Өкінішке орай, көп компанияларда тәуекелді басқару қағидалары мен негізгі ережелері сақталмайды.
1. Тәуекелді басқару бөлімі қандай міндеттерді атқарады?
2. Тәуекелді басқару міндетін қалай түсінесіз?
3. Тәуекелді басқарудың қандай мақсаттарын білесіз?
4. Тәуекелді басқарудың қандай қағидалары бар?
5. Тәуекел менеджер қандай ережелерді сақтауы қажет?
1.4. Кәсіпкерлік қызметіндегі тәуекел мен белгісіздік
Басқарудың барлық деңгейінде, әсіресе инновациялық кәсіпкерлік пен инновациялық менеджментте шешім қабылдау үдерісінде әрдайым белгісіздік орын алады.
Белгісіздік – жағдайдың түсініксіздігі, инновациялық іс-әрекеттер туралы ақпараттың жеткіліксіздігі және дәлсіздігі. Белгісіздік сыртқы ортадағы өзгерістерге, сонымен қатар халықаралық, жергілікті нарықтардың тұрақсыздығына байланысты туындайды және мынадай формаларда анықталады:
– экономикалық орта туралы ақпараттардың нақты және толық болмауы салдарынан жүзеге асырылатын іс-әрекеттердің болашақта болжанатын нәтижесі нақты анықталмайды, сондықтан бірінші және екінші ретті ақпарат көздерінен бәсекелес компанияның бизнесі мен қызметі туралы ақпараттарды жинау өте маңызды;
– компанияның әдістемелік мүмкіндіктеріне байланысты сыртқы ортадан келетін ақпараттарды менеджердің қабылдау және өңдеу қабілеті шектеулі болған жағдайда мамандар мен арнайы мамандандырылған фирмалардың қызметі пайдаланылады;
– нарық қатысушыларының қарама-қайшы әрекеттеріне бәсекелестер тарапынан жасалатын жағымсыз іс-әрекеттер (өндіретін өнім бағасының төмен болуы, бәсекелес туралы жалған ақпарат тарату) жатады;
– компанияның қызметінде жағымсыз жағдайлардың орын алуын алдын ала болжау немесе бағалау мүмкін емес, себебі олар табиғи апаттармен немесе қызметкерлердің заңсыз әрекеттерімен байланысты.
Инновациялық менеджмент немесе жаңалық енгізу үдерісінде туындайтын белгісіздіктің негізгі себептерін 3 топқа бөліп қарастыруға болады: білмеушілік, кездейсоқтық, қарсы әрекет.
Білмеушілік – шешім қабылдау барысында қажетті ақпараттың, қоршаған орта мен сыртқы экономикалық жағдайдың тұрақсыздығына байланысты мәліметтің толық және нақты болмауы. Мұндай жағдайда кәсіпкер бір жақты шешім қабылдай алмайды, себебі ол нәтиженің оң болуына күмәнданады. Мысалы, елдегі саяси жағдайдың өзгеруі, табиғи апат және т.б. оқиғалар экономиканың болашағына қалай әсер ететіні белгісіз болады.
Кездейсоқтық – болашақ жағдайдың бір қалпында өтпеуі. Кездейсоқтықтың мысалы: жаңа құрал-жабдықтың істен шығуы, жоғары білікті маманның аяқ астынан жұмыстан кетуі, тауарлар мен материалдарды жеткізушілерден туындаған мәселелер, жаңа технология мен «ноу-хау» пайдалану барысында ақаулардың шығуы, тауарға сұраныстың төмендеп кетуі, өткізу мен жабдықтау бойынша мәселелер туындауы және т.б.
Қарсы