– Тўхтат машинани! – амр этди у ҳайдовчининг елкасига кафтини босаркан.
Машина тўхтаган онда Иқбол елка қисди:
– Нима гап? Бирор нимани унутиб қолдирдингми?
– Мен… у қизга уйланмайман.
Иқболнинг кўзлари ола-кула бўлиб кетди:
– Нима? Эсинг жойидами? – Бу пайтда орқадан изма-из келаётган машиналар карвони ҳам тўхтаб қолганди. – Нималар деётганингни биласанми? Қанақа қиёмат қўпишини тасаввур қиляпсанми?
Ҳамид бир нуқтага қараганча тош қотганди. Орқадаги ҳайдовчилардан бири келиб, машина ойнасидан бошини суқди:
– Тинчликми? Машина бузилиб қолдими?
– Йўқ, бошқа муаммо, – деди Иқбол уф тортиб. – Бораверинглар. – Кейин Ҳамидга юзланиб, унинг ёқасидан олди. – Жинни бўлдингми? Шунча одамга масхара бўламизми? Тўйга чақирилган меҳмонларга нима дейсан? Фикримдан қайтдим, уйланайман деб айтасанми? Келин-чи? Унинг ота-онаси, яқинлари қандай бош кўтариб юради.
– Менга фарқи йўқ, – деди Ҳамид маъносиз нигоҳларини бир нуқтага қадаб. – У қизга уйланмайман. Қарорим қатъий.
Орқадан эса сигнал товушлари тинмасди. Бошқа ҳайдовчилар ҳам бирин-кетин машинага бош суқа бошлашди. Иқбол танг вазиятда эди.
– Мен нима ҳам дейман? – елка қисди у. – Бориб ойингга айтаман. Ўзлари биладилар нима қилишни.
Иқболнинг ўзи ўтирган машина тарафга важоҳат билан келаётганини кўрган Малак холанинг кўнгли ғашланди. Иқбол эшикни очиб, унинг қулоғига пичирлаб вазиятни тушунтиргач, кўзлари қинидан чиққудек бўлди. Кейин эса машина ўриндиғига суяниб қолди.
Кўп ўтмай, Ҳамид ўзи ўтирган машинадан чиқиб, онасининг қошига югурди. Яхшиямки, бу машинада онасидан бошқа ҳеч ким йўқ эди.
– Бу нима қилганинг, болам? Менда қасдинг борми? Эл-юрт ичида бизни шарманда қилмоқчимисан? Бировнинг кўз қорачиғидек авайлаб ўстирган боласини иснодга қолдирма! Одамларни биласан, қизнинг бир айби бор эканки, тўй тўхтатилибди, деб гап қилишади.
– Одамлар билан нима ишим бор, ойи, – елка қисди Ҳамид. – Мен ҳам инсонман, ўзим хоҳлагандек яшашни истайман-ку?
– Менга, ўз онангга раҳминг келсин, – ёзғирди она кўз ёшларини тиёлмай. – Сени шу умидда ёлғиз бошим билан катта қилдимми? Сендан кўрган неклигим шу бўлдими? Қариган чоғимда хор қиласанми?
– Нега хор бўласиз, ойи, – хуноб бўлди Ҳамид. – Нима бўпти? Қиз бола, қўл теккизганим йўқ. Мен олмасам, бошқаси олади. Шунга осмон узилиб ерга тушибдими?
Онаси ҳар қанча ялиниб-ёлвормасин, Ҳамид фикридан қайтадиганга ўхшамасди. Ниҳоят тунд кайфиятда машинадан чиқди. Орқасидан эса тарвузи қўлтиғидан тушган онаси… Ҳеч ким ҳеч нарсани тушунмас, ҳамма бир-бирига қараганча, тош қотганди. Ҳамид одамларга юзланиб, баралла хитоб қилди:
– Ҳамма уй-уйига! Тўй бўлмайди.
Уйдаги