ДАНИЯЛ – Істі жақсы заңгер қарастырған жағдайда да ма?
ТАЙЫР – Иә. Мен тіпті кінәсіз адамды немесе кінәлі адамды сотта- уға болатындығы туралы емес, оған тағылған қылмыстарға қарағанда онша ауыр емес қылмыстар туралы айтудамын. Сондықтан да, қылмы- стық процестің сотқа дейінгі сатысы ерекше маңызға ие. Сотқа дейінгі тергеуді бастауға бірнеше негіз бар. Бұл жәбірленушінің мәлімдемесі, бұқаралық ақпарат құралдарындағы хабарламалар және мойындау (мұн- дай да болады!) немесе шенеуніктің баянаты. Әлі есімде, тергеуші болып жұмыс істеген кезімде, ұрлыққа қатысты істерге жәбірленушінің қоңы- рауы бойынша жиі шығатынбыз.
ДАНИЯЛ – Бірінші кезекте неден бастайтын едіңіздер?
ТАЙЫР – Бірінші шұғыл тергеу әрекеті – оқиға болған жерді қарауда хаттаманы дұрыс толтыру. Мысалы, объект пәтер болса, онда сот так- тикасына сәйкес әр түрлі технологияларды қолдану арқылы әр бөлмені тексеру істері жүргізіледі. Қылмыскердің үй-жайға кіру тәсіліне күман қалдырмау үшін терезеде, есік жақтауларында зақымданулар бар ма жоқ па міне соған егжей-тегжейлі сипаттама жүргізіледі.
Тергеушіге жедел топтың құрамына кіретін оперативтік қызмет- кер мен сот сарапшысы көмектесуі керек. Куәлардан жауап алу дереу жүзеге асырылады – егер кімде-кім қылмыскерді және заңсыз әрекеттерді
жасау сәттерін тікелей көрген болса, және ол күдіктіні танитын болса, онда бұл жедел топқа қылмысты жылдам ашуға мүмкіндік береді.
ДАНИЯЛ – Телехикаяларда айтылатындай – «ыстық іздермен» бе?
ТАЙЫР – Өмірде де, солай дейді. Жалпы, айқын қылмыстарды ашу оңай.
ДАНИЯЛ – «Айқын қылмыстар» дегеніміз не?
ТАЙЫР – Бұл, күәгерлердің, кейде, тіпті, құқық қорғау органдары қызметкерлерінің көз алдында болған қылмыстар. Мысалы, олар жәбір- ленушінің қолындағы сөмкені қастық ойлаушы адамның қалай жұлып алып қашқанын көріп қалуы мүмкін. Олар сол сәтте дереу қылмыскердің «қолын бұрап» ұстайды, содан кейін ғана қылмыс болған жерді тексеру ресми рөлге ие болады. Алайда, өкінішке орай, көп жағдайда бәрі «ай- қын» бола бермейді, айғақтар (дәлелдемелер) жинаудың маңызы зор.
Неге дейсіз бе? Өйткені, қылмыс іздерін бекіту қажет. Бұл (егер пәтердегі ұрлық туралы айтатын болсақ) саусақ іздері, биологиялық іздер. Бұның барлығы трасология үшін…
ДАНИЯЛ – «Трасология» дегеніміз не? Әңгіме қалалық магистраль- дар туралы емес шығар.
ТАЙЫР – Трасология – бұл қылмыскердің іздерін зерттейтін крими- налистиканың бөлімі, – «із» француз сөзінен – «жол» дегенді білдіреді.
ДАНИЯЛ