14 Приют – в оригинале friðland – «мирная земля, дружественная страна». См. об этом термине комм. 3 к «Саге о Хаконе Добром» по «Красивой коже» (гл. 3, § 3.1).
15 Ярл Эйрик – сын ярла Хакона. Условно годы его правления: 1000–1011.
16 О топониме Аустрвег (Austrvegr) см. Этногеографический справочник.
17 Торд Кольбейнссон – исландский скальд, находившийся с 1007 г. в дружине норвежского ярла Эйрика. Годы жизни Торда – примерно 974-1024. В «Саге о Бьёрне» приводится ряд отдельных вис Торда, направленных против Бьёрна по прозвищу Богатырь с Хитреки. Торду принадлежат также драпы о ярле Эйрике и о Гуннлауге Змеиный Язык, от которых сохранились фрагменты. См. о нем и его поэтическом наследии подробнее: Fidjestol 1982. S. 115–116; Finlay 2004. Р. 102, note 241.
18 Е. А. Рыдзевская также отмечает это расхождение ссылки в прозаическом тексте и цитируемых тут же строф: «Торд говорит о том, что Эйрик искал помощи и совета у шведского конунга, но о его походах на восток не упоминает» (Рыдзевская 1945. С. 54). Висами Торда глава завершается.
§ 4.2. «Круг земной»
«Сага о Харальде Серая Шкура»
Рукописи, издания, переводы:
См. во Введении раздел «Круг земной».
Текст
Публикуется по изданию: Snorri Sturluson. Heimskringla. I / Bjami Aðalbjamarson (ÍF. В. XXVI). 1941. Bis. 198–224.
IX. kapítuli
[…] En er váraði, þá lýsa þeir Haraldr konungr ok Guðrøðr konungr, bróðir hans, at þeir munu fara um sumarit í víking vestr um haf eða í Austrveg, sem þeir váru vanir. Þá draga þeir lið at sér ok hrinda skipum á vatn ok búask. […] Guðrøðr konungr sigldi þjóðleið austr til Víkr ok svá austr yfír Foldina. Þá sendi hann Tryggva konungi orð, at hann skyldi koma til móts við hann ok fœri þeir báðir um sumarit í Austrveg at herja. Tryggvi konungr tók því vel ok líkliga. Hann spurði, at Guðrøðr hafði lítit lið. Fór þá Tryggvi konungr á fund hans með eina skútu. Þeir fundusk fyrir vestan Sótanes við Veggina. En er þeir gengu á málstefnu, þá hljópu at menn Guðroðar ok drápu Tryggva konung ok tólf menn með honum, ok liggr hann þar, sem nú er kallat Tryggvahreyrr. (Bls. 213–214)
XII. kapítuli
Gunnhildarsynir buðu út liði miklu ór Víkinni, fara svá norðr með landi ok hafa lið ok skip ór hverju fylki, gera þat bert, at þeir munu her þeim stefna norðr til Þrándheims á hendr Hákoni jarli. Þessi tíðendi spyrr jarl ok samnar her saman ok ræðr til skipa. […] Ok er hann spurði, at þeir váru komnir í Fjgrðu ok biðu byrjar at sigla norðr um Stað, þá sigldi Hákon jarl norðan fyrir Stað ok útleið, svá at ekki sá af landi segl hans, lét svá ganga hafleiðis austr með landi ok kom fram í Danmgrk, sigldi þá í Austrveg ok herjaði þar um sumarit. […] (Bls. 216)
XIII. kapítuli
Hákon jarl for um haustit til Helsingjalands ok setti þar upp skip sín, fór síðan landveg um Helsingjaland ok Jamtaland ok svá austan um Kjpl, kómu ofan í Þrándheim. Dreif þegar lið til hans, ok réð hann til slcipa. En er þat spyrja Gunnhildar-synir, þá stíga þeir á skip sin ok halda út eptir firði. En Hákon jarl ferr út á Hlaðir ok sat þar um vetrinn, en Gunnhildarsynir sátu á Mœri, ok veittu hvárir Qðrum árásir ok drápusk menn fyrir. Hákon jarl helt ríki sínu í Þrándheimi ok var þar op-tast á vetrum, en fór á sumrum stundum austr á Helsingj aland ok tók þar skip sin ok for i Austrveg ok herjaði þar á sumrum, en stundum sat hann í Þrándheimi ok hafði her úti, ok heldusk þá Gunnhildarsynir ekki fyrir norðan Stað. (Bis. 217)
XIV. kapituli
Haraldr gráfeldr for á einu sumri með her sinn norðr til Bjarmalands ok herjaði þar ok átti orrostu mikla við Bjarma á Vínubakka. Þar hafði Haraldr konungr sigr ok drap mart folk, herjaði þá víða um landit ok fekk ófa mikit fé. Þess getr Glúmr Geirason:
Austr rauð jǫfra þrýstir
orðrakkr fyr bý norðan
brand, þars bjarmskar kindir,
brennanda, sák renna.
Gótt hlaut gumna sættir,
geirveðr, í fǫr þeiri,
ǫðlingi fekksk ungum, orð,
á Vínu borði. […]
(Bls. 217)
Перевод
Глава 9
[…] И когда настала весна, объявили конунг Харальд и конунг Гудрёд, его брат, что они, наверное, отправятся летом1 в викингский поход на запад за море или в Аустрвег2, как это у них было принято3. Тогда собирают они к себе войско, спускают корабли на воду и снаряжаются. [Ссора между братьями на прощальном пиру. Каждый из братьев отправляется в путь сам по себе.\ Конунг Гудрёд поплыл по обычному пути на восток в Вик и дальше на восток через