“Net lus vir iets,” mompel sy.
“Wat van ’n bietjie kaas daarop?” Ma haal ’n pakkie met gerasperde kaas uit die yskas.
“Nee, ek … of gee maar. Dankie.” Sy druk die toebroodjie in haar roksak en vlug.
Sy bly ’n ruk in haar slaapkamer staan. Daardie uitvaagsel, G. Pets. Om haar eie kind weg te gee! En wat moet nou gebeur? As Werner maar hier was, as sy met hom oor die kleintjie kon praat. Nee, sy weet ook nie. Partymaal is sy skaam vir hom. Hou sy rêrig van hom? Hy is tog al in standerd nege.
’n Rukkie later sluip sy terug kombuis toe. Sonder om die lig aan te skakel, kry sy die bekertjie melk wat sy vroeër ingeskink het en dra dit versigtig buitekamer toe. Ag, sy het ’n flits vergeet; sy kan tog nie die elektriese lig aanskakel nie. Toe sy weer terugkom, skuif sy die gordyne dig en laat dan ’n kolletjie lig deur die kamer spring.
Die meubels het eers in Oupa-hulle se huis gestaan; dis al wat hy oorgehou het ná Ouma se dood. Laaikas en bed en spieëltafel wat so oud is dat die blad geskif lyk. Oupa was al siek toe hy by hulle kom bly het, en hy het gewoonlik vergeet wie Kotie is. En tog was dit vir haar lekker om te weet hy’s hier. Pa en Ma het met hom gepraat en met mekaar ook – dis of hulle almal meer saamgehoort het as vroeër of daarna.
Sy glip by die deur uit en gaan skep die bondeltjie langs Tjokka op. Die hond loop saam buitekamer toe asof hy alles verstaan wat gebeur. Die maan is so helder dat sy weer die gordyne oopmaak en die flits afskakel.
Versigtig lê sy die dogtertjie op ’n laken op die bed neer en bekyk haar noukeurig. Die bloes is met ’n groot haakspeld om die dun nekkie vasgesteek; dis al wat die dogtertjie aanhet. Lyfie, arms en bene, alles is benerig van maerte. Maar die gesiggie is werklik mooi; die klein mondjie vol en die oë groot en blink.
“Sou jy by jou blyplek ander klere ook gehad het?” praat sy saggies en speld die lelike kledingstuk los. “Kyk, ek skeur ’n stuk van die laken af … so … en draai jou daarin toe. Môre sal ek jou bad en jou hare was. Ek wonder watter kleur is jou hare en oë?”
Die kind bewe asof sy baie koud kry. Kotie vryf die lyfie, wat nog hard bly soos ’n broodbord. “Ek wonder of iemand al ooit spesiaal met jou gepraat het? Daardie Pets-mens het jou niks, niks gegee nie. Jou alleen gelos as sy by die park kom sit en suip. En jou naam – jeg, Jakobina!”
Selfs die naam laat die kind glad nie reageer nie. Sy’s seker nooit aangespreek nie. Wel, dis een goeie ding: sy kan nou ’n beter naam kry.
Terwyl sy nog aanhou om die ruggie te vryf, grawe Kotie met haar ander hand die toebroodjie uit haar sak en hou dit by die geslote lippies. Skielik steun die dingetjie, draai haar kop woes eenkant toe en begin ruk asof sy aan die doodgaan is.
“Ma!”
By die deur val sy oor Tjokka. Hy spring bo-op die kind en begin haar lek, sommer oral.
Toe sy haar weer kom kry, het sy die mensie opgeraap en wieg sy haar, met Tjokka wat styf teen hulle lê en nog af en toe ’n sydelingse lek gee. Wieg … waar kom sy daaraan? By die gesiggie, wat in die maanlig nog vertrek lyk van ’n soort bang, fluister sy: “Ek lief jou. Jy hoef niks te eet as jy nie wil nie. Daardie vrou het jou seker gedwing … Alles sal regkom, jy’s nou myne …”
Die lyfie word slap. Haal sy nog asem? Is sy net flou, of … “Tjokka, wat moet ek doen!”
Radeloos sit sy en sus, totdat sy besef dat die laken om die kleintjie nat is. Nog ’n stuk laken moet afgeskeur word.
Toe sy weer met die kind op haar skoot sit, vou dié inmekaar en soek met haar handjie om haar rond. Kotie verstaan dat dit Tjokka is na wie sy soek. Dankbaar lê sy die hopie langs die groot hond neer en gaan self ook langs hulle inskuif.
Maar as die dogtertjie hulp nodig het? Sy het dalk stuipe gehad, of het dit nog – hoe sal sy weet? Sy sal Ma moet gaan inlig, haar mooi vertel wat gebeur het, die vrou se stuk papier vir haar wys.
Toe sy in die woonkamer kom waar Ma met ’n boek sit, maak onwilligheid haar keel dik. As Ma die polisie laat weet en hulle spoor die vrou op, laat haar die kind terugneem … Ma sal dit doen – optelding of weggeemeisietjie om ’t ewe, sy’t geen erg aan kinders nie.
“Seblief, Ma, ek wil ’n boetie hê!” Jy pluk aan Ma se rok.
“Ag nee, Kotie, nie weer daardie ou storie nie. Ek het mos gesê dis onmoontlik. Jy is groot genoeg om te verstaan as ek vir jou sê ek kán nie vir jou ’n boetie gee nie.”
Jy huil en gaan lê plat op die mat. “Almal het boeties, ek wil ook een hê! Hoekom kry ander mammas babetjies en net Ma nie?”
“Ek het jóú tog gekry,” sê Ma vies. “Staan nou op, dan gaan kyk jy of ons kapokkie al ’n eier gelê het.”
Op jou sesjaaroudbene hardloop jy hoenderhok toe, voel ’n eiertjie onder die kapokhennetjie, gryp dit en hol terug huis toe. So hard jy kan, gooi jy die eier neer en dit breek, die geel mors en jy trap daarin, jy spring daarop totdat Ma jou aan die arm wegsleep en begin piets.
“Nog honger?” vra Ma en kyk op.
“Natuurlik nie. Maar daar is iets wat ek moet …”
“Wat is dit?” vra Ma ongeduldig.
“Toe maar.” Nors loop sy boekrak toe.
“Sê tog wat jy soek, Kotie!” Ma se stem eis ’n antwoord.
Nou word Kotie self kwaad. “Wat maak dit tog saak! Hoekom pla dit Ma wat ek soek?”
“Ek kan dalk help, dis al.” Ag hoender, nou’s Ma weer seergemaak – en sý voel skuldig.
“Sommer iets oor bang,” mompel sy. “Hoe mens ’n kleintjie afleer om bang te wees.”
“Huishoudkunde-taak?” Ma staan op en kom trek ’n dik boek tussen die ander uit. “Dit klink te sielkundig vir standerdsewes. Hierin sal jy in elk geval iets kry.”
Verwonderd vat sy die boek. “Hoekom het Ma dit aangeskaf?”
“Ek moes tog weet hoe om jou groot te maak.” Ma klink weer ongeduldig.
“Wonder hoekom,” brom sy. “Dis tog Pa en Agnes wat na my gekyk het.”
“Omdat ek baie besig was met ’n nuwe program by die radio!” raas Ma. “Later, toe dit begin beter gaan het, wou jy van mý niks weet nie!”
“Wat het láter gehelp?” verwyt sy, en skrik vir haar vermetelheid.
Ma antwoord nie, kyk net vinnig na haar met ergernis in haar oë – of dalk iets anders, Kotie weet nie.
“Wil vir Pa iets vra.” Sy maak dat sy wegkom.
Daar is nie rêrig iets om te vra nie. Sy soek in die rak agter Pa se kop na die groen boek waaruit hy altyd vir haar stories gelees het toe sy klein was. Die blaaie is al voos gevat, maar dit maak nie saak nie – dis haar en Pa se boek, was vandat sy haarself ken. Sy gaan vir die dogtertjie hieruit stories lees, al verstaan sy nog niks. Net om dit te hoor, om te weet dit word spesiaal vir háár gelees, moet vir haar iets beteken.
Miskien kan sy tóg vir Pa van die kind vertel, en Pa kan vir Ma …
“Hoe gaan dit deesdae met jou skrywery?” vra Pa.
“Ag, ek skryf nie juis nie.” Pa het vir haar ’n pragtige lêer gekoop met los velle papier daarin wat sy kan gebruik vir skryfwerk. Hy het agtergekom dat sy soms gediggies neerkrap en wou dit selfs lees, maar dit wou sy nie hê nie. Watse kastige belangstelling is dit ook, dit het niks met hom of Ma te doen nie.
“Jy moet aangaan daarmee,” moedig Pa aan. “Jy het talent.