesle sormuştu ki onu zar zor anlayabiliyordu.
“Kız kardeşimin evinde uyuyor. Böylesi en iyisi,” diye yanıtladı.
Kadın aldığı cevapla rahatlamıştı. “Ne zamandır uyuyorum?”
“Saatlerdir.”
“Bütün bu zaman boyunca burada mı oturdun? Dinlenmelisin. Birkaç gün içinde, burada daha fazla yatmama gerek kalmayacak.”
“Uyuyordum,” diye yanıtladı. “Yakında yine iyileşeceksin.”
Yalan söylediğini, bir daha asla ayağa kalkamayacağını bilip bilmediğini merak etti. İkisi de çaresizlik içinde birbirlerine yalan mı söylüyordu? Kaçınılmazı kolaylaştırmak için miydi bu?
“Çok yorgunum,” dedi.
“İyileşmek için uyumalısın,” diye yanıtladı, aynı anda yüzünü görmemesi için başını çevirerek. Çok geçmeden şafağın ilk ışıkları içeri sızdı. Yine bilincini kaybetmişti. O kadar yorgundu ki artık düşüncelerini kontrol edemiyordu.
Dolores’le 21 yaşındayken tanışmıştı. O ve kardeşi Juan, karnavalı görmek için Santiago de los Treinta Caballeros’a giden uzun yoldan yürüdüler. Yaşça daha büyük olan Juan, şehre daha önce bir kez gelmişti. Ama bu Pedro’nun ilk seferiydi. Oraya varmaları üç gün sürdü. Tek öküzün çektiği bir arabaya binerek ama genelde yürüyerek birkaç kilometre yol aldılar.
Sonunda hedeflerine ulaştılar. Bir şubat günüydü ve karnaval tüm hızıyla devam ediyordu. Pedro büyük bir şaşkınlık içinde cafcaflı kostümlere ve korkunç görünen şeytan ve hayvan maskelerine bakmıştı. Bütün şehir binlerce davul ve gitarın ritmiyle dans ediyordu. Juan onu caddelerde ve ara sokaklarda gezdirdi. Geceleri Parque Duarte’deki banklarda uyudular. Pedro, Juan’ın kalabalığın içinde kaybolmasından korkuyordu. Anne ve babasını kaybetmekten korkan bir çocuk gibi hissediyordu. Ama belli etmedi. Juan’ın ona gülmesini istemiyordu.
Son akşamlarında Juan kostümlü, dans eden insanların arasında aniden ortadan kayboldu. Ayrılırlarsa buluşacakları yer konusunda anlaşamamışlardı. Pedro bütün gece Juan’ı aradı. Şafakta Plaza de Cultura’daki çeşmenin yanında durdu.
Yanına kendi yaşlarında bir kız oturdu. Gördüğü en güzel kızdı. Kız sandaletlerini çıkarıp ağrıyan ayaklarını ovuştururken onu izledi. Göz göze geldiklerinde utanarak gözlerini indirdi.
Dolores’le böyle tanışmıştı. Çeşmenin yanına oturdular, konuşmaya başladılar. Dolores temizlikçi olarak iş arıyordu ve bunun için zengin bir mahallede evleri dolaşıyordu ama iş bulamamıştı. O da bir çiftçinin çocuğuydu ve köyü Pedro’nunkinden çok uzakta değildi. Şehirden birlikte ayrıldılar, yemek için muz ağaçlarını yağmaladılar ve köyüne yaklaştıkça daha yavaş yürüdüler.
İki yıl sonra evlendiler, Pedro’nun köyündeki küçük bir eve taşındılar. Pedro şeker tarlasında çalışırken Dolores sebze yetiştirip sattı. Fakirdiler ama mutluydular.
Sadece bir şey olması gerektiği gibi değildi. Üç yıl geçmesine rağmen Dolores hâlâ hamile kalmamıştı. Bundan hiç bahsetmediler ama Pedro, Dolores’in artan kaygısını hissetti. Pedro’ya söylemeden, yardım istemek için Haiti sınırında bazı medyumlara gitti.
Sekiz yıl geçti. Sonra bir akşam Pedro şeker tarlasından dönerken Dolores'le karşılaştı ve hamile olduğunu öğrendi. Evliliklerinin sekizinci yılının sonunda bir kız çocuğu dünyaya getirdi. Pedro çocuğunu ilk gördüğünde, annesinin güzelliğini miras aldığını hemen anladı. O akşam Pedro köy kilisesine gitti ve annesinin ona verdiği bir miktar altın takıyı kiliseye bağışladı. Sonra o kadar yüksek sesle ve hararetle şarkı söyleyerek eve gitti ki karşılaştığı insanlar çok fazla rom içtiğini düşündüler.
Dolores uyuyordu. Daha hızlı nefes alıyordu. Huzursuzca kıpırdandı.
“Ölemezsin,” diye fısıldadı Pedro, artık umutsuzluğunu kontrol edemeyecek durumdaydı. “Ölüp beni ve çocuğumuzu bırakamazsın.”
İki saat sonra her şey bitmişti. Kısa bir an da olsa nefesi tamamen sakinleşti. Gözlerini açtı ve ona baktı.
“Kızımızı vaftiz etmelisin,” dedi. “Onu vaftiz etmeli ve onunla ilgilenmelisin.”
“Yakında iyileşeceksin,” diye yanıtladı. “Onu birlikte vaftiz edeceğiz.”
“Artık yokum,” dedi ve gözlerini tamamen kapadı.
İki hafta sonra Pedro, kızını sırtında bir sepet içinde taşıyarak köyden ayrıldı. Kardeşi Juan yolda onu takip ediyordu.
“Ne yapıyorsunuz?” diye sordu.
“Yapılması gerekeni.”
“Kızını vaftiz etmek için neden şehre gitmeniz gerekiyor? Neden onu burada köyde vaftiz ettirmiyorsun? Kilisemiz bize iyi hizmet etti ve bizden önce de ebeveynlerimize hizmet etmişti.”
Pedro durup kardeşine baktı.
“Sekiz yıl çocuk bekledik. Sonunda kızımız geldiğinde Dolores öldü. Henüz 30 yaşında bile değildi. Ölmek zorunda kaldı. Çünkü biz fakiriz. Yoksulluk hastalıkları yüzünden. Şimdi büyük katedrale, tanıştığımız meydana döneceğim. Kızım buradaki en büyük kilisede vaftiz edilecek. Dolores için en azından bunu yapabilirim.”
Juan’ın cevabını beklemedi. O akşam geç saatlerde Dolores’in geldiği köye vardığında annesinin evinde durdu. Nereye gittiğini açıkladı.