Z ziemi chełmskiej. Władysław Stanisław Reymont

rozpoczęła się właściwa praca misyjna.

      I cały dzień ołtarz jarzył się zapalonemi świecami, cały dzień oblegały go tłumy rozmodlonych i cały dzień, prawie bez przestanku, księża nauczali, słuchali spowiedzi, komunikowali, dawali śluby i chrzcili.

      Przeszło pięć tysięcy osób czekało na to z upragnieniem.

      Byli tacy, którzy dwadzieścia mil przyszli, przekradając się lasami, jak wilki.

      Byli tacy, których chrzczono, dawano im śluby i zarazem chrzczono ich dzieci.

      Byli tacy dorośli, żonaci, dzietni, którzy po raz pierwszy w życiu widzieli mszę.

      Byli i tacy, a takich znajdowało się najwięcej, którzy za każdą mszę wysłuchaną, za każdą spowiedź, za ochrzczenie każdego dziecka, za wzięcie ślubu, za polski pacierz i za polską książkę brali kije, płacili kary i całe miesiące przesiedzieli w więzieniach.

      A jednak wszyscy przetrwali!

      Cisi, prości, spokojni, wierni, a niezłomni i niezwyciężeni.

      Taki jest, panie, nasz lud na „Czerwonem Podlasiu”.

      Skała, w którą przez czterdzieści lat biły całe huragany piorunów i nie zmogły, przetrzyma i wyodrębnienie Chełmszczyzny, i nowe prześladowania; przetrzyma wszystko i wszystkich…

      Zakończył opowiadanie p. R.

—–

      Konie czekały już na mnie przed gankiem, ale zaledwie wszedłem do bryczki, zaczął padać drobny i zimny deszczyk, a p. R., rozejrzawszy się po zasępionem niebie, zawołał:

      – Dzisiaj Św. Jana, wie pan, co lud prorokuje, kiedy deszcz pada w tym dniu?

      Jak się Jaś rozpłacze,

      Mama nie utuli,

      To będzie padało

      Do Świętej Urszuli.

      Ale pomimo tej mokrej przepowiedni ruszyłem w głąb „Czerwonego Podlasia”.

      II

      Deszcz jednak ustał, i wkrótce po południu wyjrzało blade, anemiczne słońce, a nizko pochylone zboża i trawy rozbłysnęły siwemi rosami. Droga była szeroka, polska, miejscami piach, miejscami błoto po osie, a miejscami wyboje i kałuże na pół chłopa.

      Kraj płaski, równy, jak stół, przestronny; oczy lecą, niby ptaki, w cały ogromny świat, lecą daleko i radośnie, aż za przemglone, niebieskawe krańce nieba. Zboża zielonem morzem pokryły ziemię, jak okiem dosięgnąć, wiatr pieszczotliwie przegarnia płowe, cicho szumiące zagony, a nad nimi tu i ówdzie bielą się ściany domów, śpiewają skowronki, kołyszą się samotne drzewa, i błyskają kopuły cerkiewek.

      Wsie rzadkie, ukryte w gęstwach sadów, znaczą się tylko słupami dymów.

      Gdzieniegdzie wśród łąk, porozrzucanych, niby barwne kilimy, wśród łozin i czarnych olch, srebrzą się kręte wstęgi rzeczułek, patrzą siwe oczy stawów, czajki zawodzą lękliwie, i spacerują bociany.