– Мне мудрасці кніжнай не даў лёс пазнаці, мой бацька не ведаў раскошаў такіх, – паэтычна ўхіліўся ад прамога адказу Хросны і пазяхнуў. Ён не спаў больш за суткі. Доўгая дарога, мяккае сядзенне, утульная кабіна і аднатоннае шаргаценне колаў міжволі закалыхвалі. Жахлівая Бяроза-Картузская імкліва аддалялася. Уцекача хіліла ў сон. Да таго ж беларускі мафіёзі канчаткова пераканаўся, што новы знаёмец і ёсць тым самым “янкі з Чыкага”, які мусіў яго падабраць.
– Дарэчы, а за што ты мудзілаў у Амерыцы збіў? – былы вязень спагадліва паглядзеў на перабінтаваную руку кіроўцы.
– А хіба мала таго, што яны – мудзілы? – шчыра патлумачыў Янка, – колькі можна чакаць міласцяў ад прыроды? Ніхто нам, беларусам, не дасць рады, хіба што мы самі сабе. Бярэш кій, і…. Дзядзька Хросны, ну ты мне вось шчыра скажы: ці маю я права зламіць мудзілу хаця б адну руку?
– Маеш! – не вагаючыся, азваўся беларускі мафіёзі. – …ключыцу і пяць рэбраў, – задуменна прымружыўся Лабановіч.
Хросны памаўчаў, разважаючы.
– Так, – вырак ён сур’ёзна, – безумоўна, ты маеш права зламіць мудзілу хаця б адну руку, адну ключыцу і мінімум пяць рэбраў.
– …сківіцу, лытку… – засяроджана працягваў Янка.
– М-м-м… магчыма. Што-небудзь яшчэ?
– …і адбіць копчык! – нарэшце скончыў кіроўца.
– Ды я проста ўпэўнены ў тваім праве скалечыць любому бездухоўнаму мудзілу хаця б адну руку, адну ключыцу, пяць рэбраў, сківіцу, лытку і, вядома ж, адбіць копчык!
– Я так і думаў! – шчыра ўзрадваўся Лабановіч.
– Толькі чаму ты такі брутальны? Няўжо жыццёвы досвед такім зрабіў? – пазяхнуў былы палітвязень.
– Дзядзька Хросны! Ну хіба я вінаваты, што яны прыхаднямі-мудзіламі да нас панаехалі і мой край не паважаюць?! – драматычна прамовіў Лабановіч. – Я ж на сваёй роднай зямлі жыву, а не на іхняй! То, як ты прыехаў на маю зямлю, шануй маю веру, маю мову, мой край і маю працу. А я буду шанаваць цябе! Гэта і ёсць нармалёвы беларускі буржуазны нацыяналізм. А тыя, хто такія прынцыпы не падзяляюць, у мяне заўсёды на горкі яблык дастаюць!
– Мне сімпатычная твая жыццёвая філасофія, – стомлена прамармытаў Хросны. – Добры ты хлопец. Лупцуй мудзілаў і надалей. Прабач, Янка – засынаю. Перад мяжой пабудзі.
– Якая яшчэ мяжа? – здзівіўся Лабановіч, але адказу не пачуў, стомлены пасажыр ужо спаў.
Неўзабаве “Студэбекер” звярнуў з гасцінца, і за лабавым шклом паўстала вялізная шыльда:
SADOVAJA HRAMADA “JABLONAUSZCZYNA”
SZYNOK “RYHA”
8
Далейшыя падзеі ў канцлагеры Бяроза-Картузская разгортваліся імкліва. Пасля палудня жандара Янукевіча выклікалі да пана каменданта, вядомага на ўсе Крэсы Ўсходнія вытанчанай жорсткасцю і выкшталцоным эстэцтвам.
Янукевіч уздымаўся па сходах асабняка нібы асуджаны да шыбеніцы. З адчыненых вокнаў лілася паэтычна-змрочная мелодыя до-мінорнага Накцюрна Шапэна. Рыпучыя жандарскія боты міжволі патраплялі