MÜDRİKLİYƏ GEDƏN YOL
Bu kitabda yezuit rahibi Entoni de Mellonun dünyanın hər yerindən topladığı şən və ibrətamiz pritçalar yer almışdır.
Pritçalara etinasız yanaşmayın. İtirilmiş qızıl pulu ən ucuz şamın işığı ilə tapmaq olar; ən dərin həqiqəti ən sadə hekayənin köməyi ilə dərk etmək olar.
– Müdrikliyə bir dəqiqəyə çatmaq olarmı?
– Əlbəttə, olar, – Ustad cavab verdi.
– Amma bir dəqiqə çox azdır axı?
– Lakin əlli doqquz saniyə lazım olduğundan çoxdur.
Çaşıb-qalan şagirdlərə Ustad bir qədər sonra izah etdi:
– Aya baxmaq üçün nə qədər vaxt lazımdır?
– Bəs onda bütün bu mənəvi axtarış illəri nəyə lazımdır?
– Gözləri açmaq üçün, bəlkə də, bütün ömür gərək olacaq. Görmək üçün bir an kifayətdir.
Oxuculara Ustadın və ya Müəllimin adından təqdim olunan hekayələrdə danışan bir adam deyil. Bu həm hindli quru, həm dzen rahibi, həm daoslu müdrik, həm yəhudi ravvini, həm xristian keşişi, həm sufi mütəfəkkiridir. Bu, Lao-Tszıdır, Sokratdır, Buddadır, Zərdüştdür, İsadır və Məhəmməddir. Ustad İsanın mövludundan çox qabaq da, eramızın XXI əsrində də yaşaya bilərdi. Onun müdrikliyi eyni dərəcədə Qərbə də, Şərqə də aiddir.
Bu hekayələrdən istənilən birini oxumaq üçün cəmi bir dəqiqə kifayətdir. Ola bilsin ki, Ustadın nitqi sizə bəzən istehzalı, bəzən dolaşıq, bəzən isə tamamilə mənasız gələcək. Nə etməli, bu, sadə kitab deyil! O öyrətmək üçün yazılmayıb, onun məqsədi AYILTMAQdır. Kitabı vərəqlədikcə, Ustadın mühakimələrinin sirli mənasını açmağa çalışdıqca oxucu istər-istəməz sətirlər arasında gizlənmiş Səssiz Təlimlə təmasda olur, oyanır və dəyişir.
Müdriklik bax budur: heç bir cəhd göstərmədən dəyişmə, sözlərin və hər cür anlayışların hüdudları xaricində olan həqiqi həyata, sadəcə, oyanmaqla transformasiya.
Əgər sizə Oyanmış olmaq səadəti nəsib olarsa, siz başa düşəcəksiniz ki, ən parlaq sözlər deyilməmiş sözlərdir, ən mükəmməl hərəkət edilməmiş hərəkətdir, ən dərin dəyişiklik isə öz-özünə baş verən dəyişiklikdir.
Yalnız bir məsləhət: az-az oxuyun, gündə bir, ya iki hekayə. Miqdarın artırılması qavramanın effektini azalda bilər.
MÖCÜZƏLƏR
Bir nəfər Ustadın qeyri-adi bacarıqlarına inanmaq üçün öz gözləri ilə görmək istəyir. Buna görə o, çox uzun bir yol qət edir.
– Sənin Ustadın hansı möcüzələri yaradıb? – deyə o, bir şagirddən soruşdu.
– Nəyin möcüzə adlandırılmasından asılıdır. Sizin ölkədə Allah kiminsə iradəsini yerinə yetirirsə, bu, möcüzə sayılır. Bizdə isə kiminsə Allahın iradəsini yerinə yetirməsi möcüzədir.
YETKİNLİK
Ustad bütün günü dua edən bir şagirdə dedi:
– Sən nə vaxt artıq Allaha arxalanmağı buraxıb özün öz ayaqların üstdə duracaqsan?
Şagird təəccübləndi:
– Axı sən özün bizə Allahı özümüzə Ata bilməyi öyrətmisən!
– Bir başa düş, ata o deyil ki, ona dayaqlana biləsən, ata odur ki, sənə bu vərdişini unutdursun.
HƏSSASLIQ
– Yaradanla qovuşmaq üçün mən nə edə bilərəm?
– Sadəcə, qulaq as.
– Mən necə qulaq asmalıyam?
– Ətrafdakı hər bir səsə qulaq ver, kainatın hər xışıltısına. Amma elə ki öz səsini eşitdin, sus.
ABSURD
Ustad şagirdinin meditasiya etdiyi otaqda kərpicləri yerə sürtməklə məşğul idi.
Əvvəlcə bu, şagirdin xoşuna gəlirdi, o fikirləşirdi ki, Ustad onun fikrini cəmləşdirmək bacarığını sınayır. Amma tezliklə səs dözülməz olur və şagird deyir:
– Allah xatirinə, sən nə edirsən? Məgər görmürsən ki, mən meditasiya ilə məşğulam?
– Mən kərpici parıldadıram, ondan güzgü hazırlamaq istəyirəm, – Ustad cavab verir.
– Dəli olmusan?! Heç kərpicdən də güzgü düzəltmək olar?
– Səndən ki çox dəli deyiləm. Heç eqo ilə də meditasiya etmək olar?
AYDINLIQ
– Allahı axtarmayın, – Ustad dedi. – Sadəcə, baxın və siz onu görəcəksiniz.
– Bəs nə cür baxaq?
– Hər hansı bir şeyə baxanda çalışın ki, başqa heç bir şeyi deyil, yalnız onu görəsiniz.
Cavab şagirdləri karıxdırdı, buna görə də Ustad izahını bir qədər asan dildə başa salmağa çalışdı.
– Məsələn, siz Aya baxırsınız və yalnız onu görürsünüz.
– Aya baxarkən ondan başqa daha nə görmək olar ki?
– Ac olan pendir parçası görə bilər, sevən insan isə sevgilisinin üzünü.
DİN
Səyahət edən hökmdar ehtiramını bildirmək üçün Ustadın yanına gəldi.
– Məni dövlət işləri gözləyir, uzun söhbətlərə vaxtım yoxdur, – deyə o, Ustada müraciət etdi. – Mənim kimi məşğul bir adama dinin mahiyyətini iki kəlmə ilə izah edə bilərsənmi?
– Əlahəzrətə bunu bir kəlmə ilə də ifadə edə bilərəm.
– İnanılmazdır! Tez ol, bu qeyri-adi sözü mənə de!
– Sükut.
– Bəs sükuta necə nail olmalı?
– Meditasiya ilə.
– Bəs mən öyrənə bilərəmmi, meditasiya nədir?
– Sükut.
MƏNƏVİYYAT
Ustadın Sükut günü idi, amma səyyah yalvarırdı ki, onu doğru həyat yoluna yönəldəcək, heç olmasa, bircə kəlmə söyləsin. Ustad nəzakətlə baş endirib kağız götürdü və yeganə bir söz yazdı: “Dərkedilmə”.
Səyyah karıxdı.
– Bu, çox azdır. Daha ətraflı izah edə bilərsənmi?
Ustad kağızı alıb yazdı: “Dərkedilmə, dərkedilmə, dərkedilmə”.
– Bu sözlər nə deməkdir?
Ustad yenidən kağızı götürüb yazdı: “Dərkedilmə, dərkedilmə, dərkedilmə DƏRKEDİLMƏ deməkdir”.
SAYIQLIQ
– Mən aydınlanmaq1 üçün nə isə edə bilərəmmi?
– Səhər günəşin çıxması üçün nə isə edə biləcəyin qədər az.
– Bəs onda bütün bu mənəvi çalışmalar nə üçündür?
– Yuxuya qalıb günəşin çıxmasını ötürməmək üçün.
İŞTİRAK
– Aydınlanmanı harada axtarmalı?
– Burada.
– O nə vaxt baş verəcək?
– O elə indi baş verir.
– Bəs niyə mən onu hiss etmirəm?
– Çünki sən baxmırsan.
– Mən nə görməliyəm ki?
– Heç nə. Sadəcə,