Bağdadda ərəb xəlifəsinə belə bir xəbər çatır ki, odlar ölkəsində Aldədə adlı bir şəxs peyda olub. Bu şəxs möcüzələr yaradır, özü də odda yanmır.
Xəbər xəlifəni çox maraqlandırır, deyilənlərin doğruluğunu yəqin etmək üçün yanına üç adam çağırır:
– Elə bu gün odlar ölkəsinə yola düşün. Orada Aldədə adlı bir şəxs peyda olub. Gedib yoxlayın. Əgər doğrudan da möcüzələr çıxarırsa, ona toxunmayın. Yox, elə olmasa, onu məhv edin, yurdunda heç bir nəfər də salamat qoymayın.
Ərəblər Aldədəni Haça qaya deyilən yerin yaxınlığında tapırlar. Görürlər ki, geniş çöldə yalmanları qız hörükləri kimi hörülmüş at ilxısı otlayır, ilxıda iki dayçanın yalmanı hörülməyib. Onlar bunun sirrini hündür daş üstündə oturmuş Aldədədən soruşurlar. O deyir:
– Bu dayçalar Göysudan çıxıb, ilxıya özləri qarışıblar.
Xeyli söhbətdən sonra ərəblər hiss edirlər ki, qoca çox hikmətli adama oxşayır. Dünyanın əvvəlindən-axırından xəbər verir. Aldədəni yoxlamaq istəyirlər.
– Belkə, bir ocaq çatasan, yaman acmışıq.
Aldedə o saat qonaqların niyyətini başa düşür:
– Bilirəm nəyə gəlmisiniz, marağınız nədir, istəyiniz nədir, hamısını bilirəm.
Ərəblər təəccüblənirlər.
– Biz ki sənə hələ bir söz deməmişik.
– Bir kabab bişirim yeyək, sonra danışarıq.
Aldədə ayağa qalxıb ocaq çatır. Yaxındakı sürüdən bir quzu ayırıb kəsir. Quzunun qolunu, budunu, qabırğalarını çılpaq əlində közə tutub qızardır. Kabab bişir. Aldədənin əlinin tükü də qarsalanmır.
– Bu nə möcüzədir? – deyə ərəblər heyrətlə dillənirlər.
– Möcüzə yoxdur. Mən odlar diyarının övladıyam, od oğluyam. Od odu yandırmaz.
– Sən öz qaladığın oda yanmazsan, ancaq biz qaladığımızda əməlli-başlı bişərsən, heç külün də qalmaz, – deyə ərəblər onun möcüzəsinə şəkk edirlər.
Onlar bir qaragöz quzunu Aldədənin qucağına verirlər. Sonra da yurd yerindəki təndiri qalayırlar. Aldədəni alovu göyə dilimlənən təndirə salırlar, təndirin ağzını iri sal daşlarla örtürlər.
Ərəblər elə düşünürlər ki, Aldədə bu gecə təndirdə yanıb kül olacaq. Səhər onlar təndirin ağzını açanda gözlərinə inanmırlar. Aldədənin başının tükləri, bığlan qarlı-qırovlu idi, saqqalından buz salxımları sallanırdı, qucağındakı qaragöz quzu isə qıpqırmızı bişmişdi.
Ərəblər dedilər:
– Bu, əsl möcüzədir. Ey Aldədə, bizdən istəyin nədir?
Aldədə xəlifənin elçilərinə cəsarətlə cavab verdi:
– Sizdən heç nə istəməyəcəyəm, amma məndən də istəməyin, qoyun hərəninki özünün olsun.
– Başa düşmədik.
Aldədə yanındakı dörd ağac çubuğunu göstərib dedi:
– Bu ağacları dörd tərəfə atacağam, hara düşsə, o torpağa toxunmayın.
Ərəblər sevindilər ki, bir qocanın atdığı ağac o qədər də uzağa düşməz. Odur ki, dedilər: “Olsun”.
Aldədə birinci ağacı atdı, ağac göydə süzdü, görünməz oldu. Ərəblər soruşdular:
– Ağac hara düşdü?
– Savalan dağına, – deyə, Aldədə cavab verdi.
Aldədənin ikinci ağacı Şah dağına, üçüncü ağacı Alvız dağına, dördüncüsü Ağrı dağına düşdü. Ərəblər dedilər:
– Bu ki elə odlar ölkəsidir.
Aldədə gülümsündü:
– Xeyr, odlar ölkəsinin heç parası da deyil.
Ərəblər odlar ölkəsində elə bil oda düşdülər, alışıb yanmağa başladılar. Tələsik Aldədədən ayrılıb birbaş Bağdada üz tutdular.
Bir gecə Aldədə evə qayıtmadı, arvadı Mahpeykər onu çox gözlədi. Sonra körpə uşağını belinə sarıyıb ərini axtarmağa başladı.
Mahpeykər dağlara üz qoydu. Çox gəzdi, çox dolandı. Ancaq Aldədədən soraq tuta bilmədi. Belinə sarıdığı oğlu Mahpeykərin işini lap çətinə salırdı. Odur ki, qadın ciyərparasını kürəyindən açıb Qızıl qayanın dibində, xəlvət bir yerdə gizlədi. Dilində Aldədə, Haçaqaya dağına tərəf getdi. Ağçayın sahillərini gəzdi. Aldədəni dağlardan, daşlardan, çaylardan, otlardan, çiçəklərdən soruşdu, tapa bilmədi. O geri qayıdıb oğlunu gizlətdiyi Qızıl qayaya gəldi. Artıq səhər idi. Mahpeykər gözlərinə inanmadı. Uşağın sarığı yerdə idi, amma özü yox idi. Mahpeykərin bir dərdi iki oldu. Çox axtarandan sonra kor-peşman evə döndü. xeyli keçmiş Aldədə evə gəldi. Başına gəlmiş hal-qəzyəni danışdı. Mahpeykər də oğlunu itirdiyini, başına gələnləri nağıl etdi.
Həmin gündən Aldədənin, Mahpeykərin dərdi-kədəri artdı. Gözləri dağlarda, daşlarda qaldı.
Mahpeykər övlad həsrətinə dözə bilmirdi. Gecə-gündüz ağlayırdı. Axırda əlacsız qalıb Ağçaya üz tutdu. Ağçay yeddi ildən bir aşıb-daşırdı. Leysan yağışdan aşıb daşsa, ətrafında nə varsa, silib-süpürüb aparardı. Yox, elə ki, şimşək çaxdı, ildırım şaxıdı, çay süd kimi köpüklənərdi. Kim bu köpüklü sudan içsəydi, dizlərinə, qollarına güc, qəlbinə qürur gələrdi, bundan xeyir tapar, arzusuna qovuşardı.
Mahpeykər yenə də Ağçayın sahilinə çıxıb ondan ümid diləyirdi. Leysan yağışlar başladı. Ağçay aşdı-daşdı, sahilləri su aldı. Mahpeykər sellərin qurbanı oldu.
Aldədənin dərdi birə-min artmışdı. Bir tərəfdən yeganə oğlunun itməsi, o biri tərəfdən də Mahpeykərin ölümü onu rahat buraxmırdı. O, yeganə oğlunu axtarmağa, soraq etməyə başladı.
Aldədə belə bir xəbər eşitdi ki, Muradbəyli tərəflərdə bir boz qurd dağın başında oğlan uşağı üçün daşdan beşik düzəldib onu nəvazişlə böyüdür. Aldədə bu yerlərə səfər etdi. Çox böyük çətinliklə uşağı tutdu. Uşağın sol dabanındakı xaldan öz oğlu olduğunu bilib sevindi. O, uşağı götürüb Haçaqaya dağının ətəklərinə gəldi. Boz qurd onlardan ayrılmadı.
Aldədə istəyirdi ki, oğlunu boz qurddan aralasın, bir də fikirləşdi ki, axı boz qurd ona yaxşılıq edib, oğluna döşündən süd verib.
Bir gün Aldədə oğlu ilə söhbətə başladı:
– Oğlum, sənin vətənin odlar yurdu, anan Mahpeykər olub. Onu Ağçayın suları öz qoynuna alıb. Atan isə mən Aldədəyəm, möcüzəm odda yanmamaqdır. Deməli, sən qor oğlusan.
Uşaq qeyzlə:
– Yox, mən qor oğlu deyiləm, qurd oğluyam. Mənə boz qurd döşündən süd verib.
Aldədə biləklənən, kürəklənən, ürəklənən oğluna nələr danışmadı. Odlar diyarının xoş günlərinden, igidlərindən, nazlı-qəmzəli gözəllərindən, hikmətli, bərəkətli torpağından danışdı. Aldədə oğluna vətənin başına gələn fəlakətlərdən dərdli-dərdli söz açdı, onu eli, obası üçün qeyrətli oğul olmağa çağırdı.
Uşağın gözlərində ildırım çaxdı:
– Tapdalanan torpağımızın, oxlanan, qılınclanan igidlərimizin, al yanaqları solan analarımızın, bacılarımızın, nəğməli bulaqlarımızın, ətri solmuş güllərimizin, çiçəklərimizin qisasını düşməndə qoymaram. Odlar ölkəsinin atəşinə and içirəm ki, qoymaram.
– Vətəni qorumaq üçün vətəndən güc-qüvvət almalısan, oğul!
– Qollarımda kifayət qədər güc, qüvvə var. Qılınc vurmaq üçün bəs olar.
– Xeyr, oğul! Tək gücünlə sən düşmənin qabağında çox zəif olarsan. Əsl gücü, dözümü sənə vətən