– Яна нікому не кажа, а ты спытай – табе мо скажа.
– Я да яе ніколі ў жыцці не пайду! – і зараз жа пабег да бабы Домны.
7
Пятрусь піхнуў дзверы, уваліўся ў пакой.
Грозны! – штонікі на гумцы, сандалікі, шапачка круглая, надзетая брылём назад і ад таго падобная на ярмолачку. І з месца ў кар’ер: – Ад каго мой бацька?!
А баба Домна стаіць перад ім, маўчыць, і ўсміхаецца светла. Паддаценькая, добрая. Шчочкі румяныя, зубкі цэлыя, вочы лагодныя.
– Я твой дом спалю, і цябе разам!
– На, палі.
Дастала з прыпечка карабок сернікаў, пашамала, а ў рукі не дала, хітрая.
Ахайны пакойчык. На тумбачцы тэлевізар, закрыты вышытай сурвэткай. Графінчык “абрыкосаўкі” на адкідной крышцы серванта, вакол графінчыка – рассыпаныя цукеркі. На стале букет у слоіку. Букеты яна ставіла круглы год – зімою проста галінкі смародзіны або маліны, яны хутка распускаліся, зялёнымі лісткамі маладзілі пакой, і моцна пахлі вясною. Цяпер стаялі стаўбункі ледзь-ледзь распукнутага сіняга лубіну. Пятрусь заўсёды збіваў палкаю яго галоўкі, лічыў пустазеллем, і нават не здагадваўся, што звычайны лубін, пастаўлены ў слоік, можа быць такім прыгожым.
– Ад каго мой бацька? – ужо не так агрэсіўна спытаў унук.
– Ад дзеда Андрэя – ад каго ж. На, сам паглядзі…
І зняла са сцяны рамку, дзе пад шклом – пажоўклае фота з зубчыкамі па краях. Малады, вельмі сур’ёзны твар, засмучаны прадчуваннем хуткай смерці. На ўсіх без выключэння даваенных здымках такія твары – нават у тых, каму наканавана выжыць.
– Бачыш, які падобны? Усе ад Андрэя – і бацька твой, і дзядзькі. Усё ён паспеў. І сыноў нарадзіць, і дом гэты зрабіў, і печ склаў, і грубку… Тут усё яго рук. І вішні на двары пасадзіў, і абрыкос…
– Абрыкос? Дзед Андрэй?
Аргумент з абрыкосам падзейнічаў. Прамільгнула думка, што цяпер і яму, Петрыку, будзе чым хваліцца; Галя Капора скажа: мой тата, мой тата, а ён ёй – а вось мой дзед Андрэй!.. І зараз жа ўспомнілася, што расказваць больш няма каму, цяпер яны з Галькай ворагі.
– Ну, бачыш, ад каго твой бацька? Ад найбольшага героя! – А чаму ён не ў брацкай магіле каля аэрапорта, як усе?
– Бо ён такія подзвігі рабіў, што яго асобна пахавалі. Хто ў брацкай магіле, той меншы герой, а хто ў асобнай – той большы.
Пятрусь слухаў з недаверам, але бабуля казала так упэўнена, пераканаўча, што ён быў зусім супакоіўся. Але тут зноў крыўда нахлынула.
– А яны дражняцца! Кажуць, што я… – і зноў не адважыўся вымавіць уголас, азірнуўся, як і з маці, і пачырванеў, і паманіў бабу, каб нахілілася. Прашаптаў ёй на вуха.
Бабуля выпрасталася, стала строгай, урачыстай.
– Ніколі больш такога не кажы! І не паўтарай! Ні ў голас, ні сам сабе не кажы, бо гэта самае брыдкае, самае страшнае слова, якое толькі можа вымавіць чалавечы язык!
– Горш за мацернае? – прашаптаў Петрык, у якога аж мурашкі па спіне папаўзлі ад