Mündəricat:
Mazarini almaz qaşı..........................................
Şoskom malikanəsində faciəli hadisə.......................
Çöhrəsi ağarmış adam..........................................
İtmiş müqavilə..........................................
Şerlok Holmsun yeni işi..........................................
Şerlok Holmsun qayıdışı..........................................
Mazarini almaz qaşı
Vatson yenidən saysız-hesabsız gözəl sərgüzəştlərin açılma məntəqəsi olan Beyker-stritdəki evin ikinci mərtəbəsində yerləşən sahmansız otaqda olmasına çox şad idi.
O, divar boyu asılmış cədvəl və sxemlərə, turşularla yan-yana qoyulmuş kimyəvi məmulatlarla dolu olan rəfə, küncə söykənmiş skripka futlyarına, nə vaxtsa içərisində tənbəki və tütün çubuqları olan kömür vedrəsinə nəzər saldıqdan sonra, nəhayət ki, baxışını əsrarəngiz məşhur xəfiyyəni əhatə edən tənhalığı və soyuqluq uçurumu arasında, elə bil, körpü yaratmağa nail olmuş sağlam gülüşlü, bacarıqlı qulluqçu olan Billi adlı bir gəncin üzərində saxladı.
– Burada hər bir şey yenə əvvəlki kimidir. Heç özünüz də dəyişilməmisiniz. Belə ümid edə bilərəm ki, onun haqqında da eyni şeyi söyləmək olar.
Billi bir qədər təşvişlə bağlı yataq otağına baxdı.
– Deyəsən, o yatıb, – dedi.
Çöldə aydın bir yay havası vardı, saat axşam yeddi olardı, amma Billinin belə bir düşüncəsi heç də Vatsonu şübhələndirmədi: o, köhnə dostunun qeyri-adi həyat tərzinə çoxdan öyrənmişdi.
– Bu o deməkdir ki, səhv etmirəmsə iş ona tapşırılmışdı, elə deyilmi?
– Bəli, elədir ki var, cənab. O, indi tamamilə bu işlə yüklənib. Hətta mən onun səhhətinə ziyan gələcəyindən də çox qorxuram. O, çox solğun görünməyə başlayıb, günbəgün arıqlayır və heç nə yemir. Xanım Hadson ondan nə vaxt nahar edəcəyini soruşanda, ”o birisi gün saat səkkizin yarısında” – deyə cavab vermişdi. Siz yaxşı başa düşürsünüz ki, işlə məşğul olarkən o, necə olur.
– Hə, Billi, bilirəm.
– O, kimisə güdməyə başlayıb. Dünən işaxtaran fəhlə cildinə girmişdi. Bu günsə onu özünü əməlli-başlı qarıya bənzətmiş gördüm. Elə bənzəyirdi ki, hətta mən belə onu tanıya bilmədim, ancaq onun bicliklərini bilməyim lazım idi.
Billi gülümsəyərək divana söykənmiş, qırıq-qırıq olmuş qeyri-adi bir çətiri göstərib dedi:
– Bax, bu qoca qarı geyiminin bir əşyasıdır.
– Billi, bəs bu dəfə onun nəzərində hansı iş var?
Sanki söhbət dövət sirrindən gedirmiş kimi, Billi səsini tamamilə yavaşıdaraq söylədi:
– Əlbəttə, cənab, mən sizə söyləcəyəm. Sizdən başqa heç kim bu haqda bilməməlidir. Bu, almazların tacı haqqında olan işdir.
– Siz yüz min funt qiymətində olan bir qaşın oğurlanmasından bəhs edən işi deyirsiniz?
– Bəli, cənab. Onlar həmin qaşı necə olursa-olsun tapmalıdırlar. Baş nazir və daxili işlər naziri burada olmuş, eləcə bu duvanda əyləşmişdilər. Cənab Holms onlara qarşı çox nəzakətlə davranırdı. O, heç də onların yanında özünü çəkmirdi və söz verdi ki, bacarığını əsirgəməyəcək. Bir də lord Kantlmir…
– Eləmi?
– Bəli, cənab, bilirsinizmi bu nə deməkdir? Deyərdim, o, həddindən çox lovğa və təkəbbürlü adamdır. Mən baş nazirlə, həm də daxili işlər naziri ilə iş görməyə hazıram, buna heç bir etirazım yoxdur, çünki onlar alicənab və mədəni adam təsiri bağışlayırlar. Amma lord heç xoşuma gəlmədi, onun lovğa hərəkətlərinə tab gətirə bilmirəm. Cənab Holms da həmçinin. Əsas məsələ ondadır ki, o, cənab Holmsa inanmır və təkidlə işin ona həvalə edilməsinə qarşı gəlir. Mənə elə gəlir ki, o, cənab Holmsun bu işin öhdəsindən gəlməməsinə daha çox sevinər.
– Və cənab Holms da bundan xəbərdardır?
– Cənab Holmsun bundan xəbərdar olmaması heç vaxt mümkün deyil.
– Ümidvaram ki, o, işin öhdəsindən gələcək və lord Kantlmir rüsvay olacaqdır. Qulaq asın, Billi, pəncərədəki pərdələr nəyə görə lazımdır?
– Cənab Holms bunları üç gün bundan əvvəl asdırıb. Orada gizlətdiyimiz çox maraqlı bir şey var.
Billi pəncərə taxçasını otaqdan ayıran pərdələri aralayarkən Vatson heyrətindən qeyri-ixtiyari olaraq qışqırdı. Onun qarşısında kresloda dostu ilə eyni sifətdə, geyimdə olan və digər şeylərində ona bənzəyən oxşarı oturmuşdu. Pəncərəyə sarı çevrilmiş üzünün dörddə üçü azacıq aşağıya doğru sanki görünməz bir kitabın üzərinə əyilmişdi. Billi baş hissəsini gövdədən ayırıb əlində tutdu.
– Biz onu müxtəlif vəziyyətlərdə saxlayırıq ki, daha çox canlı adama oxşasın. Əgər pərdələr aşağı salınmamış olsaydı, mən ona əl vurmağa cürət etməzdim. Pərdələr bağlı olmayanda o, küçənin digər tərəfindən görünür.
– Əvvəllər bizdə də belə bir şey olmuşdu.
– Mən o vaxtlar hələ buralarda deyildim, – Billi söylədi. O, pərdələri açaraq küçəyə boylandı. – Bizi o evdən güdürlər. Pəncərədə adam da var, baxmaq istəyirsinizmi?
Vatson irəli addım atdı, elə bu vaxt yataq otağının qapısı açıldı, orada Holmsun arıq və uzun qaməti göründü. Onun üzü avazımış və solğun görünürdü, buna baxmayaraq o, əvvəlki kimi gümrah idi. Bir sıçrayışla pəncərənin yanına gəldi və cəld pərdələri yenidən əvvəlki vəziyyətinə qaytardı.
– Billi, bəsdir, həyatınızı təhlükəyə atırsınız, indi siz mənə daha çox lazımsınız. Vatson, sizi əvvəlki evimizdə görməyə çox şadam. Siz təhlükəli anda bura gəlmisiniz.
– Mən bunu hiss etdim.
– Bili, gedə bilərsiniz. Axı mən bu oğlanla nə edim! Onu təhlükəyə atmaqda nə qədər düzgün iş görürəm, heç özüm də bilmirəm.
– Hansı təhlükəni deyirsiniz, Holms?
– Qəfil gələn ölüm təhlükəsini deyirəm. Əgər bu gün axşam nəsə baş versə, heç də təəccüblənmərəm.
– Hansı mənada ?
– Məsələn, məni öldürsələr.
– Ola bilməz, Holms, siz zarafat edirsiniz!
– Hətta yumor hissimin yoxluğunda belə mən bundan yaxşı bir zarafat fikirləşə bilərdim. Hələ ki, biz həyatımızdan həzz alaraq yaşamağa davam etməliyik, elə deyilmi? Spirtli içkilər sizə yasaq qoyulmayıb ki? Sifon və siqarlar da əvvəlki yerindədir. Sizin hələ də zavallı tənbəki və çubuğumudan zəhləniz getmədiyinə ümid bəsləyə bilərəmmi? Bu günlər onlar mənim qidamı əvəz edəcəklər.
– Nə üçün siz yeməkdən imtina etmisiniz?
– Aclıq ağlın fəaliyyətini gücləndirir. Əziz dostum, sizə məlumdur ki, həzm prosesində beyin mədənin işləməsi üçün tələb olunan miqdarda qan itirir. Mənsə indi hər bir şeyi bütöv beyinlə həll etmək imkanındayam. Qalanları əlavə təsirdən başqa bir şey deyil. Çünki mən hər şeydən əvvəl yalnız beynimlə hesablaşmalıyam.
– Holms, siz ancaq hansısa təhlükənin mövcudluğundan danışırsınız?
– Hə, istənilən halda cox güman ki, o, sizin yaddaşınızı qatilin adı və ünvanı ilə doldurmağa mane olmayacaq. Siz bu məlumatları sədaqətli Holmsdan vida salamı kimi Skotland-Yarda xəbər verə bilərsiniz. Onun adı Silviusdur, qraf Neqretto Silvius. Qeyd edin: Nord-Vest, Mursayd-Qardens, 136. Yazdınızmı?
Vatsonun səmimi üzü əsəbi halda dartılmağa başladı. O, Holmsun heç bir