Dayanmaq vaxtı deyildi. Polis nəfərinin əlindən qurtarıb aradan çıxdım… Atamın yanına çatanda xiyabanlar tamam adamsızlaşmışdı. Hərdən taksi maşınları gəlib-keçirdi. Atam əl arabasının üstündə yatmışdı. Mən də orada yatmalı olsaydım, atamı oyatmalı, ayaqlarını bir yana çəkməsini xahiş eləməli idim. Üstündə bir neçə adam yatmış arabalar da vardı. Quru torpaq üstündə yatanlar da az deyildi. Mən öz əl arabamızın yanında uzanıb yuxuya getdim.
"Cirik! Cirik! Cirik!
− Ey Lətif, haradasan? Lətif, niyə cavab vermirsən? Niyə gəlmirsən, gedək gəzək!
Cirik! Cirik! Cirik!
− Lətifcan, səsimi eşitmirsən? Mən dəvəyəm, səni gəzməyə aparmağa gəlmişəm. Gəl belimə min, gedək.
Dəvə eyvanın altına çatan kimi yataqdan durub atıldım və düz onun belinə düşdüm. Gülə-gülə dəvəyə dedim:
− Niyə hay salırsan, mən ki sənin belindəyəm?
Dəvə sevindi. Saqqızdan bir tikə mənə verdi, bir tikə də öz ağzına qoyub yola düzəldi. Azacıq getmişdik ki, dedi:
− Ağız qarmonunu da gətirmişəm, al çal, qulaq asaq.
Mən qarmonu alıb çalmağa başladım. Dəvə də bəzən iri və kiçik zınqırovları ilə mənim qarmonuma ahəng tuturdu.
Birdən başını mənə sarı çevirib soruşdu:
− Lətif, axşam yeməyi yemisən?
− Pulum olmadığından yeməmişəm.
− Elə isə əvvəlcə gedək yemək yeyək.
Bu zaman ağ dovşan yaxınlaşıb:
− Dəvəcan, − dedi, − axşam yeməyini yaylaqda yeyəcəyik; siz gedin, mən də gedib o birilərə xəbər verim ki, oraya gəlsinlər.
Dovşan gəmirdiyi sarıkökü arxa atıb hoppana-hoppana bizdən uzaqlaşdı. Dəvə məndən soruşdu:
− Bilirsən, malikanə nə deməkdir?
− Məncə, yaylaq deməkdir.
− Yox, canım, malikanə milyonçuların ab-havası gözəl yerlərdə qurduqları imarətdir, cah-calaldır ki, kefləri istəyəndə gedib orada istirahət eləsinlər, kef çəksinlər. Malikanələrdə evlərdən fərqli olaraq böyük hovuzlar, fəvvarələr, güllü-çiçəkli bağ-bağçalar da olur. Malikanə sahibləri xidmət üçün bir dəstə aşpaz, bağban və nökər də saxlayır. Bəzi milyonçuların başqa xarici ölkələrdə − Fransada, İsveçrədə malikanələri var. İndi biz sərinləmək üçün Tehranın şimalındakı malikanələrdən birinə gedirik.
Dəvə bu sözləri deyib elə bil quş idi, qanadlandı, havaya qalxdı… Bizdən aşağıda təmiz, qəşəng evlər görünürdü. Mənə elə gəlirdi ki, kinoya baxıram. Nəhayət, dəvədən soruşdum:
− Biz şəhərdən uzaqlaşmışıq?
− Yox, sən niyə bu fikrə düşdün?
− Çünki bu tərəflərin havası çox təmizdir. Evlərin hamısı böyükdür, əzəmətlidir.
− Sən haqlısan. − Dəvə güldü: − Tehran bir-birindən fərqli iki hissədən ibarətdir − cənub və şimal. Cənub hissə − tüstülü, tozlu-torpaqlı, zibillidir. Şimal hissə − tərtəmizdir, gözəldir. Köhnə avtobusların hamısı cənubda işləyir, kərpic kürələri də orada yerləşir. Küçə və xiyabanların çoxuna asfalt döşənməyib. Şimaldan gələn çirkli və iyli-qoxulu su arxları buraya axır. Bir sözlə, cənub − yoxsul və ac insanların, şimal isə əyanların, varlıların yaşadığı rayondur. Sən heç Həsirabadda, Naziabadda və Hacı Əbdülhəmid xiyabanındakı onmərtəbəli mərmər binaları görmüsən? Bu hündür binaların aşağı mərtəbələrindəki mağaza sahiblərinin müştəriləri elə adamlardır ki, onların lüks sərnişin maşınları, neçə min tümən qiyməti olan itləri var.
Mən dedim:
− Cənub tərəfdə belə şeylərə rast gəlmək mümkün deyil. Orada heç kəsin minik maşını yoxdur. Amma çoxlu əl arabaları vardır. Adamlar yeraltı daxmalarda yaşayırlar.
Acından az qala ürəyim gedirdi. Bizdən aşağıda əlvan çıraqlı sərin, təravətli və gül-çiçəyə bürünmüş böyük bir bağ görünürdü. Bağın ortasında qəşəng bir imarət, onun yanında gömgöy suyu olan hovuz yerləşirdi. Hovuzda qırmızı balıqlar üzürdü, qırağında qoyulmuş masaların üstünə löyün-löyün yeməklər düzülmüşdü. Ətri adamı məst edirdi.
Dəvə dedi:
− Axşam yeməyi hazırdır. Aşağıya enmək olar.
− Bəs bağın sahibi haradadır? − soruşdum.
Dəvə:
− Onun fikrini çəkmə. Zirzəmidə əl-qolu bağlı uzanıb qalıb, − dedi.
Dəvə hovuzun qırağında astaca yerə çökdü. Mən atılıb yerə düşən kimi ağ dovşan əlimdən tutdu, masaların birinin arxasında oturduq. Bir azdan qonaqların başı açıldı, gəlhagəl başlandı. Gəlinciklərin bir dəstəsi minik maşınlarında, bir dəstəsi də təyyarə və helikopterlərdə gəldi. Uzunqulaq şıllaq ata-ata, tısbağalar dəvə balalarının quyruğunda sallana-sallana, meymunlar mayallaq aşa-aşa, dovşanlar qaça-qaça gəlib çıxdılar. Qəribə qonaqlıq idi. Növ-növ yeməklər vardı. Qızardılmış hindtoyuqlarına, cücələrə, əmlik kababına, plov və xuruşlara, heç vaxt görmədiyim başqa yeməklərə baxanda ağzımın suyu axırdı. Meyvə də ki nə qədər desən. Dəvə hovuzun o başında dayanaraq hamını sakitləşdirib dedi:
− Kiçikdən böyüyə qədər hamınız xoş gəlib səfa gətiribsiniz! Amma bilirsiniz, belə bir xərc çəkilmiş qonaqlığı kimin xatirinə eləmişik?
Uzunqulaq səsləndi:
− Lətifin xatirinə. İstədik ki, o da ömründə, heç olmasa, bir dəfə yaxşı çörək yesin və arzusu ürəyində qalmasın!
Pulemyotatan xoruz:
− Lətif gəlib bizə o qədər tamaşa edib ki, hamımız onu sevirik, − dedi.
Pələng söhbətə qarışdı:
− Əlbəttə, o istəyir ki, biz onun olaq. Biz də elə onunku olmaq istəyirik.
Aslan:
− Doğrudur, − dedi, − varlı uşaqları bizdən çox tez doyurlar. Çünki ataları hər gün yeni oyuncaqlar alır. Onlar da bizimlə bir-iki dəfə oynadıqdan sonra doyur və bizi bir qırağa atırlar.
Mən söhbətə qarışdım:
− Sizlərdən hər hansınız mənim olsanız, söz verirəm ki, heç vaxt sizinlə oynamaqdan doymaram. Sizi tək qoymaz, hər vaxt sizinlə oynayaram.
Oyuncaqlar bir səslə:
− Bilirik. Biz səni çox yaxşı tanıyırıq, − dedilər, − amma təəssüf ki, biz səninki ola bilmərik. Çünki bizi çox baha satırlar.
Oyuncaqlardan biri:
− Məncə, sənin atanın biraylıq gəliri belə bizlərdən birini almağa çatmaz, − dedi.
Dəvə bir daha hamını sakitləşdirdi:
− Mətləb üstünə