'n Nooi vir Omdraaikrans. Sarah du Pisanie

dat jy dit sal verstaan nie, juffrou Cronjé. Bedorwe skepsels soos jy verstaan nie sulke dinge nie. Jou pa het wel die kind se hospitaalkoste betaal en vir die gesin geld gegee, maar hy wil hê jy moet ook voel hoe dit voel om met die minimum klaar te kom. Hy wil hê jy moet ’n slag besef die lewe is nie net vir jóú gemaak nie. Hy wil hê jy moet leer dat daar meer vreugde is in gee as in ontvang!”

      Mariet staar in afgryse na die man hier voor haar.

      Hy het ’n bruin fluweelbroek en -baadjie aan en die baadjie se sakke hang effens oop van baie dra. Hy lyk glad nie soos ’n hoogs geleerde man nie. Hy lyk baie meer huislik en soos een van daardie mense, soos haar pa, wat van binne af goed is en alles haat wat oneerlik en vuil is.

      Sy gesig weerspieël die minagting wat hy vir haar voel en Mariet voel klein en baie, baie gemeen.

      Hilda het haar lieflik om die bos gelei. Hier moet sy nou hierdie man se smaad verdra en Hilda gaan net voort met haar rykmanslewe asof sy niks verkeerds gedoen het nie.

      “Goed! Ek verstaan. Ek … e … sal dit doen.”

      Haar woorde betrap hom onverhoeds en hy kyk haar stil en peinsend aan. Bernard het hom gewaarsku dat sy soos ’n engeltjie kan word wanneer sy haar sin wil hê. Elke sintuig in sy liggaam is dus gespanne en waaksaam. Sy gaan hom nie aan die neus rondlei nie.

      “Luister, juffrou Cronjé, jy hoef nie een van jou truuks met my te waag nie. Ek lees jou soos ’n oop boek. Jy gaan hier werk en jou plig deeglik doen. Ek aanvaar geen verantwoordelikheid vir jou nie. Jou en jou pa se sake is jul eie. Die oomblik dat jy egter iets aanvang wat my nie aanstaan nie, laat ek hom weet en hy moet sorg dat jy hier wegkom. Ek het dit baie duidelik aan hom gestel. Ek het ’n vol program en ek gaan dit nie deur jou laat omkrap nie.”

      Mariet, wat darem ook vir Hilda ken, weet waarop die man nou sinspeel en sy kan hom nie eens kwalik neem oor sy harde woorde nie. Sy laat dus maar net haar kop sak en wag dat hy verder moet praat.

      “Goed! Die werk sal ek dus nou vir jou wys.”

      Hy staan op en stap na ’n staalkabinet in die hoek van die vertrek toe.

      “Die kinders wat vakansies hierheen kom, word baie noukeurig uitgekies. Hierdie inligting in die lêers is baie vertroulik en jy sal vir my jou woord van eer moet gee, vir wat dit werd is, dat jy nie hierdie inligting oral sal rondstrooi nie.”

      Verontwaardiging vlam in Mariet se wange. “Ek is nie …” Sy bedink haar egter en sluk die kwaai woorde terug. “Ek sal nie uitpraat nie.”

      “Goed. Ek aanvaar jou woord daarvoor. Soos ek reeds gesê het, word die kinders baie streng gekeur. Elkeen verteenwoordig ander huislike omstandighede. Ek bring hulle twee keer per jaar hierheen, en sodra ek hulle vier vakansies gehad het, vervang ek hulle. Gewoonlik so twee op ’n keer.”

      Mariet luister grootoog, terwyl sy die nuwe verwikkeling probeer verwerk.

      “ ’n Bietjie meer in verband met hul omstandighede … Daar is kinders wat ’n enigste kind is, soos Brenda. Dan is daar kinders wat twee in die gesin is en albei by hul ma inwoon, soos Ria en Danie. Hulle tweetjies vorm saam ’n groepie. Jan kom uit ’n groot gesin. Hulle is vier kinders en hy is die oudste. Hulle woon by hul ma en sy moet bedags werk om die gesin te onderhou. Die pa dra niks of baie min by vir die kinders se onderhoud.”

      Kobus Liebenberg se stem versag terwyl hy verder oor die kinders uitbrei. “Ou Flippie kom uit ’n gesin van drie kinders. Die ander twee kinders woon by hul ma en Flippie alleen by sy pa. Gretha is ook ’n enigste kind, maar sy bly by haar pa. Hy is ’n arm, maar baie hardwerkende man en ’n baie goeie pa. Gretha is soggens in die skool en smiddae by ’n bewaarskool. Haar ma het met ’n ander man weggeloop en sy besoek nooit vir Gretha nie.”

      Mariet sluk effens aan die knop in haar keel. Hoe bevoorreg is sy tog! As sy net dink aan haar sorgelose kinderlewe …

      “Soos jy dus kan sien, het ons vyf verskillende groepe. Ons werk nou aan opnames van hul gedrag in verskillende omstandighede, wat ons so natuurlik moontlik vir hulle aanbied. Dan eers word hulle in verskillende kategorieë ingedeel volgens hul gedrag. Daar is vyf kategorieë, van A tot E.”

      Mariet voel die jammerte in haar opstoot. Arme, ongelukkige kinders wat al die pret en warmte van kindwees misloop.

      “Ek moet dus noodgedwonge baie tyd saam met die kinders deurbring om my waarnemings te kan verfyn. Tannie Alet help my baie, veral met die meisies. Saans voltooi ons die vorms oor die dag se waarnemings. Ons het nie baie tyd nie. Hierdie wintervakansie is net ’n maand lank en daar is geweldig baie inligting wat verwerk moet word.”

      “Wat is my plig, doktor?”

      “Al die gegewens wat ons saans invul, moet die volgende dag netjies oorgetik word. Ek werk aan ’n boek in hierdie verband en daar is baie tikwerk. Sodra jy dus bedags met die vorms klaar is, kan jy van die bande begin oortik sodat ek dit kan nasien.”

      “Goed.” Mariet se oë soek rond na die tikmasjien. Sy hoop tog nie dit is nog van daardie outydse soort waarop jy jou vinger tot by die middelste lid moet wegslaan nie.

      “Die tikmasjien is daar in die hoek voor die venster. Die papier en ander benodigdhede is in daardie kas.”

      Mariet haal die oortreksel van die tikmasjien af en sug dankbaar toe sy sien dat dit ’n netjiese tikmasjien is wat haar staan en inwag, die heel nuutste model op die mark.

      “Kom, dan wys ek jou wat alles op die vorms gedoen moet word.”

      Mariet gaan staan langs hom by die lessenaar en kyk na die swart hare hier by haar waarin daar al so hier en daar ’n grys haar sigbaar is.

      Hy verduidelik alles breedvoerig aan haar, soos wat ’n mens met ’n kind sal maak, voordat hy dit vir haar aangee.

      “Sal jy regkom?”

      “Ja, dankie, doktor.”

      Die beterweterige glimlaggie om sy lippe maak haar skielik woedend en sy kners op haar tande. Die los bruin hare wip parmantig toe sy met ’n stywe rug na haar tikmasjien toe stap.

      “O, ja, nog ’n ding, juffrou Cronjé, geen gerook voor die kinders of hier in die studeerkamer nie.”

      “Maar ek … rook nie!” Mariet swaai vererg om.

      Sy een wenkbrou lig sarkasties. “Nie?” Hy lag ongelowig. “Eienaardig dat jou pa dit spesiaal gemeld het. Hy sê jy is besig om jou gesondheid te benadeel.”

      Mariet swaai bloedrooi van verleentheid om. Sy onthou nou dat Hilda se rokery haar net so gehinder het toe hulle die vorige oggend gesels het. Dit is lank stil agter haar en sy draai versigtig om. Hy staan nog in die deur met sy hande diep in sy baadjiesakke en sy kan sien dat hy diep ingedagte is.

      “Is daar nog iets, doktor?”

      “Ek wonder net …”

      “Ja, doktor?”

      “Nee … ek is sommer besig om jou in een van my kategorieë te plaas. Ek ys egter wanneer ek daaraan dink dat een van hierdie kinders dalk eendag soos jy sal uitdraai.”