Yaxınlıq səni bir başqasıyla, yad biri ilə yan-yana gətirər. Bütün müdafiə instinktini buraxmalısan, çünki ancaq o zaman yaxınlıq mümkün olar. Və qorxursan; əgər müdafiəni, maskaları buraxsan, kim bilər o yad adam sənə nələr edər? Min bir şeyi gizlədirik; yalnız başqalarından deyil, özümüzdən də. Çünki hər cür təzyiq, utancaqlıq və tabuyla xəstə düşmüş bir insanlıq tərəfindən yetişdirildik.
Qorxursan; o yad adamla aranda bir az pərdə, bir az məsafə saxlamaq sənə özünü daha rahat hiss etdirir. Sənin zəifliklərini, kövrəkliyini, həssaslığını sənə qarşı istifadə etsə, bəs onda necə olacaq? O insanla otuz-qırx il birlikdə yaşamış olsan belə fərq eləmir, yadlıq, ögeylik heç vaxt itmir. Hər kəs yaxınlıqdan qorxur. Bu qarmaqarışıq bir problemdir, çünki hər kəs yaxınlıq istəyir. Hər kəs yaxınlıq istəyir, əks halda bu kainatda heç nə edə bilməzsən; dostsuz, sevgilisiz, güvənib yaralarını aça biləcəyin heç kim olmadan yaşaya bilməzsən. Bunu da bil ki, yaralar ağrıtmasalar əsla sağalmırlar. Gizləndikcə daha təhlükəli olar, xərçəngə dönüşər.
Yaxınlıq təməl bir ehtiyacdır; hər kəs onun həsrətini çəkir. Bir tərəfdən qarşındakı insanın sənə yaxın olmasını, müdafiəni buraxmasını, təslim olmasını, kövrəkliyini və yaralarını göstərməsini, maskalarını və saxta şəxsiyyətini buraxıb çılpaq qalmasını istəyirsən. O biri tərəfdən də yaxınlıqdan qorxursan; yaxın olmaq istəyirsən, amma məsafə saxlayırsan. Dostlar, sevgililər arasındakı ziddiyətlərin biri də budur: Kimsə müdafiəni buraxıb çılpaq və səmimi olmaq istəmir, amma hər kəs yaxınlıq istəyir. Əgər təzyiqləri və qadağaları buraxmasan – ki, bunların hamısı sənə dinlərin, mədəniyyətin, cəmiyyətin, ana-atanın, təhsilin hədiyyəsidir – kimsəylə yaxın ola bilməzsən. Və ilk addımı sənin atmağın lazımdır. Əgər heç təzyiq və qadağanların yoxdursa, deməli yaran da yoxdur. Əgər sadə və təbii bir həyat yaşanılıbsa yaxınlıq qorxusu da olmaz. Və ortada yalnız iki alovun birləşməsindən yaranan möcüzəvi bir sevinc duyğusu var olar. Bu birləşmə insana böyük bir xoşbəxtlik və doyum verər. Amma bu yaxınlığa çata bilmək üçün əvvəlcə öz evini başdan ayağa təmizləməlisən.
Ancaq meditasiya ilə yaşayan bir insan yaxınlığın olmasına icazə verə bilər. Çünki onun saxlayacaq heç bir şeyi yoxdur. Başqasının öyrənməsindən qorxacağı hər şeyi özlüyündən buraxıb. Onda yalnız səssizlik və sevən bir ürək var.
Özünü hər şeyinlə qəbul etməlisən. Özünü hər şeyinlə qəbul etməsən, başqasının səni qəbul etməsini necə gözləyərsən? Hər kəs səni günahlandırdı bu günə qədər və sən də özünü günahlandırmaqdan başqa bir şey öyrənmədin. Bunu gizləməyə davam edirsən; başqalarına göstərməyin yaxşı çıxmaz deyə. Bilirsən, içində çirkin şeylər, gizli, pis şeylər, heyvanlıq gizlənib. Əgər baxış bucağını dəyişmir və özünü yaradılışın içində bir heyvan olaraq qəbul etmirsənsə…
İngiliscə mənası "animal" olan bu heyvan sözü pis bir şey deyil; "anime" kökündən gəlir. Tək mənası var: canlı olmaq. Canlı olan hər hansı bir kimsə heyvandır. Amma insana həmişə belə deyildi: "Sən heyvan deyilsən; heyvanlar səndən çox daha aşağıdadır. Sən insansan".
Saxta bir üstünlük duyğusu yükləndi sənə. İşin gerçəyi isə, yaradılışda üstünlük ya da aşağılıq deyə bir şey yoxdur. Varlıqda, yaradılışda hər şey bərabərdir; ağaclar, quşlar, heyvanlar, insanlar. Yaradılışda hər şey olduğu kimi qəbul edilir, aşağılama, yuxarıdan aşağı baxma deyə bir şey yoxdur.
Əgər öz cinsəlliyini şərtsiz qəbul etsən, insanın və dünyadakı bütün varlığın kövrəkliyini də qəbul edərsən. Həyat hər an pambıqdan qopa biləcək bir ipdir… Bunu qəbul etdiyin anda bütün saxta eqoları üstündən atarsan; Böyük İsgəndər olmaq, Məhəmməd Əli olmaq fikrindən daşınarsan və anlayarsan ki, hər kəs öz adiliyində, sıraviliyində gözəldir, hər kəsin zəiflikləri var; bu da insan təbiətinin bir parçasıdır, çünki insan poladdan deyil. Çox kövrək bir bədənin var. Həyatını yalnız 12 dərəcəlik bir istilik aralığında davam etdirə bilərsən. Onun aşağısında, ya da üstündə olduğun anda bu o deməkdir ki, ölübsən. Və bədənin bunun kimi min bir çərçivə, şərtlərlə təchiz edilmiş vəziyyətdədir.
Ən fundamental, təməl ehtiyaclardan biri, insana ehtiyac duyulmasıdır. Amma kimsə bunu qəbul etmək istəmir: "Ehtiyac duyulmaq, sevilmək, qəbul edilmək mənim əsas ehtiyacımdır" demir.
Belə oyunlarla, ikiüzlülüklərlə yaşayırıq; bax buna görə də yaxınlıq gətirib qorxuya çıxarır. Görünən adam sən deyilsən. Görünüşün saxtadır. Bir müqəddəs, hikmətli biri kimi görünə bilərsən amma içində bütün arzuları və həsrətləriylə birgə bir insan var. İlk addım – bütün insanlığı dəli edən o ənənələrə baxmayaraq – özünü hər şeyinlə qəbul etməkdir. Özünü hər şeyinlə qəbul etdiyin anda yaxınlıq qorxusu da itəcək. O zaman möhtərəmliyini, böyüklüyünü, eqonu, dindarlığını, müqəddəsliyini itirməyin mümkün olmaz, çünki hamısını azad buraxıbsan. Kiçik bir uşaq kimisən, tamamilə günahsız. Özün bir çiçək kimi aça bilərsən, çünki içində azğınlığa dönmüş çirkin təzyiqlər, sıxışdırmalar yoxdur. Hiss etdiyin hər şeyi gerçək, səmimi və içindən gəldiyi kimi ifadə edə bilərsən. Və əgər sən yaxın olmağa hazırsansa, qarşındakının da yaxın olmağına şərait yaradarsan.
Sənin açıqlığın onun (qarşındakının) açıq olmasını asanlaşdırar. Sənin səmimiliyin, onun səmimiliyinə, günahsızlığına, etibarına, sevgisinə, açıqlığına şərait yaradar. Axmaq fikirlərlə qəfəslənmiş, bürünmüş vəziyyətdəsən və əgər birinə yaxınlaşsan onun bütün bu axmaqlıqları biləcəyindən qorxursan. Amma biz kövrək varlıqlarıq; bütün yaradılışın, varlığın ən kövrək varlıqlarıyıq.
"İnsan balası" bütün heyvan balaları içində ən kövrək olanıdır. Digər heyvan balaları ana-atasız, ailəsiz də həyatda qala bilər. Amma insan balası həmin an ölər. Və bu kövrəklik bir günahkarlıqdan yaranmır; bu şüurun ən yüksək şəkildə ifadəsidir. Gül kövrəkdir, çünki o daş deyil. Daş əvəzinə gül olduğu üçün insanın özünü günahlandırmağına ehtiyac yoxdur.
İki insan həqiqətən yaxın olduqlarında, artıq yad olaraq qalmazlar. Digərinin – bəlkə hər kəsin – də sənin kimi zəifliklərlə dolu olduğunu görmək gözəl bir təcrübədir və bu sənin xoşuna gələcək. Hər hansı bir şeyin ifadəsi, dəyəri nə qədər yüksəkdirsə, həmin şey bir o qədər də kövrəkdir. Köklər çox güclüdür, amma çiçək o qədər də güclü ola bilməz. Bütün gözəlliyi də o qədər güclü olmamasındadır. Səhər yarpaqlarını günəşə açar, bütün gün küləklə, yağışla, günəşlə rəqs edər, axşam olduqda isə yarpaqlarını tökməyə başlayar. Və o artıq yoxdur.
Gözəl və qiymətli olan hər şey çox ani – anlıqdır. Amma sən hər şeyin əbədi olmasını istəyirsən. Birini sevirsən və söz verirsən ki: "səni həyatım boyunca sevəcəyəm". Əslində özün də çox yaxşı bilirsən ki, sabahdan əmin ola bilməzsən; saxta bir söz verirsən. Əslində bütün söyləyə biləcəyin budur: "bu an sənə aşiqəm və sənə hər şeyimi verirəm. Bir sonrakı an haqqında isə heç bir şey bilmirəm. Necə söz verə bilərəm axı? Məni bağışla."
Amma sevgililər bir-birilərinə tuta bilməyəcəkləri hər cür sözləri verirlər. Sonra bir məyusluq yaranar, məsafə böyüyər; arxasından ziddiyyət, mübahisə, savaş, dava və daha xoşbəxt olması gözlənilən həyatınız bitməz-tükənməz bir səfalət halına gələr.
Yaxınlıqdan qorxduğunu hiss etsən, bunun fərqinə varsan, böyük bir aydınlanma ola bilər. Əgər içinə baxsan və bütün o utancları buraxıb, təbiəti – olmalı olduğu kimi deyil – sadəcə saf şəkildə olduğu kimi qəbul etsən, bir inqilab ola bilər. Mən heç bir "gərəkli ya da fərz bir şey" öyrətmirəm. Bütün gərəkli şeylər insan zehinini xəstə edir.
İnsanlar "olmaq" halının gözəlliyini, təbiətin möhtəşəm tilsimini kəşf etməlidir. Ağaclar "On Əmr" (Musaya Sina dağında Tanrı tərəfindən 2 daş taburet üzərində verildiyi söylənən bir sıra dini və əxlaqi nəsihətlər toplusu) haqqında heç bir şey bilmirlər, quşların müqəddəs kitablardan xəbərləri yoxdur. Yalnız