Płomienie. Stanisław Brzozowski. Читать онлайн. Newlib. NEWLIB.NET

Автор: Stanisław Brzozowski
Издательство: Public Domain
Серия:
Жанр произведения: Зарубежная классика
Год издания: 0
isbn:
Скачать книгу
(z ros.) – w carskiej Rosji urzędnik skarbowy zajmujący się dochodami z akcyzy. [przypis edytorski]

61

Pascal, Blaise (1623–1662) – fr. matematyk, fizyk i filozof religii; po 1654 porzucił nauki ścisłe na rzecz filozofii i teologii; powstały wówczas jego najsłynniejsze dzieła: Myśli i Prowincjałki. [przypis edytorski]

62

ryngraf – medalion z godłem państwowym bądź wizerunkiem Maryi, zwykle w kształcie tarczy lub półksiężyca. [przypis edytorski]

63

Karakozow, Dmitrij Władimirowicz (1840–1866) – rosyjski rewolucjonista, w 1866 jako pierwszy podjął próbę zamachu na Aleksandra II. [przypis edytorski]

64

Poznałem go czternastoletnim chłopcem – poznałem go jako czternastoletniego chłopca. [przypis edytorski]

65

szkaplerz – dwa małe kawałki materiału z imieniem lub wizerunkiem Matki Boskiej lub Chrystusa, połączone tasiemkami, noszone na piersiach, pod ubraniem; sukienny szkaplerz bywa zastępowany medalikiem. [przypis edytorski]

66

toć (daw.) – przecież. [przypis edytorski]

67

Berezowski, Antoni (1847–ok. 1916) – polski szlachcic, powstaniec styczniowy, w 1867 dokonał w Paryżu nieudanego zamachu na cara Aleksandra II. [przypis edytorski]

68

chudopachołek (daw.) – ubogi szlachcic. [przypis edytorski]

69

na lwa srogiego bez obawy siędziesz i na okrutnym smoku jeździć będziesz – fragm. biblijnego psalmu 91 w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego. [przypis edytorski]

70

Tertulian, właśc. Quintus Septimius Florens Tertullianus (ok. 155–ok. 240) – teolog chrześcijański z Afryki Płn., pierwszy z piszących po łacinie; przeszedł na chrześcijaństwo ok. 197; płodny apologeta; ok. 207 roku zerwał z Kościołem Rzymu i przeszedł do bardziej rygorystycznych moralnie i religijnie montanistów. [przypis edytorski]

71

zefir – ciepły, łagodny wiatr. [przypis edytorski]

72

nihilizm – tu: nurt intelektualny i społeczny w drugiej połowie XIX wieku w Rosji, odrzucający społeczne normy, wartości i tradycje; stopniowo przeszedł do krytyki niesprawiedliwości społecznych i zbliżył się do anarchizmu; nihilista to osoba żyjąca według zasad nihilizmu. [przypis edytorski]

73

Nabuchodonozor – imię królów babilońskich; wg biblijnej Księgi Daniela król tego imienia w ramach kary za bluźnierstwo zaczął jeść trawę jak wół. [przypis edytorski]

74

lubo (daw.) – chociaż. [przypis edytorski]

75

Karpiński, Franciszek (1741–1825) – polski poeta epoki oświecenia, główny przedstawiciel nurtu sentymentalnego w polskiej liryce; autor m.in. pamiętnika pt. Historia mego wieku i ludzi, z którymi żyłem (1844). [przypis edytorski]

76

gorących a świeżych – domyślnie: batów, razów. [przypis edytorski]

77

w (…) bursiem się chował – konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: w bursie się chowałem, tj. w internacie. [przypis edytorski]

78

łoza – długa gałązka, zwłaszcza wierzbowa, witka. [przypis edytorski]

79

kułak – pięść. [przypis edytorski]

80

komuna (z łac. communis: wspólny) – grupa ludzi żyjących na zasadach wspólnoty majątkowej i razem pracujących; także: miejsce, w którym żyje taka wspólnota. [przypis edytorski]

81

falanstera – popr.: falanster, osiedle zamieszkiwane przez wspólnotę zwaną falangą, forma organizacji zaproponowana przez francuskiego socjalistę utopijnego Charles'a Fouriera (1772–1837) zamiast państwa; na falanster miały się składać obszary rolne, park, zabudowania gospodarcze i obszerny budynek, gdzie żyłoby i wspólnie pracowało półtora tysiąca osób obojga płci i wszystkich potrzebnych wspólnocie profesji. [przypis edytorski]

82

Wszystko tak, jak było, tylko się ku starości nieco pochyliło – z wiersza Franciszka Karpińskiego Powrót z Warszawy (1784). [przypis edytorski]

83

Michajłow, Aleksandr Dmitriewicz (1855–1884) – rosyjski rewolucjonista, czołowy przedstawiciel organizacji Ziemla i Wola, po rozłamie członek Komitetu Wykonawczego Narodnej Woli; w 1880 aresztowany, zmarł w Twierdzy Pietropawłowskiej. [przypis edytorski]

84

skrofuliczny – chory na gruźlicę węzłów chłonnych szyi, daw. zwaną skrofułami. [przypis edytorski]

85

okowita (daw.) – mocna wódka lub nieoczyszczony spirytus; z łac. aqua vitae: woda życia. [przypis edytorski]

86

Jupiter a. Jowisz (mit. rzym.) – bóg nieba i burzy, władający piorunami, najważniejszy z rzymskich bogów, odpowiednik gr. Zeusa. [przypis edytorski]

87

Junona (mit. rzym.) —bogini kobiet, małżeństwa i macierzyństwa, żona Jowisza. [przypis edytorski]

88

androny – bzdury. [przypis edytorski]

89

mitygować – hamować, odwodzić od gwałtownego zachowania. [przypis edytorski]

90

rab (daw.) – niewolnik. [przypis edytorski]

91

car Aleksander, oswobodziciel chłopów – nazywano tak cara Aleksandra II, ponieważ zniósł pańszczyznę w Imperium Rosyjskim. [przypis edytorski]

92

kańczug – skórzany bicz z krótką rękojeścią; nahajka. [przypis edytorski]

93

couleur locale (fr.) – koloryt lokalny. [przypis edytorski]

94

dieńszczyk, częściej deńszczyk (ros.) – w carskim wojsku: ordynans, żołnierz przydzielony do obsługi oficera. [przypis edytorski]

95

Mefistofeles – imię diabła często pojawiające się w literaturze, m.in. w Fauście Goethego. [przypis edytorski]

96

Quod erat demonstrandum (łac.) – co było do udowodnienia; wyrażenie używane na zakończenie dowodu matematycznego. [przypis edytorski]

97

rota (daw., ros.) – kompania (pododdział wojska). [przypis edytorski]

98

luby (daw.) – miły. [przypis edytorski]

99

zrównanie (daw.) – równanie (matematyczne). [przypis edytorski]

100

basta cosi (wł.) – dosyć tego; wystarczy. [przypis edytorski]

101

Herzen – dziś popr.: Hercen, Aleksandr Iwanowicz (1812–1870), rosyjski pisarz, myśliciel i działacz społeczno-polityczny, zwolennik poglądów