Die ou vrou en die priester en ander verhale. Cecile Cilliers

aangebied om vir die universiteitsopleiding van die eerwaarde se dogter te betaal. Mits sy natuurlik ’n nuttige kursus volg wat waarde kan toevoeg tot die gemeenskap, en mits haar resultate bevredigend is, ens., ens. Danie het gegrinnik toe hy vir haar die brief wys: Die naasteliefde, sê hy, het nogal ’n manier om uit te rafel as daar geld ter sprake is. Maar Selma was so bly oor die beurs dat die moedergemeente se rommelrige bydrae oor soveel jare summier vergewe is.

      Dit sal eensaam wees sonder die kind, het sy gedink, Nomsa was elke naweek in en om die huis, vertellend, geselsend, en Selma was lig jaloers op die eerwaarde en sy vrou wat nog twee by die huis gehad het. Maar dit was ’n gedagte wat haar nie waardig is nie, het sy onmiddellik gebieg, en eerder die Here se seën gevra, op beide gesinne, en veral op Nomsa.

      Nomsa het op onderwys besluit – die moedergemeente het dit as ’n baie goeie keuse beskou – en sy het floreer. Elke vakansie met die huis toe kom was sy nóg mooier, die vel van die donker gesiggie nog gladder, die fyn figuurtjie nog skraler. En die twee groot bruin oë vol lewenslus. En haar uitslae was jaar op jaar goed. Die moedergemeente, het Selma gedink, het niks om oor te kla nie.

      Tog kon sy nie help om soms te sug wanneer sy haar tweede kind teen haar vasdruk nie. Annetjie, dink sy dan, sou net so mooi gewees het, net so slim. En dan was dit of die gesuis in haar ore ’n groeiende weeklaag word: ’n Gekerm word op Rama gehoor, ’n gehuil vol hartseer. Ragel treur oor haar kinders, sy wil haar nie laat troos nie, want haar kinders is weg…

      Dit is waar, dink sy, my kind is weg, en die hartseer sing gedurig in my ore, maar ek is nie ongeseënd nie – hierdie tweede kind is pragtig, en alles waarna ’n moeder kan verlang.

      Elke week was daar ’n brief, gewoonlik een vir die twee ma’s om saam te lees, en saam oor te huil; Nomsa het soms geskakel, maar net vir haar eie ma: die telefoonoproepe was so duur. Toe, teen die einde van haar finale jaar, kom daar ’n brief waarop duidelik staan: Moruti Danie en Eerwaarde Simon, met geen teken van die naam van die twee moeders nie.

      Die hele dag wag hulle angstig vir die twee kollegas om uit die diep platteland terug huis toe te kom, en toe hulle tuis is, net so angstig vir die twee broeders om die brief oop te skeur en (saam) te lees.

      Selma weet watter vrese daar in haar en Pulane se harte leef: Nomsa is swanger (ag, Here, tog nie dít nie), sy wil opskop, sy het haar laaste eksamen gedruip…

      Danie en sy kollega se gesigte is ernstig, en Danie sou die twee vroue graag nog ’n bietjie langer in spanning wou hou, maar dan glimlag hy breed. Nomsa het ’n man leer ken wat meer as ’n vriend geword het, en sy wil hom vir die kort vakansie huis toe bring, na ons toe, dat ons hom ook kan leer ken. Almal weet die vraag is vir al twee ouerpare bedoel. Maar dit is belangrike sake dié en die vaders het eerste seggenskap.

      Nomsa en Thabo het die agtermiddag met die bus aangekom, eers by haar eie ouers gekuier, en toe het die vier by Danie en Selma kom eet.

      Hy’s nie baie lank nie, en nie juis baie mooi nie, dink Selma krities en effe teleurgesteld toe sy hom ontmoet. Maar hy het ’n diep en boeiende stem, en ’n ewe boeiende persoonlikheid weerspreek sy ingetoë voorkoms. Sy besef skielik dat die jong man, sy skamerigheid ten spyt, ’n teenwoordigheid in die woonkamer is. Hy sal ’n goeie predikant maak, dink sy.

      Hy’s vyfde jaar teologie, beantwoord hy die nuuskierige vrae, en die jongste van vier. Sy ouers is oorlede, sy oudste broer het gehelp met die studiegeld.

      En wie gaan help met die lobola? vra Danie, en glimlag sodat die jong man nie aanstoot moet neem nie. Thabo kyk na die sendeling en sy vrou asof hy hulle vir die eerste keer sien.

      Ek sal met Nomsa se pa praat, sê hy.

      Nee, jy verstaan nie, sê Danie, sy is ons kind ook. Ons het ook seggenskap oor haar.

      Nomsa het my vertel van Annetjie, sê hy, en Selma wag dat hy iets van simpatie moet byvoeg, maar hy bly stil. Net sy liggaam en sy oë spreek van mededoë.

      Ná die ete, toe hulle rustig sit en koffie drink, sê Nomsa: Ek het eintlik kom ouers vra.

      Jy? sê Danie, dis ’n nuwe manier van doen.

      Ek weet, sê sy, en sy rig haar tot Selma: Mamma, ek wil met Thabo trou, ons is lief vir mekaar. En ons wil nie wag nie. Ek is oor twee maande klaar met die universiteit, ek het ’n pos in die stad gekry, ek sal ons kan onderhou vir Thabo se laaste jaar.

      Dis baie geld, waarsku Danie. Julle sal noustrop trek.

      Ja, sê sy, ek weet, maar Thabo het ’n merietebeurs gekry vir sy finale jaar, en ek is seker dat as hy iewers heen beroep word, ek soontoe sal kan skuif – daar is so ’n groot tekort aan onderwysers.

      Maar, kind…Die twee stelle ouers probeer water op die voorstelle gooi, maar die twee jong mense, veral Nomsa, bly hardnekkig by hulle plan.

      Maar ’n troue, nou? Waar wil julle trou, en wie sal vir ’n onthaal betaal?

      Nee, Mamma, ons trou sommer hier in die kerkie, en ons nooi die hele gemeente, en die vriende en Thabo se familie kan van die stad af kom.

      En jou pa slag ’n bees, sê Simon, en Selma weet nie of hy spot nie.

      Nee, sê Nomsa, ons bak koekies en maak gemmerbier en tee, en almal kan help.

      Sy is nie net geesdriftig nie, besef Selma, sy is ook realisties – sy het alles vooruit beplan en binne die raamwerk van hulle begroting gehou.

      Dan praat haar eie ma: Maar kind, wat van ’n rok nou?

      Nomsa se stem wil-wil bewe, maar sy hou uit. Ek dra sommer my kerkrok, Mapulane, dit sal goed wees.

      Selma maak verskoning, gaan kamer toe. Uit die kas haal sy die trourok, die rok wat haar kind se dood veroorsaak het. Sy skud dit uit, kyk vir ’n oomblik hoedat die satyn in die elektriese lig glim, en roep vir Nomsa.

      Hier, sê sy, pas dit aan!

      En Nomsa kyk ’n rukkie lank na die rok waarmee sy en Annetjie soveel pret gehad het. En toe die droefheid. Sy gooi haar eie rok af en laat gly die trourok oor haar skouers, draai sodat Selma die rits kan optrek.

      Die rok pas asof dit vir haar gemaak is, tot die lengte is reg en die sjaalkraag lê netjies op haar skouers.

      Dis bietjie gehawend om die soom, sê Selma, en besef dat haar trane baie vlak lê, maar dit kan ek maklik regmaak. Ek is mos nie dom met borduur nie. En dan laat ons hom net skoonmaak.

      Nomsa kyk in die lang spieël, straal. Kan ek maar gaan wys? vra sy.

      Ja wat, sê Selma, dis veronderstel om ongelukkig te wees, maar ons steur ons nie daaraan nie.

      En toe die kind woonkamer toe stap, toe klink dit al vir Selma asof die gedruis in haar ore minder geword het.