Tanımadığım bir kişidən sorğu almışam. Sorğu məktub şəklində gəlmişdi və mənim səhər süfrəmdə fincanımın yanında qoyulmuşdu. Məktub “Danimarka həkimlər birliyindən” gəlmişdi. Yeni işə girmiş redaktor idi, həkim dəyişikliyi ilə bağlı antalogiya yazmaq istəyirdi. Yazmışdı ki, antalogiyasının adı “Həkimin zamanından” adlanmalı idi.
O yazırdı: “ Bizlər, Əskulapın işçiləri yazı yazmaq işində heç də səriştəli deyilik. Bizim haqqımızda belə deyilir: Bizim roman yazmağa ehtiyacımız yoxdur, bizlər romanı yaşayırıq”.
O ümid edirdi ki, mən onun dəvətini qəbul edəcəm. O, ümid edirdi ki, mən heç olmasa cəhd edəcəm. “Nə qədər konkret və şəxsi olsa, bir o qədər yaxşı olacaq”. O yazırdı.
Bu barədə arvadımla söhbətləşdim. -Öz-özümə götür-qoy etdim və yox dedim. Mən qərarımı arvadıma bildirdim.
– Niyə görə axı?– o soruşdu.
– Özüm haqqımda heç nə yazmaq istəmirəm,– cavab verdim.
– Niyə görə axı?– o təkrar soruşdu.
On dörd gün bundan qabaq idi. Dünən axşam iş otağımda oturmuşdum, stolumun üzərinə dörd qutu bağlama qoyulmuşdu. Qutular qara kağıza bükülmüşdülər. Bükmək üçün istifadə edilən kağızın keyfiyyətinə baxanda bilinirdi ki, Veyledəki kitabxanadan alınıb gətirilib. Axşam süfrəsində o, bağlamalar haqqında heç söz salmadı, heç mən də danışmadım. İndi düşünürəm: “Hə, niyə də yox? Camaatın bilməli olmadığı şeyləri buraxa, yazmaya bilərəm. Amma , onun gətirdiyi həmin kitablara yazmayacam”. Kitab bağlamalarını stolun üstündə bir kənara itələdim, indi əlimə keçən kağız parçalarının arxasına yazacam. Sanki gizli məlumat yazırmışam kimi. Heç kəsi yazdıqlarımın sayəsində ovundura bilməyəcəm. Uzanan soyuq əlləri görürəm.
Yox. Əslində yüngül məlumat və anaqramla kifayətlənmək istəyirəm, bu barədə başımı çox ağrıtmayacam. Kitabı açıb bağlayıram, hələ ki tərəddüd içindəyəm. Fərredə qanı zəhərlənən vardı, ordan gəlirdim. O qədər qoca idi ki, iynə vurmağa damarını da tapa bilmirdim. Qonaq otağındakı divardan müqəddəs zeytun ağacı asılmışdı. Onun arvadı Sören Kuldbyerqgildə olmuşdur və orada əlini yağlayıb ağartmaq üçün qurğuşun almışdır. Sanki təndirə girib çıxmış kimi qızarmışdı və indi qızdırmadan yanırdı, kişi arvadına görə əməlli-başlı panikaya düşdü. Onu aşağı endirib mətbəx stolunun üzərində əməliyyat etməyi götür- qoy edirdim, amma buna ehtiyac olmadı. Bir əlimdə paltom, o biri əlim isə qapının dəstəyində onları çıxıb gedəcəyimlə hədələdim.” Sizə iki gün vaxt verirəm mən” dedim. “Sonra siz kölgələr vadisində sərgərdan gəzib dolaşacaqsınız. Məndən heç bir gül çələngi ala bilməyəcəksiniz, buna əmin ola bilərsiz, ola bilsin Sören Küldbyreqdən bir dənə ala biləsiz”.
Bu kömək etdi.
İndi onun sol əlində iki barmağı qıc olmuşdu, baş barmaq və şəhadət barmağında, hə bir də əməlli tibbi fakturası da vardı ödənməli. O nəzakətlə bundan yayınmışdı. Gecədən keçib artıq, heç kəs bilmir ki, mən gecəni oyaq qalacam. Ağlı başında olan bir oğlan kimi yatağıma girib yatmalıyam. Çarpayımda hüzur və sakitlik var. Gündəlik həyatımda mən sakitlik, rahatlıq nədir bilmirəm. Pasientlərim, telefon zəngləri, fasiləsiz narahatedici suallar, sorğular, hadisələr, arvadım və təmizləyici qadın. Mən evə qayıdanda gördüm ki, nərdivan çardaqdan aşağı endirilib, içində yay pərdələri olan qutular isə çıxardıb üzə qoyulub. Hər şey dərin təmizləmə işlərinə işarə idi.
Həkim kabineti.
Kələ-kötür həyət.
Pis ayaqqabılar.
Bacarıqlı oğlanam ha… artıq iki səhifə yazmışam.
“Gündəlik həyatından danış”– cavan redaktorun sorğusunda belə yazılmışdı. Həkimin gündəlik iş həyatını təşkil edən fəaliyyətindən yaz.
Gündəlik həyatımda nə baş verirdi ki?
Yaz təmizlik işlərinin ikinci günündəyik. Eqil Madsen dünən də, bu gün də burada olmuşdur və mebelləri çölə daşımağa kömək etmişdir. Bu arada o gözləmə otağındakı vedrəyə möhkəm bir zərbə endirir və öz qəlyanını vedrədən tökülənlərlə doldurur. O düşüncəli insandır, nəsə köməyi dəyə bilərsə heç zaman onu əsirgəməz. Onun yoldaşı mənim yoldaşıma və qızıma yır-yığış işlərini etməyə yardım edir. Mən kabinetimdə pasientlərimlə məşğul olduğum vaxtda bağ tərəfdən qapının döyülməsini eşitdim. Onlar araba ilə gəlmişdilər, arabaya yastı, düz çubuqlar düzmüşdülər, növbəti dəfə onlara göz yetirəndə gördüm ki, ştativləri qaldırlar, bu ştativləri arvadım istəmişdi, eşitmişdim ki, çarpayılara görə lazımdır. Təmizlik sənayesinə aid olan aqreqatların da sayı-hesabı olmur, idarəolunmaz dərəcədə çox kimyəvi maddələrdən gedir söhbət. Elə təkcə fırçaların və xalça-palaz təmizləyicilərin adlarını çəkmək kifayət edər. Arvadımın yanaqları qızarıb, başına hörümçək torundan qorunmaq üçün yaylıq bağlayıb ciddi-cəhdlə işə girişib. Səhər yeməyi çubuq üzərində yeməkdən ibarətdir. Arzular-istəklər vaxtı deyil, nə də düz -əməlli yemək hazırlamağa imkan var. Boş qonaq otaqları və pərdəsiz pəncərələr… mətbəxdə böyük qazanlar qaynayır, ətrafa yağ iyi yayılır. İylər bir-birinə qarışıb.
Bir vaxtlar şəxsi gigiyena haqqında təlimat kitabının hazırlanması məni yaman məşğul edirdi, bu mənim köhnə ideyalarımdan biridir. Bu ideyanın axıra kimi arxasınca düşməyə cəsarətim çatsaydı, dərindən maraqlana bilərdim, bu məsələ bu günlərdə çox aktualdır. Köhnə mühazirə materiallarıma nəzər salmaqla başlaya bilərdim. Yadımda qaldığı qədər mühazirə materiallarım mənasız kağız-kuğuz deyildi. Hətta deyərdim ki, mühazirə mətnlərimdən 2-3-nü birbaşa, dəyişiklik etmədən götürüb kitaba da salmaq olardı.
Əşşi, qalsın. Narahat deyiləm bu barədə. Evə çatan kimi həkim otağıma keçirəm. Çünki iş otağı da bu günlər ağır qablaşdırılmaya səhnədir. Döşəmədə qalaq-qalaq kitablar yatır. Arvadım məndən öz şeylərimi özümün qablaşdırıb-qablaşdırmayacağımı soruşur. O məndən öz rəflərimi özümün boşaltmağımı xahiş edir və vaxtım olanda bunu etmək üçün bir boş qutu da gətirib qoyub. Çarpayının yanındakı dolabımda olan kiçik şeylər də yığışdırılmalıdır, şüşə güldanlar da. Kardiovaskulyar paketlərim və kiçik açılıb-bağlanan lövhələrim də harasa yoxa çıxmışdı artıq.
Ah, bu təmizlik işləri…
Arvadım elə həyəcanlıdır, təmizlik və qablaşdırma işlərinə elə girişib ki, gözəl başındakı hörümçək toruna belə məhəl qoymadan öz işinə davam edir. Mən bunu ona demiş olsaydım, belə bir cavab alacaqdım:
– Bəlkə ev işlərini görmək keçir könlündən?
Mən hər zaman nəsə deyəndə, o mənə tamam başqa cavab verir. Buna görə də heç nə demirəm.
Ona qida verən əli qapan it misalı… Buna görə də heç nə demirəm.
Natəmizliyə nifrət edirəm, natəmizlikdən natəmizlik törəyər. Hər yer zir- zibil, evin içinə tüpürürlər, natəmizlik baş alıb gedir, ev ayda bir dəfə də düz-əməlli təmizlənmir, mən belə evlər çox görmüşəm. Belə natəmiz, bakteriyalarla zəngin evlərdə çox ölənlər də görmüşəm.
Həkimin günü necə başlayır? Həkimin günü səslə başlayır. Telefonun zənginin