Karol Stanisław, niestety, nie ograniczał się wyłącznie do snucia oryginalnych opowieści. Był warchołem pierwszej wody często zmieniającym orientację polityczną, cieszył się jednak autentycznym uznaniem szlachty. Miał bowiem prawdziwie książęcy gest, a jego wszelkie dziwactwa uznawano za właściwe dla wielkiego pana. Inna sprawa, że nie zawsze były to sympatyczne zachowania – pijany książę potrafił bowiem urządzać pokazy publicznej masturbacji czy też obnażać się na ucztach.
W rodzie Radziwiłłów trafiali się również autentyczni dewianci, jak świetnie wykształcony krajczy wielki litewski, Marcin Mikołaj (1705-1782), który już w wieku młodzieńczym zdradzał objawy choroby psychicznej. Z upływem lat było coraz gorzej – krajczy uwięził żonę wraz z dziećmi „w wielkiej niewygodzie i smrodzie, gdyż w tej jednej izbie spać, jeść i inne potrzeby natury czynić musieli”. Otoczył się współpracownikami żydowskiego pochodzenia, przestrzegając ich praktyk religijnych. Utrzymywał harem porwanych lub kupionych dziewcząt, a urodzone z nich dzieci podobno mordował i z ich zwłok „jakieś destylacje czynił”. Ponoć poszukiwał kamienia filozoficznego, co jednocześnie nie przeszkadzało mu napadać na okoliczne dwory, więzić i mordować sąsiadów. W sprawę ostatecznie wdała się dalsza rodzina i siłą ubezwłasnowolniono szaleńca. Marcin do końca życia był trzymany w ścisłym areszcie domowym.
Radziwiłłowie zaliczali się do najświetniejszej arystokracji europejskiej, nie brakowało zatem koligacji z rodami panującymi. Radziwiłłówny wychodziły za Piastów mazowieckich i Jagiellonów, mężczyźni poślubiali Hohenzollernówny. Niewiele zresztą brakowało, by Radziwiłłówna została cesarzową Niemiec. Córka Henryka Antoniego, Eliza, zaręczyła się w 1820 roku z następcą tronu pruskiego, Wilhelmem. Nacisk rodziny Hohenzollernów spowodował jednak zerwanie zaręczyn, ale późniejszy cesarz do końca życia wspominał ukochaną ze łzami w oczach…
Munio
Skandal obyczajowy, jakim było małżeństwo Dominika Hieronima Radziwiłła z kuzynką, spowodował, że ordynacje nieświeska i ołycka trafiły w ręce tej samej linii rodu. W jej posiadaniu znalazła się także ordynacja przygodzicka w Wielkopolsce oraz kolejny majorat ze stolicą w Dawidgródku na Kresach.
Była to berlińska linia Radziwiłłów od lat osiedlona na terenie królestwa pruskiego, dlatego gdy kolejni jej przedstawiciele obejmowali majątki położone w imperium Romanowów, musieli się starać o obywatelstwo rosyjskie. Nie stanowiło to większego problemu – Radziwiłłowie, podobnie jak większość arystokratycznych rodów europejskich, byli rodziną kosmopolityczną. Dobrze funkcjonowali także w berlińskim życiu politycznym, co jednak nie przeszkadzało im w działalności na rzecz Polaków. Książę Bogusław Fryderyk, będąc pruskim generałem, głosował przeciwko przyłączeniu Wielkiego Księstwa Poznańskiego do Związku Niemieckiego, a jego syn, Ferdynand, zasłynął ostrą interpelacją w sprawie strajków szkolnych we Wrześni. Do tego sprzeciwiał się antypolskiej polityce podczas kulturkampfu, a w 1918 roku został posłem na polski Sejm Ustawodawczy, gdzie sprawował funkcję marszałka-seniora.
Problemem księcia Ferdynanda był jego najstarszy syn, Michał. Jak przystało na Radziwiłła, na chrzcie dostał aż osiem imion, ale od „najmłodszych lat zdradzał najgorsze cechy charakteru” i zawsze był „odporny na wpływy domowe”. Do tego okazał się osobnikiem wyjątkowo zachłannym na majątek i uważał, że – jako najstarszemu potomkowi – należy mu się cały spadek po ojcu. A zatem nie tylko majorat w Ołyce, lecz także w Przygodzicach. Nie trafiały do niego żadne argumenty, na nic zdały się perswazje – planował pozbawić młodszego brata należnej mu ordynacji. Nic dziwnego, że w rodzinie zaczęto powoli uważać go za „psychopatę na podłożu rodowej megalomanii”, gdyż w niczym nie był podobny do współczesnych sobie Radziwiłłów, a bardziej przypominał przodków z czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Ferdynand Radziwiłł zmarł w lutym 1926 roku. Zgodnie z jego testamentem Ołykę objął najmłodszy z rodzeństwa, Janusz, natomiast Michałowi przypadły Przygodzice. Nigdy się z tym nie pogodził, zawsze podkreślał, że został okradziony z dziedzictwa, i uważał się za czternastego ordynata ołyckiego i czwartego hrabiego na Przygodzicach. Na co dzień preferował jednak tytuł „Jego Wysokość Jaśnie Pan” i tak lubił się określać.
Potrafił procesować się z ojcem, zarzucając mu skąpstwo i bezprawną wycinkę drzew w Przygodzicach. A po jego śmierci nie rezygnował z żadnej okazji, by oskarżać rodzinę o kradzież należnego mu majątku. Mimo że sąd honorowy odrzucił jego pretensje, nadal nie chciał się zrzec Ołyki – w odpowiedzi rodzina nie wydała zgody na zaciąganie pożyczek pod hipotekę Przygodzic. Było to tym ważniejsze, że Radziwiłł prowadził hulaszczy tryb życia i miał ogromne potrzeby finansowe, a gospodarką we własnej ordynacji kompletnie się nie interesował. W efekcie – z powodu zaległości podatkowych odmówiono mu kiedyś wydania paszportu.
Ordynat jednak kompletnie się tym nie przejmował i mając już poważne problemy finansowe, potrafił zamówić ogromną partię szampana, za który później nie był w stanie zapłacić. Gdy wyjeżdżał za granicę, żył jak na polskiego magnata przystało – pod Londynem wynajął pałac i „miał ze sobą szereg osób ze służby w Polsce”. Z reguły zabierał ze sobą „48 kufrów” z rzeczami osobistymi, a do tego dywany i pościel. Podobno miesięczny pobyt księcia za granicą (nie licząc przejazdów i niespodziewanych wydatków) kosztował ponad 15 tysięcy złotych (około 46 tysięcy euro).
Książę się żeni
Z racji koloru brody i włosów przylgnął do niego przydomek „Rudy”, ale ordynat w niewielkim stopniu przypominał swojego poprzednika z XVI wieku o tym samym przezwisku. Michał regularnie dostarczał bowiem skandalicznych plotek „z życia wyższych sfer”, prasa miała o czym pisać, a aktorzy warszawskich kabaretów mogli dowcipkować na jego temat. Inna sprawa, że projekty matrymonialne „Jaśnie Pana” wprawiały rodzinę w przerażenie, gdyż zawierał związki małżeńskie w podobny sposób, w jaki prowadził interesy.
Jego pierwszą żoną została Rosjanka greckiego pochodzenia, Maria de Bernardaky. Wcześniej była młodzieńczą fascynacją Marcela Prousta, a Radziwiłł poznał ją zapewne w Londynie. Choć rodzina sprzeciwiała się temu związkowi, Munio postawił na swoim – ożenił się w 1898 roku. Na świat przyszło dwoje dzieci, związek nie przetrwał jednak długo – awantury domowe były na porządku dziennym, a raz nawet książę wyrzucił żonę z pędzącego samochodu, w wyniku czego złamała nogę.
Prawdziwe kłopoty zaczęły się jednak dopiero wtedy, gdy Radziwiłł zainteresował się zamożną hiszpańską arystokratką. Markiza zza Pirenejów była od niego starsza o cztery lata. Uczucie raczej nie wchodziło tu w grę, chyba że była to miłość do jej pieniędzy…
„Zadłużywszy się po uszy – wspominała siostra »Rudego«, Maria Małgorzata Potocka – Michał opuścił żonę i dzieci i podróżował po świecie z bogatą wdową, Hiszpanką, panią Joachiną de Santa Sussaną [Maria Henrietta Joaquina Martinez de Medinilla, markiza de Santa Susana – red.]. Ta naiwnie go ubóstwiała, dogadzała wszystkim jego kaprysom, służyła mu jak niewolnica i uważała, że Michał to nieszczęsny męczennik. Po otrzymaniu anulacji pierwszego małżeństwa Michał wziął ślub z Joachiną w Szwajcarii podczas pierwszej wielkiej wojny. O dzieci swoje już się nie troszczył”1.
Rozwód orzeczono w 1915 roku, a rok później odbył się drugi ślub Radziwiłła. Maria Bernardaky pozostała w Polsce, razem z córką zamieszkałą pod Bydgoszczą.
Natomiast