Dane oryginału
Nueva historia general de México
Erik Velásquez García et al.
El Colegio de México, 2010
DR © El Colegio de México, A.C.
Projekt okładki i stron tytułowych Lidia Michalak-Mirońska
Zdjęcie na okładce Frederic Soltan/Corbis/Profimedia
Redaktor inicjujący Katarzyna Kucharczuk
Wydawca Dąbrówka Mirońska
Tłumaczenie Sarah Kuźmicz
Weryfikacja przekładu Katarzyna Sosnowska, Jan Wąsiński, Jerzy Wołk-Łaniewski
Redakcja językowa Marta Höffner, Jan Wąsiński
Redakcja merytoryczna dr hab. Katarzyna Mikulska (rozdz. I–VII), dr Urszula Ługowska (rozdz. VIII–XVI)
Korekta Redaktornia.com
Opracowanie kartograficzne Wydawnictwo Kartografika
Produkcja Anna Bączkowska
Skład wersji elektronicznej na zlecenie Wydawnictwa Naukowego PWN: Tomasz Szymański / konwersja.virtualo.pl
Książkę wydano we współpracy z El Colegio de México oraz Ambasadą Meksyku w Polsce
Copyright @ for the Polish edition by Wydawnictwo Naukowe PWN SA
Warszawa 2016
eBook został przygotowany na podstawie wydania papierowego z 2016 r., (wyd. I)
ISBN 978-83-01-19045-3
Wydawnictwo Naukowe PWN SA
02-460 Warszawa, ul. Gottlieba Daimlera 2
tel. 22 69 54 321; faks 22 69 54 288
infolinia: [email protected]
e-mail: [email protected], www.pwn.pl
Informacje w sprawie współpracy reklamowej: [email protected]
Wstęp do meksykańskiego wydania
W 1976 r. ujrzało światło dzienne pierwsze wydanie Historii Meksyku pod redakcją Daniela Cosío Villegasa, mające być w założeniu redaktora dziełem przeznaczonym dla czytelnika „dojrzałego, lecz bynajmniej nie znawcy tematu bądź erudyty”. Z czystym sumieniem można zakładać, że książka przyczyniła się do zwiększenia wśród czytelników liczby „erudytów i znawców”. Sukces ten zawdzięczano autorom, wśród których znaleźli się Bernardo García Martínez, José Luis Lorenzo, Ignacio Bernal, Pedro Carrasco, Alejandra Moreno Toscano, Andrés Lira, Luis Muro, Enrique Florescano, Isabel Gil, Luis Villoro, Jorge Alberto Manrique, Josefina Zoraida Vázquez, Lilia Díaz, Luis González, José Luis Martínez, Berta Ulloa, Lorenzo Meyer i Carlos Monsiváis. Jak można zauważyć, książka zgromadziła historyków wywodzących się z różnych generacji i tradycji intelektualnych, reprezentujących odmienne style literackie – stanowiła mozaikę pokoleń i perspektyw. W połowie lat siedemdziesiątych została udostępniona publiczności, która w naszym przekonaniu chce chłonąć wiedzę oraz historię napisaną niekoniecznie z myślą o specjalistach, za to uaktualnioną, poszerzoną, rzeczową.
Powodzenie tego przedsięwzięcia nie było natychmiastowe, rzutowało natomiast na przyszłość przez niemal ćwierć wieku. Nie ma żadnej przesady w stwierdzeniu, że Historia Meksyku stała się punktem odniesienia dla tysięcy licealistów i studentów (oraz dla ich nauczycieli i wykładowców). Oferowała coś, co było trudne do osiągnięcia w typowym dziele historycznym: zarówno syntezę, jak i panoramę. Wyraźnie pokazuje to liczba edycji i dodruków: nakład pierwszego wydania (z 1976 r.) wyniósł 5 tys. egzemplarzy; drugiego (1977) – 15 tys. W 1981 r. dokonano pierwszego dodruku drugiego wydania (nakład 10 tys.), a w tym samym roku ukazało się wydanie trzecie, które osiągnęło liczbę 100 tys. egzemplarzy. W latach 1986–1987 pojawiły się dwa dodruki, łącznie 35 tys. kolejnych egzemplarzy. Czwarta edycja pojawiła się w 1994 r., dodruk wykonano w latach 1996–1999. Nakład Historii Meksyku zbliża się zatem do ćwierci miliona egzemplarzy opublikowanych w okresie 1976–1999. Przy czym zaznaczmy wyraźnie, że publikacja ta nie była nigdy lekturą obowiązkową w szkołach, i to nie dlatego, że nie było takiej woli ze strony El Colegio de México (inna sprawa, że istnieje nieprzeznaczone do obrotu handlowego wydanie Ministerstwa Oświaty Publicznej, przygotowane z myślą o nauczycielach krajowego systemu edukacji). Pozostawała natomiast tekstem użytecznym pod względem treści, stylu i ukierunkowania.
Historia Meksyku w wersji wydanej w 2000 r. była próbą częściowej renowacji dzieła, które liczyło już wówczas ćwierć wieku obecności w życiu publicznym. W wersji tej powtórzono podział całości na 18 rozdziałów. Rozdział napisany przez Alejandrę Moreno Toscano został jednak wycofany przez autorkę i zastąpiony innym autorstwa Bernardo Garcíi Martineza, przy czym autor przekształcił i zaktualizował tekst wstępny poświęcony geografii. Podobny zabieg uczynił Lorenzo Meyer z drugim ze swoich tekstów, włączonym do wydania z 1979 r. – narrację i objaśnienia w rozdziale rozszerzył tym razem aż do połowy lat dziewięćdziesiątych. Głębszych zmian dokonali także José Luis Lorenzo, Pedro Carrasco, Josefina Zoraida Vásquez i José Luis Martínez.
W 2010 r. – w związku z dwusetleciem niepodległości Meksyku oraz setną rocznicą rewolucji meksykańskiej – nowe okoliczności wymagały znów innego spojrzenia. O ile pierwsza edycja pod auspicjami Daniela Cosío Villegasa jest znamiennym wydarzeniem kultury pisanej w Meksyku, o tyle niniejsza wersja charakteryzuje się całkowicie nowym podejściem w stosunku do oryginalnego projektu. Historyków uczestniczących w wydaniach z lat 1976 i 2000, a obecnych także w tej nowej edycji, zostało jedynie czterech: Bernardo García Martínez, Josefina Zoraida Vásquez, Andrés Lira i Lorenzo Meyer. Rozdziały trojga ostatnich zostały napisane od początku do końca z myślą o wydaniu na rok 2010 i niewiele mają wspólnego z rozdziałami dostępnymi w poprzednich publikacjach. Bernardo García Martínez z kolei na potrzeby obecnego wydania przygotował dwa rozdziały poświęcone konkwiście i ekspansji w XVI w., które są udoskonaleniem jednego z rozdziałów zawartych w wydaniu z roku 2000.
Innymi słowy Nowa historia Meksyku jest zaiste nowa, ponieważ jest inna. Inna, biorąc pod uwagę fakt, że praktycznie żaden tekst z poprzednich wydań nie został zawarty w obecnej publikacji. Nowa, ponieważ 24 autorów w 16 rozdziałach niniejszego dzieła wniosło do interpretacji dziejów Meksyku podejście wyważone, a zarazem uaktualnione. Uzasadnienie dla dogłębnej rewizji tak ważnego dziedzictwa kulturowego jak dzieło Historia Meksyku jest oczywiste: w ciągu 35 lat panorama w historiografii uległa zasadniczej zmianie, czy to jeśli chodzi o okres przedhiszpański, czy o nowohiszpański, czy też o dwa stulecia niepodległego istnienia. Mamy świadomość, że decyzja ta wiąże się z dotkliwymi kosztami: pozbawieniem możliwości skojarzeń, jakich wielu czytelników dokonuje między dziełem a niektórymi rozdziałami, które od 1976 r. uważane są za klasyczne nie tylko dla historiografii, ale w ogóle dla piśmiennictwa w naszym środowisku; za takie można uznać teksty Jorgego Alberto Manrique, Enrique Florescano, Luisa Gonzaleza, José Luisa Martineza i Carlosa Monsivaisa. Ale ryzyko takie było konieczne, a w przypadku Colegio de México – wręcz obowiązkowe. Odnawianie narracji historycznej i otwieranie przestrzeni na nowe głosy jest naszą powinnością. Czytelnikowi należy pozostawić ocenę rezultatów.
Ramy i duch pierwotnego projektu z 1976 r. zostały jednak wciąż zachowane. Nie jest to wydanie podręczne, ale poręczne – dla uczniów, studentów i nauczycieli oraz dla owego dojrzałego i cierpliwego czytelnika, który z powagą i zainteresowaniem podchodzi do meksykańskiej przeszłości. Pomysł całości, metodykę pracy i pierwsze uporządkowanie chronologiczne tego nowego dzieła zawdzięczamy entuzjazmowi