Օգուտ Բժշկութեան. Ամիրդովլաթ Ամասիացի

պռկունք չունենայ՝ նա զխօսքն աղէկ չի կարել զրուցել, թէ զրուցէ՝ նա մարդ աղէկ չի կարէ հասկնալ։ Եւ արարիչն Աստուած զինքն ի քնքուշ ի կակուղ մսէ է ստեղծեր այնոր համար, որ մարդն զխօսքն կարենայ խօսիլ, եւ գիճութիւն յօրինեց ի յինքն, որ ի ժիր գէճ կենայ։

      Եւ այլ իմացի՛ր, որ լեզուն այլ ի կակուղ եւ ի քնքուշ մսէ է այնոր համար, որ կարենայ շարժիլ եւ խօսիլ։ Եւ լեզուն ակռային ընկեր է, եւ յորժամ կերակուր ուտէ՝ զկերակուրն ի ներքեւ ակռային բերէ. եւ թէ լեզուն չի լինար՝ նա կերակուրն չէր ի շարժիլ ի բերանն։ Եւ լեզվին ներքեւն երկնի կայ որպէս շիրիանի. եւ ի ժիր այս երկնին ծարերն գիճութիւն պալղամին ի բերանն կու ժողվէր. եւ այս երկնուն ծարերուն բժշկապետքն սաքի պաթուլ լուապ ասեն. եւ ստեղծման պատճառն այս Բ երկին այն է, որ Բ պատճառ կայ. եւ Ա այն է, որ ի ժիր լեզուն գէճ կենայ, եւ թէ չոր լինի լեզուն՝ դժարութեամբ խօսի. եւ Բ այն է, որ մարդն զչոր կերակուրն եւ զչոր հացն եւ զոր ինչ որ ծամէ չոր՝ նա այնէ եւ հեշտութեամբ կլնու. եւ թէ չոր լինի՝ նա դժարութեամբ կլնու։ Եւ փառք Աստուծոյ եւ անմահին. ամէն։

      Վասն ստեղծման ձեռացն թէ որպէս է

      Գիտացի՛ր, որ արարիչն Աստուած քանի ցեղ է օգտութիւն եւ զօրութիւն ի ձեռքն եդիր, եւ ազգի ազգի արուեստնի եւ աղէկ բաներ եւ սպրկիկ եւ գրագիրութիւն եւ ծաղկագործութիւն, եւ ամէն իրք որ փչվի եւ աղէկ ձայն ածէ, եւ գուսնութիւն եւ զինչ որ սոցին նման է։ Եւ Ե զգայութեան Ա այն է որ ի ձեռքն, զծանրութիւն եւ զթեթեւութիւն, զմանր եւ զխոշորն ձեռօքն կու իմանայ։ Եւ մարդուն ձեռքն որպէս զձագուն թեւն է եւ սարված է յինքն. եւ վաստակի, եւ զչարն որ ի յանձն գայ՝ նա ձեռօքն խափանէ, թէ բիր լինի եւ թէ զարկ. եւ ճշմարիտ ասպարն անձինն ձեռքն է. եւ ձեռացն զօրութիւն շատ է։ Եւ ես անչաք որ ասացի՝ նա ուսնողին եւ ուսցնողին հեշտ լինի եւ աղէկ հասկնայ զխօսքն. ամէն։

      Կերպ յօրինվածոց ծծերուն թէ որպէս է

      Գիտացի՛ր, որ ծծերուն միսն թոյլ եւ վատուժ միս է, եւ կայ ի յինքն շիրիանին երկնուն շատ երկնի. եւ կայ յինքն մէկ մէկի կից։ Եւ զօրութիւն ծծին այն է, որ զտղան կերակրէ, եւ պատճառն այն է, որ տղին կերակուրն ի մօրն ի փորն յավելված արիւնն է. եւ սրտին տաքութիւնն զայն յաւելուած արիւնն ի յերկնուն ի մէջն կու եփէ, կու տանի ի յայն ճանփան, որ բնութիւն ծծին զինքն կու եփէ եւ իսպիտակ կու առնէ եւ ի յիր գուն կու դարձուցանէ։ Որպէս որ տղին կերակուրն ի մօրն ի փորն յաւելուած արիւնն՝ եւ կաթն այլ ի յաւելուած արիւնէն է, որ ի յարգանդէն ի ճանապարհն ծծին գայ։ Եւ յորժամ յաւելուած արիւնն եփի պատեղվորի՝ նա կաթնկեր տղին զէն առնէ։ Եւ թէ ձախ ծիծն թոշմի պատեղվոր կնկանն՝ գուշակէ, որ տղան աղջիկ է, եւ թէ աջ ծիծն թոշմի՝ գուշակէ որ կտրիճ տղայ ձգէ։

      Կերպ ձվերուն եւ պատմութիւն

      Գիտացի՛ր, որ ձվերն տուն է սերման, եւ ինքն կակուղ եւ իսպիտակ եւ ի ցանցառ մսէ է ստեղծած, եւ ի յամէն մէկէն Ա երակ ի յերիկամունքն կից է. եւ այն քնքուշ արիւն երիկամացն ի յայն երակնովն ի ձուն կից է. եւ քիչ մն ալ կայ ի յինքն ի շիրիանուն երկնուն ի կից. եւ այն արիւնն, որ երիկամացն ի ձուերն իջնու եւ կիսաեփ լինի այն երակնին, եւ յորժամ որ ի ձուն իջնու՝ լման եփի եւ թանծրանայ եւ կից յիրար եւ իսպիտակ լինի, եւ նոյնպէս յաւելուած արիւնն որ ի ծիծն երթայ, եւ արիւնն դառնայ ի կաթ։ Եւ բարակ եւ յերկան ճանապարհ մն կայ ի ձուէն ի ծածուկ մարմինն ի կից, եւ ինքն ճանփայ է սերմին, որ ի ծածուկ մարմինն գայ։ Եւ յորժամ սերմն ի ձուն եփի՝ եւ ժողովի եւ կենայ, եւ յայն ժամն որ պիտեւան լինայ՝ ի ծածուկ մարմնին ի ծարէն ի դուրս գայ։