1939 год і Беларусь. Забытая вайна. Анатоль Трафімчык

Беларусь, у тым ліку як аргумент супраць папрокаў Польшчы і інтрыг, як гаварылася ў адным дакладзе Цэнтральнага бюро Кампартыі Беларусі, «белорусских националистов социал-патриотов»). Беларускі філосаф Ігар Бабкоў нават небеспадстаўна выказвае думку, што«БССР найбольш адэкватна можа быць зразумета не як поўны правал нацыянальнага беларускага руху, а як посткаляніяльны кампраміс», выкліканы збегам шэрагу фактараў; да таго ж, нагадвае мысляр,«беларуская савецкая дзяржаўнасьць выклікала напачатку дастаткова аптымістычныя пачуцьці».

      Крэмль спачатку не меў адзінай палітычнай лініі адносна Беларусі. 22 верасня 1922 г. Сталін у пасланні Леніну называе ўтварэнне ССРБ / БССР ды іншых рэспублік «игрой в независимость»:

      «За четыре года гражданской войны, когда мы ввиду интервенции вынуждены были демонстрировать либерализм Москвы в национальном вопросе, мы успели воспитать среди коммунистов, помимо своей воли, настоящих и последовательных социал-независимцев, требующих настоящей независимости во всех смыслах. <…> Мы переживаем такую полосу развития… когда молодое поколение коммунистов на окраинах игру в независимость отказывается понимать как игру, упорно признавая слова о независимости за чистую монету и также упорно требуя от нас проведения в жизнь буквы конституции независимых республик».