Qəribədir, bütün ümidini itirmiş adam necə rahatlanır! O gecəni çox gözəl yatdım.
31 may
Bu gün oyananda istədim çantamdan vərəq və zərfləri çıxarıb cibimə qoyum ki, üstümdə olsunlar, imkan düşəndə məktub yazım, qeydlər aparım. Sürpriz dalınca sürpriz! Bütün sənədlərim və kağızlarım itmişdi. Dolabı açdım ki, gələndə əynimdə olan pencəyimin ciblərinə baxım. Pencəyim də yox idi. Qraf hamısını götürmüşdü.
17 iyun
Səhər həyətdən at ayaqlarının tappıltısı gəldi. Sevincdən yerimdən sıçrayıb qapıya tərəf qaçdım. Qapım bayırdan bağlanmışdı. Pəncərənin qabağına cumub var gücümlə qışqırdım. Həyətdəki adamlar mənə baxıb gülüşdülər. Sonra arabalardan 50 nəhəng yeşik götürdülər, həyətin bir küncünə yığdılar və pullarını alıb getdilər.
24 iyun
Dünən gecə qraf öz otağına tez getdi, qapısını da bağladı. Tez pilləkənin başındakı pəncərənin qabağına qaçdım və gözləməyə başladım. Bir azdan qraf otağının pəncərəsindən çıxdı. Mənim kostyumumu geymişdi, əlində isə qara torba vardı. Başa düşdüm ki, şəhərə gedir. Mənim paltarımı geyib ki, hamı elə bilsin şəhərdə gəzən, poçt qutusuna məktub salan özüməm.
Otağıma qayıtdım. Bir neçə saatdan sonra qrafın otağından tükürpədici nalə səsi gəldi. Dərhal da kəsildi. Ardından dərin sükut çökdü. Dəhşətdən ürəyim partlayırdı. Otaqdan çıxmaq istədim, qapım bağlı idi. Yenə həbs olunmuşdum. Çarəsizlikdən oturub ağladım.
Həyətdən iztirab dolu qışqırıq eşidildi. Pəncərədən baxanda darvazanın ağzında saçları sifətinə dağılmış bir qadın gördüm. O da məni gördü, diz çöküb əllərini uzatdı, dəli kimi bağırdı: “Bədheybət, uşağımı qaytar!”
Qadın saçlarını yolur, sinəsinə döyür, hönkürürdü. Birdən yerindən sıçrayıb giriş qapısına tərəf atıldı, daha onu görə bilmədim, ancaq çığırtısını eşidirdim.
Qalanın başından qrafın soyuq, amiranə səsi gəldi. Nə dediyi anlaşılmırdı. Canavarlar ulaşdılar və açıq darvazadan həyətə doluşdular. Qadın susdu. Ona yazığım gəlmirdi, ölsə yaxşı idi. Çünki uşağının başına nə gətirildiyini bilirdim.
Bəs mən nə edim? Bu qəsrdən necə qaçım?
25 iyun, səhər
Hələ bir dəfə də gündüz qrafı görməmişəm. Ancaq gecələr peyda olur. Bircə otağına düşə bilsəydim… Necə? Qapısı həmişə bağlıdır.
Pəncərədən çıxıb kərtənkələ kimi divarla süründüyünü görmüşəm. Bəlkə, mən də onun kimi edim, pəncərəsindən içəri girim? Riskə gedəcəyəm. Ölümdən betər məni nə gözləyir ki? Tanrım, kömək ol! Qayıtmasam, əlvida, Mina!
Həmin gün, sonra
Birtəhər, daşlardan tuta-tuta qrafın pəncərəsinə çatdım. Otaq boş idi. İçəri girdim. Bir küncə çoxlu sayda qədim qızıl əşyalar yığılmışdı. O biri küncdə gözümə qapı dəydi. Açıq olduğuna təəccübləndim. Qapının kandarından aşağı pilləkən düşürdü. Ehtiyatla endim.
Kəskin iyli tuneldən keçib balaca kilsəyə oxşayan bir yerə çatdım. Məzarlığa bənzəyirdi. Qaraçıların gətirdiyi yeşiklər burada idi. Hamısının içinə torpaq doldurulmuşdu. Birində isə qraf uzanmışdı! Nə yatana, nə də ölənə bənzəyirdi. Donuq gözləri açıq qalmışdı, nəfəsi gəlmirdi, ürəyi də döyünmürdü.
Otağların açarları üstündə olduğunu düşünüb ciblərini axtarmaq istəyirdim ki, ilan vurmuş kimi əlimi geri çəkdim. Qraf mənim burada olduğumu bilmirdi, amma donuq gözlərindəki dərin nifrətdən vahimələndim. Tələsik geri qayıdıb pəncərədən çıxdım və gəldiyim yolla otağıma döndüm.
29 iyun
Bu gün axırıncı məktubu “yazmaq” günümdür. Axşam yenə qrafın pəncərədən çıxıb divarboyu süründüyünü gördüm. Sözsüz, mənim məktubumu poçta salmağa getdi.
Oturub kitab oxuya-oxuya yuxuya getmişdim. Qrafın gəlişinə oyandım.
– Sabah, əziz dostum, yollarımız ayrılır. Siz öz İngiltərənizə qayıdacaqsınız, mən isə işlərimə. Sabah burada olmayacam. Faytonum sizi həyətdə gözləyəcək, Borqo keçidində başqa bir faytona oturub Bıstritsə gedəcəksiniz. Ümid edirəm ki, nə vaxtsa yenə görüşəcəyik.
Onun səmimiliyini yoxlamaq üçün birbaşa soruşdum:
– Niyə bu gecə gedə bilmərəm?
– Çünki atlarım və faytonçum burada deyil.
– Mən piyada da gedərəm.
– Bəs baqajınız?
Qrafın üzündəki şeytan təbəssümü şübhələrimi artırdı.
– Baqajımın dalınca sonra fayton göndərərəm.
– Siz ingilislərin yaxşı bir məsəli var: gələni xoş qarşıla, gedəni tələsdir. Mənim evimdə öz iradənizin əleyhinə bir saniyə belə qalmayacaqsınız! Gəlin!
Biz pilləkənlərlə aşağı endik. Birdən o dayandı.
– Qulaq asın!
Bayırda canavarlar ulaşırdı.
Qraf nəhəng giriş qapısına yaxınlaşdı, zəncirləri və sürgüləri açdı. Qapı aralananda canavarların səsi lap yaxından eşidildi. Yox, qrafın iradəsinin əksinə getmək mənasız idi. Axırda canavarlara yem olacaqdım.
– Bağlayın qapını, səhəri gözləyərəm.
Qraf qapını çırpdı.
Otağıma qayıdıb yatağa girməyə hazırlaşırdım ki, qapının arxasından qrafın səsini eşitdim:
– Gedin! Qayıdın yerinizə! Vaxtınız hələ çatmayıb. Səbirli olun! Bu gecə mənimdir, sabahkı gecə sizin.
Doğrudanmı, sonum çatıb? Sabah! Sabah! Tanrım, mənə də, əziz nişanlıma da kömək ol…
30 iyun
Səhəri dirigözlü açdım. Ölüm bu gecə gələcəksə, qoy məni hazır görsün.
Hava işıqlaşan kimi otaqdan çıxıb giriş qapısına tərəf qaçdım. Tələsik sürgüləri, zəncirləri açdım və böyük ümidlə qapını dartdım. Tərpənmədi. Dünən mən otağıma gedəndən sonra qraf qapını kilidləmişdi.
Mən bu açarları tapmalı idim!
Otağa qayıdıb pəncərədən çıxdım, yenə daşlardan tuta-tuta qrafın otağına çatdım və içəri girdim. Küncdəki qapıdan məzarlığa düşdüm. Qraf öz qutusunda uzanmışdı, ancaq yeşiyin qapağı bağlı idi. Qapağı qaldırıb divara söykədim və açarları axtarmaq üçün əyildim. Dəhşətə gəldim.
Qutudakı həmin qraf deyildi. O, çox cavan görünürdü. Dodaqları allanmışdı, saçı və bığları tünd-boz rəngə düşmüşdü. Ağzından boynuna tərəf qan