Toe sterf Johannes een nag stil-stil in sy slaap.
Skielik vat ’n heeltemal ander benadering en houding teenoor mekaar onder die konkurrente pos. Die eertydse wedyweraars om Johannes se guns is nou aan mekaar gebind weens die finaliteit van die situasie en die onomkeerbaarheid van die gegewe. Hulle kan nou niks meer doen as om te wag en te sien wat bepaal Johannes se testament oor wat met sy rykdom moet gebeur nie.
In die drie dae wat Johannes se begrafnis voorafgaan, ontvang elkeen van hulle formeel kennis van Johannes se prokureur om direk ná afloop van die begrafnisverrigtinge na die prokureurskantoor te kom vir die lees van die testament. Elkeen het gehoop om alleen so kennis te ontvang.
Ná Johannes se begrafnis die Dinsdagoggend is daar die gebruiklike koffie, tee en toebroodjies met kort viennas, elkeen met twee punte, anders is dit net te lank, op stokkies, by die kerksaal. Om twaalfuur die middag is alles klaar en vertrek elk van die sewe voornemende erfgename met hulle gades na die prokureurskantoor en elkeen sien met die aankoms die ander ses is ook daar. Die prokureur het sewe bundels voorberei gehad en elkeen ontvang een. In die bundel is die testament en ’n inventaris. Die testament bepaal dat die boedel van ’n geskatte waarde van ongeveer honderd en veertig miljoen rand in sewe gelyke dele verdeel word tussen die sewe erfgename. Die inventaris bepaal tot die laaste teelepeltjie hoe die roerende bates ook tussen die sewe verdeel moet word. Daar is baie spontane, Tabascolose trane toe die prokureur die lêer toeklap nadat hy in detail verduidelik het hoe die beredderingsproses sal verloop.
Instinktief vertrek die sewe en hulle aanhangsels na Johannes se verlate dorpshuis en sak verlig en uitgeput van die spanning in die groot sitkamer se sagte leerstoele neer, omhels mekaar en huil verder. Die predikant is ook daar en daar heers ’n gedempte, ootmoedige stilte. Daar is ’n atmosfeer van respek en nederigheid in die koel, donker huis, maar diep, diep, diep onder in elkeen is ’n uitbundige, maar onderdrukte ding, iets soos ’n opgewondenheid oor die nuutverkreë, onverdiende kapitaal wat elkeen se lewe vir altyd sal verander.
Een van die niggies maak toevallig en amper onnadenkend een van die twee groot boksvrieskaste oop en kom af op minstens drie lammers wat alles in braaitjops opgesaag is, en wiele tuisgemaakte boerewors. ’n Vinnige kyk in die inventaris bevestig dat Johannes nie die gevriesde vleis en die ander goed in die yskaste en spens soos die ingemaakte sousboontjies, meel, koeldranke, olywe, konfyte en ander lekkernye in sy testament bemaak het nie.
Nog ’n ontdekking is dat daar vir die inhoud van die stowwerige, amper vergete wynkelder onder die huis, net soos vir die inhoud van die spens en vrieskaste, nie voorsiening gemaak is in die testament nie. Die sewe sou maar daaroor moet beskik volgens dieselfde beginsels soos neergelê in die testament, naamlik, verdeel alles gelykop.
Johannes was nie ’n drinker nie en het alle drank wat hy deur sy lewe present gekry het, eenvoudig en onordelik in die kelder gebêre. Dit was nie ’n kelder in die streng sin van die woord nie, maar eerder ’n deurmekaar pakkamer vir drank. Die kelder was tot barstens toe gevul met ou rooiwyne, verskillende soorte brandewyne, likeurs en ander drank, selfs horingoue, nuttelose biere en vreemde goed wat sy vriende van oorsese kuiers vir hom gebring het vir medisinale gebruik. Die verdeling van die vleis en drank sou tyd neem, maar dit kan ook nie uitgestel word nie.
Die manlike erfgename en aangetroudes gaan na die kelder om op ’n manier sin uit die wanorde te probeer maak. ’n Driekwart bottel brandewyn staan op ’n klein tafeltjie, wat ’n klomp spekulasie ontlok. Het Johannes dalk tog skelmpies gedrink? Waarom steeds skelm ná Gertruida se dood? Waar is die glasies; het hy uit die bottel gedrink; was dit brandewyn in die bottel?
Onskuldig stel een voor:“Kom ons proe of dit brandewyn is.” Die ander is gediend met die voorstel, want dit is nodig om die ware feite te weet.
Ná die eerste slukkie deur die mannekring uit die bottel en bevestigende kopknikke met mondhoeke na onder, word die bottel weer aangegee ter bekragtiging van die beslissing dat dit wel brandewyn is. Die derde rondte is om alle twyfel uit die weg te ruim en om die bottel leeg te maak. Hulle trek wynbokse as sitplekke nader en wonder of dit werklik Franse konjak in die bottel is wat daar eenkant agter die tafelpoot wegkruip. Dit is inderdaad.
Toe een van die nou heelwat ryker niggies bo by die kelder se trap inloer en vir die manne onder op die wynbokse rondom die konjak inlig dat die kinders honger is en dat hulle ’n klein vuurtjie buite by Johannes se gerieflike braaiplek aangesteek het om vir die kinders ’n worsie te braai, dat hulle meel en konfyt uitgehaal het vir roosterkoeke, en sousboontjies en ingemaakte ertjies vir slaai, het die nou heelwat vindingryker manne voorgestel dat die grootmense seker ook ietsie sal moet eet en dat hulle sommer nog ’n klompie tjops en wors uithaal en gewonder of die vrouens ook ’n ietsie wil drink – Johannes sou dit sekerlik so wou gehad het, dat hulle almal ’n bietjie saam met mekaar moet kuier voordat hulle uitmekaarspat. Dit is net van pas dat hulle nog so ’n bietjie eer betoon aan sy nagedagtenis. Selfs niggies en nefies wat nooit iets gebruik nie gee hulle in die swakheid van onverdiende rykdom en emosionele uitputting oor aan iets sterkers. Hulle voel ook dit sal gepas wees om hulle respek vir Johannes te betoon deur van sy drank te drink; die totale onlogika van die redenasie kom nie eers by hulle op nie.
Die samekoms ontwikkel ’n effe ander gedaante. Dit vorder na ’n ietwat meer ontspanne familiesaamtrek, dog stemmig en beskaaf.
Glasies word uitgehaal, tafels gedek, nog hout op die vuur gesit en nog ’n kissie KWV Roodeberg opgedra braaiplek toe. Ná drie glasies brandewyn en twee soetwyntjies is die predikant vort. Hulle het hom verseker dat alles reg is, hoewel hulle nog droewig oor Johannes se dood is. Sy vertrek laat nog ’n skilletjie van beheerstheid en ingetoënheid van die agtergeblewenes afval. Daardie ding diep onder in hulle is besig om kop te lig, maar hulle weet nie daarvan nie.
Die grootmense wil nie so vroeg saam met die kinders eet nie en nog hout word op die vuur gesit, nog koeldrank as mengertjies uitgehaal, nog proppies klap. ’n Totale ontspannenheid vloei oor die geselskap soos ’n sterk suidoostewind wat gaan lê en ’n soel, kalm, lou hitte agterlaat. Kortbroeke verskyn van nêrens; kinders swem sommer in onderklere in Johannes se groot swembad. Die kinders eet aandete weer alleen; die nou stinkryk neefs en niggies het gesê hulle is nog vol van die toebroodjies en al die kort viennas ná die begrafnis.
Toe die kinders op lanklaas gebruikte beddens in die baie kamers ingelê is en rustig aan die slaap geraak het, word die nare gevoel van verlies en treurigheid verder vervang met die sterker smaak van wins en opgeruimdheid. Die onderste gedoente is so amper bo.
Die aand is koel en rustig en die sewe erfgename met hulle wederhelftes, elke paartjie met ongeveer twintig miljoen op die horison, maak nou grappe en word uitspattig. Hulle eet, skink, kou, vee monde af, gee vatvywe, omhels mekaar en lag met selfvertroue soos net mense wat geen skuld het nie dit kan doen. In hulle verbeeldings ry hulle in hul nuwe motors, die kombuise is klaar van ’n kant af opgeknap en die nuwe gordyne hang al. Die diep ding is nou bo! Nou is alle brieke af en jolyt vier hoogty!
Iemand gaan haal musiek in sy kar en dit word kliphard op Johannes se CD-speler gespeel. Die gedoef-doef van die musiek weergalm deur die buurt, gekomplementeer deur die gille van die vrouens en manne wat klere en al in die swembad spring. Dit word die wanordelikste en luidrugtigste partytjie wat die dorp nog ooit ervaar het.
Vrouens dans op die stoeptafel, mans met groot pense swem nou in onderbroeke, glase breek, tjops word met die hande geëet, een vroutjie tel haar toppie op vir die ander juigende, gillende mans.
Toe die polisie en die predikant later op aandrang van die bure skielik opdaag en hulle trompop vasloop in vier harige Tarzans in bont onderbroeke vir ’n gehoor van middeljarige Janes in bloemers en push-up bras, sak ’n skielike verdwaasde, verwarde stilte oor die geselskap toe asof hulle in ’n koma is. Hulle lyk soos mense wat terugkeer na die werklikheid nadat hulle onder hipnose was, of soos pasiënte wat wakker skrik ná narkose. Hulle staan verbyster daar soos mense wat geheueloos terugkeer aarde toe nadat wesens uit die buitenste ruimte hulle weggeraap het.
Die musiek word afgeskakel en net die gekrap en lomp gevroetel van