Proloq
Günəş tutulması.
Çərşənbə axşamı, 24 iyul
1. Əvvəl
Günəş tutulmasının baş verəcəyi gün Dorin Makklaud bir əlində "Cronicle"ın təzə nömrəsi, digərində isə bir fincan tünd mokko1 ilə "Starbucks" kafesindən çıxdı. Tələsmək lazım idi: onun saat 10-a şəhərdə görüşü təyin olunmuşdu və
“Embarkagero”nun yaxınlığında yerləşən ofisinə çatmaq üçün bir saatdan az vaxtı qalmışdı. Səhərin soyuq küləyindən büzüşərək, o tələskənliklə "Bazaar" və "Castro" küçələrinin kəsişməsində yerləşən metro stan-siyasına tərəf yollandı.
Dorin göyə baxdı və üzünü tur-şutdu. Gecə şəhəri bürümüş
duman örtüyu hələ dağılmamışdı və günəş bu tüstü arasından üzünə tül çəkilmiş gəlini xatırladırdı. Çoxdan gözlənilən hadisə – yeni minilliyin ilk günəş tutulması 4 saatdan sonra baş verəcəkdi və lənətəgəlmiş duman uc-batından onu görməmək pis olardı. O, qəzetlər və televiziya xə-bərlərindən bilirdi ki, bu nadir astronomik fenomeni qeyd etmək üçün bütün şəhər toplanacaq. Hətta bu vəziyyətdə
belə, San-Fransisko təmtəraqsız keçinə bilmirdi.
"Bu nə səfehlikdir!” – deyə Dorin təəssüflə başını yelləyərək fikirləşdi. Onsuz da ilboyu San-Fransisko üzərində
dumanlı hava olur və bir neçə dəqiqəlik çökəcək qaranlıga nəyə görə sevinilir? Özü də ki, bütöv yox, yarım günəş tutulması gözlənilirdi.
1 Qəhvə.
4
Dorin dərindən nəfəs alıb, boynundakı şərfi düzəltdi və yersiz fikirləri başından atdı. İndi onun daha vacib qaygıları var idi. Əgər o Delta bankın tələblərini yerinə yetirə
bilsə, firmadakı yolu onun üçün açılacaq. Bu fikir onu qa-nadlandırıb "Bazar” küçəsindən keçirtdi və o metro stansiyasının girişinə çatdı. O, metroya daxil olan anda tuneldə
növbəti qatar göründü.
Təyin olunmuş vaxta gecikmədiyinə görə razı halda əlindəki qəhvədən bir qurtum almaq istəyirdi ki, birdən kimsə
möhkəm zərbə ilə onun dirsəyinə toxundu. Vurulan bu zərbədən əlindəki stəkan düşdü və qəhvə perrona dağıldı.
Dorin ona vurulan zərbənin kim tərəfindən gəldiyini görmək üçün arxaya baxdı və cır-cındır geyimli yaşlı qadını gördü. Bu qadın Dorinə sanki bu dünyadan olmayan insanın ba-xışları ilə baxırdı. Bir anlıq Dorinin fikrində vaxtilə xəstə yatan anasının obrazı canlandı: üzünün kəskinləşmiş cizgiləri, ölüvay baxışları və dərmanlarla sidiyin qarışmış kəskin qoxusu. Bütün bunlar Alseygeymer xəstəliyinin əlamətləri idi.
Dorin qeyri-iradi bir addım geriyə çəkilərək çantasını özünə
sıxdı. Amma çox güman ki, bu evsiz qadın təmamilə zə-rərsiz idi. Yəqin ki, belə hallarda sonrakı ifadə olaraq bu sözlər səs-lənəcəkdi: "Nə ilə bacarırsınızsa kömək edin!"Dorin bir addım da geri çəkildi. Qorxu və qəzəb, mərhəmət hissi ilə əvəz edildi.
Yazılmamış
şəhər
qanunlarına
əsas-lanaraq,
perrondakı digər sərnişinlər baxışlarını yana çevirdilər. Dorin də bu cür etmək istədi, amma bacarmadı. Yəqin ki, bunun səbəbi çoxdan vəfat etmiş anasının yadına düşməsi, yaxud o zavallı qadına duyduğu mərhəmət hissi idi. Bu vaxt o qeyri-ixtiyari soruşdu:
– Sizə necə kömək edə bilərəm?
5
Qadıntərpəndi və Dorin acından qadının dizlərinə
büzüşmüş qəhvəyi rəngli küçüyü gördü. Yazıq küçük o qədər arıq idi ki, batmış böyürlərindəki bütün qabırğaları saymaq olardı. Qadın Dorinin küçüyə baxdığını görüb dedi :
– Dopsik bilir! – Yaşlılıq və evsizlik ucbatından qadının səsi xırıltılı idi. Qadın yenə təkrarladı:
– O hər şeyi bilir!
Dorin sanki başa düşürmüş kimi qadının dediklərini başının hərəkəti ilə bildirdi. O zavallı anası ilə ünsiyyəti zamanı əldə etdiyi təcrübəsinə əsasən bilirdi ki, psixi xəstələrin qıcıqlandırılması düzgün deyil.
– Əlbəttə bilir, – deyə Dorin təkrarladı.
– Və o, bu haqda mənə danışır!
Bəli-bəli danışır! Dorin özünü axmaq kimi hiss etməsinə
baxmayaraq, yenidən razılıq əlaməti olaraq başını tərpətdi.
Qatarın qapıları açıldı. O, gecikməmək üçün tələsməli idi.
Qatara girdikdən sonra üzünü çevirmək istəyirdi ki, birdən arıq, qupquru bir əl onun biləyindən yapışdı,Dorin qeyri-iradi olaraq kənara dartındı, lakin qadın onu bərk-bərk tutmuşdu. Sərsəri qadın Dorinə yaxınlaşdı.
– Dopsik yaxşı itdir, deyə qadın sayıqlayırmış kimi donquldandı.
Qadın danışarkən ağzının qırağında qatı, turşumuş
mayonezə oxşar tüpürcəyi köpüklənirdi. O, hər şeyi bilir. O, ağıllıdır.
Dorin cəldliklə əlini qadının əlindən azad etdi. Mən......
mən getməliyəm. Qarı onu saxlamağa cəhd etmədi və dərhal əlini cır-cındır kökündə olan paltarının cibində gizlətdi. Dorin vaqonun qapılarına çatana qədər, qadın baxışlarını ondan ayırmadı. Tək qalaraq, qadın heş kəsə bilinməyən fikirlərinə
6
qərq oldu. Dorin, küçüyün ona yönəlmiş baxışları ilə qarşılaşdı. Vaqonun qapıları bağlanana qədər, Dorin qadının öz-özünə donquldanmasını eşidirdi:
– Dopsik… O, bilir… O, bilir ki, biz bu gün öləcəyik.
* * *
Sakit okean qurşağı vaxtı ilə saat 13:55 (yerli vaxtla
11:55) Aleut adaları, Alyaska.
Günəş tutulmasının baş verəcəyi gün, Cimmi Pamatuk adət etdiyi ehtiyatlığı ilə üzü yuxarı buzla örtülmüş yamaca doğru yol açırdı. Namuk adlı iti ondan bir neçə addım qabaqda idi. Bu nəhəng malamut2 yaxşı bildiyinə görə son məntəqəyə özü sərbəst lap tez çata bilərdi, lakin sadiq yoldaşı olaraq sahibini tək buraxmaq istəmirdi. O, özü ilə 3 nəfər aparırıdı: iki kişi və bir qadın. Onların yolu buzlu zirvəyə -
hər tərəfdən dənizlə əhatə olunmuş kiçik Tülkü ada-sının ən hündür zirvəsinə idi.
Adanın əcdadları sayılan inuitlər3 dahi Orkiyə səcdə etmək üçün buraya gəlir, ağacdan bütlər düzəldir və müqəddəs daşları qayadan dənizə atırdılar. Onu ilk dəfə bu müqəddəs yerə ulu babası gə-tirmişdi. Bu hardasa 30 il bundan qabaq baş vermişdi.
Hal-hazırda bu yerlər, adanın digər görməli yerləri ilə
bərabər bütün turist xəritələrində qeyd olunmuşdur. “Zo-diak” şirkətinin kiçik gəmiləri, sürətli okean gəmilərindən turistləri alır və onları Port-Roy-Son qəsəbəsinin mənzərəli sahilinə çatdırırdılar. Bundan başqa qəsəbənin qədimliyi və
ekzotikliyi ilə bərabər, adanın daha bir görməli yeri olan 2 Alyaskada minik arabasına qoşulan itlər.
3 (eskimosların özlərinə verdiyi ad)
7
“Buzlu zirvə” adlanan hissəsi də insanları cəlb edirdi. O günü aydınlığında cərgə ilə düzülmüş bütün Alleut adaları üfüqün arxasında gizlənən sonsuz qövs kimi görünürdü.
Cimminin