‒ Günortanız xeyir, ‒ o dedi, ‒ mən Endi Düfresnəm.
Endi əlini mənə uzatdı, mən onu sıxdım. O özünü ünsiyyətcil adam kimi qələmə vermək üçün vaxt itirənə oxşamırdı. Həqiqətən də, biz o dəqiqə mətləbə keçdik.
‒ Sizin bəzi şeylər tapa biləcəyinizi eşitmişəm.
“Bəzi şeylərin” mənim kimi təvazökar adamın imkanları daxilində olduğu ilə razılaşdım.
‒ Siz bunu necə edirsiniz? ‒ Endi birbaşa soruşdu.
‒ Olur ki, başqalarının axtardıqları şeylər özləri mənim əlimə gəlir. Bunu izah etmək çətindir. Bəlkə də, iş mənim irlandiyalı olmağımdadır.
O, azca gülümsündü:
‒ İstəyirəm ki, mənim üçün geoloji çəkic tapasınız.
‒ O nə olan şeydir və nəyinizə lazımdır?
Endi təəccübləndi, qaşlarını çatdı:
‒ Məgər sizin biznesinizdə sifarişçidən aldığı malı necə və harada işlədəcəyi barədə arayış tələb olunur?
Bax onda mən adamların Endini nə üçün ədabaz adlandırdıqlarını anladım. Belə suallar verənə məhz bu cür ad qoyarlar. Ancaq mənə elə gəldi ki, onun sözlərində bir balaca istehza da var. Vəziyyəti izah etdim:
‒ Bilirsinizmi, əgər siz diş fırçası istəsəniz, mən məqsədinizi bilmədən də birtəhər keçinərəm. Sadəcə, qiyməti deyərəm. Çünki diş fırçası, belə demək mümkünsə, ölüm alətləri sırasına daxil deyil.
‒ Sizin ölüm alətlərinə münasibətiniz bu dərəcədə mənfidir?
‒ Bəli.
Köhnə, cındırı çıxmış beysbol topu üstümüzə gəldi. Endi topu havadaca tutdu və haradan gəlmişdisə, ora qaytardı. Onun əl hərəkətləri olduqca dəqiq, cəld və zərif idi. Şəxsən Frenk Melzon belə hərəkət edə bilsəydi, bundan qürur duyardı. Hərə bir tərəfdə öz işini görürdü, amma çoxlarının bir gözünün bizdə olduğuna fikir verirdim. Bəlkə, hətta qüllədəki qoçaqlar da maraqla bizi izləyirdilər. Hər həbsxanada məhbuslar arasında böyük nüfuza malik bir neçə adam olur. Kiçik həbsxanalarda dörd-beş, iri həbsxanalarda iyirmi-otuz belə nüfuzlu şəxs tapmaq mümkündür. Şauşenkdə onlardan biri mən idim və rəyimdən çox şey asılı idi. Endi haqqında söyləyəcəklərim onun sonrakı taleyində mühüm rol oynayacaqdı. O özü də bunu bilirdi, amma mənə yaltaqlanmırdı. Buna görə ona hörmət etməyə başlayırdım.
‒ Yaxşı, bu çəkicin nə olduğunu və onu niyə istədiyimi sizə danışacağam. Geoloji çəkic təxminən bu boydadır. ‒ Endi əllərini araladı və mən onun əllərinə necə qulluq etdiyinə, dırnaqlarını səliqə ilə kəsdiyinə, təmizlədiyinə fikir verdim. ‒ Bir az külüngü xatırladır, bir ağzı iti, o birisi yastıdır. Mən daşları xoşladığımdan sizə belə bir sifariş verirəm.
‒ Daşları… ‒ mən təkrar etdim.
Endi mənə baxıb gülümsədi:
‒ Bir bura gəlin.
Mən dəvəti qəbul etdim. Biz uşaq kimi çöməlib oturduq.
Endi yerdən bir ovuc torpaq götürüb ovuclarının arasında ovxalamağa başladı. Onun yaxşı qulluq görmüş əllərindən toz buludu qalxdı. Ovuclarında bir neçə xırda daş qaldı. Bəziləri parıldayır, digərləri insanda heç bir maraq oyatmırdı. Daşların arasında xırda kvars parçası da var idi. Endi onu yaxşıca təmizləməyincə adi daş kimi görünürdü. Təmizləyəndən sonra isə şüşə kimi par-par yanırdı.
Endi daşı mənə atdı. Mən onu tutdum.
‒ Əlbəttə ki, kvarsdır, ‒ dedim.
Endi başı ilə təsdiqlədi.
‒ Bunlara da baxın. Mika. Şist. Qranit. Burada əhəngdaşı yataqları olub. Əgər fikir vermisinizsə, bizim bu gözəl həyətimiz təpənin döşündə salınıb. Buna görə də burada müxtəlif daşlar tapmaq mümkündür. ‒ O, əllərini çırpıb təmizlədi. ‒ Mən daşların böyük həvəskarıyam. Daha doğrusu… idim, bura düşənə qədər, o biri həyatımda. Amma imkan daxilində burada da sevimli işimlə məşğul olmaq istəyirəm.
‒ Gəzinti həyətinə bazar günü ekspedisiyası?
Əlbəttə, bu, olduqca axmaq söz idi. Amma bir parça kvars qəribə şəkildə qəlbimi kövrəltdi. Səbəbini izah da edə bilmirəm. Əvvəllər burada belə işlərlə məşğul olmaq heç kimin ağlına gəlməmişdi. Bu kiçik daş parçası, ola bilər, mənim üçün bizi ətraf dünyaya bağlayan bir tel idi. Azadlığa bağlayan.
‒ Gəzinti həyətinə bazar günü ekspedisiyası təşkil etmək, ümumiyyətlə, onlarsız keçinməkdən daha yaxşıdır, ‒ Endi dedi.
‒ Ancaq mən bu balaca çəkicin gec, ya tez kiminsə başına enməyəcəyinə əmin ola bilərəmmi?
‒ Mənim burada düşmənlərim yoxdur, ‒ Endi yumşaq tərzdə dedi.
‒ Yoxdur? ‒ mən gülümsədim. ‒ Bir az gözləyin, görərsiniz.
‒ Bir anlaşılmazlıq yaransa, mən hər şeyi çəkicsiz də yoluna qoyaram.
‒ Ola bilər. Siz buradan qaçmaq istəyirsiniz? Divarı bala-bala dağıtmaq fikriniz var? Əgər belədirsə…
O güldü. (Səbəbini yalnız üç həftədən sonra həmin çəkici görəndə anladım.)
‒ Əgər çəkici görən olsa, əlinizdən alınacağından, yəqin ki, xəbəriniz var. Əlinizdə çay qaşığı belə görsələr, əmin olun, onu da alacaqlar. Hə, fikriniz nədir? Burada, həyətin ortasında oturub daşları taqqıldatmaq istəyirsiniz?
‒ Sizi inandırıram ki, mənim məqsədim bu deyil. Fikirləşib daha yaxşı bir şey taparam.
‒ Onun qiyməti neçə ola bilər? ‒ maraqlandım. Endinin soyuq, sakit, azca istehzalı ünsiyyət tərzi xoşuma gəlməyə başlamışdı. Əgər siz bu lənətə gəlmiş deşikdə mənim qədər vaxt keçirsəydiniz, başa düşərdiniz ki, bağıra-bağıra danışan, davakar, ağzından söyüşdən başqa bir söz çıxmayan haylı-küylü adamlardan necə bezmək olar. Endi, demək olar, dərhal xoşuma gəlmişdi.
‒ Səkkiz dollar, ‒ o cavab verdi. ‒ Ancaq mən anlayıram ki, siz də bu işlə öz ziyanınıza məşğul olmursunuz.
‒ Adətən, mən malın qiymətinin üstünə on faiz qoyuram. Amma söhbət, təhlükəli olmasa da, müdiriyyətin gözünə dəyə bilən şeylərdən gedirsə, qiyməti artırıram. Axı mən özüm də bütün mexanizmlərin problemsiz işləməsi üçün kiminsə ovcuna nəsə qoymalı oluram… Belə deyək: on dollar.
‒ Razılaşdıq.
Mən maraqla ona baxdım, azca gülümsədim:
‒ Yəni sizin bu qədər pulunuz var?
‒ Bəli, ‒ Endi çiyinlərini çəkdi.
Uzun müddətdən sonra onun daha çox pulu olduğunu bildim. Haradasa beş yüz dollar. Onları özü ilə içəri gətirə bilmişdi.