id="n_66">
66
stawać na wstręcie — stawać na drodze, przeszkadzać.
67
contra me (łac.) — przeciwko mnie.
68
vanitas (łac.) — marność; tu forma B lm: vanitates.
69
oponować się — przeciwstawiać się.
70
permisja (z łac.) — zgoda.
71
carissime frater (łac.) — najdroższy bracie.
72
furtian — odźwierny w klasztorze; zakonnik, którego zadaniem jest obsługiwanie furty klasztornej: pilnowanie kluczy do drzwi prowadzących do klasztoru, otwieranie i zamykanie ich, przyjmowanie gości itp.
73
podwikarz — kobieciarz; od starop. podwika: noszona przez kobiety biała płócienna chusta osłaniająca głowę i szyję a. młoda dziewczyna.
74
laudetur (łac.) — niech będzie pochwalony; formuła powitalna przyjęta w katolicyzmie.
75
memento mori (łac.) — pamiętaj o śmierci.
76
rezolucja (daw.) — postanowienie.
77
wokacja (z łac. vox, vocis: głos) — powołanie.
78
impedimenta (lm; łac. impedire: hamować) — przeszkody.
79
gallus (łac.) — kogut.
80
per amicitiam nostram (łac.) — ze względu na naszą przyjaźń.
81
repeto (łac.) — powtarzam.
82
vitare (łac.) — omijać, unikać.
83
prowiantować — karmić.
84
parol — słowo, słowo honoru.
85
vicit (łac.; 3 os. lp) — zwyciężył.
86
vivat (łac.) — niech żyje.
87
raróg — ptak drapieżny z rodziny sokołowatych o charakterystycznym upierzeniu, białym z czarnymi plamkami.
88
kobuz — ptak drapieżny z rodziny sokołowatych; tzw. sokół leśny a. sokolik drzewiec.
89
vivat Joannes dux (łac.) — niech żyje wódz Jan.
90
bułany — określenie maści konia: płowy, jasnobrązowy z czarną grzywą i ogonem.
91
dzianet (daw.; z wł. giannetto: koń wyścigowy)— piękny rasowy koń paradny.
92
ptastwo — dziś popr.: ptactwo.
93
bandolet — rodzaj krótkiej strzelby używanej przez jazdę; pierwotnie: pas noszony przez prawe ramię, na którym jeźdźcy zawieszali strzelbę, ładunki do niej lub broń białą.
94
krócica — krótka broń palna, nabijana ładunkami od przodu, z zamkiem skałkowym lub kapiszonowym. Krócica mogła mieć dwie, trzy lub cztery lufy. Stosowana głównie do samoobrony, krócica zwana była niekiedy pistoletem podróżnym, jednak od pistoletu różniła się budową zamka.
95
karabon a. karaban — wieloosobowy pojazd konny stosowany do dalekich podróży.
96
podjezdek — młody, dopiero ujeżdżany koń.
97
prawić (daw.) — mówić.
98
samoczwart (starop.) — we cztery osoby (wraz z osobą mówiącą).
99
prosił jej (daw. składnia) — dziś popr.: prosił ją.
101
hajduczek — zdr. od hajduk: członek piechoty polsko-węgierskiej, formacji wojsk Rzeczypospolitej, zorganizowanej jeszcze w w XVI w. przez Stefana Batorego; hajducy stanowili gwardię przyboczną władców Polski i hetmanów Rzeczypospolitej, później potocznie nazywano tak piechurów również w nadwornych wojskach polskich magnatów.
102
Joannes Casimirus (łac.) — Jan Kazimierz.
103
comparationes (łac.) — porównania.
104
pawęż a. pawęża — tarcza drewniana, czworokątna, wysoka, sięgająca niekiedy od ziemi do ramion żołnierza; używana przez jazdę, a następnie również piechotę.
105
parantela (z łac. parens, parentis: rodzic płci męskiej lub żeńskiej, przodek) — pokrewieństwo, powinowactwo, zwł. ze znanym rodem; wyraz najczęściej używany w lm: parantele.
106
szturmak — tu: broń palna z rozszerzoną u wylotu lufą używana w XVII i XVIII w. w Europie.
107
hajdamak a. hajdamaka (daw.; z tur. hajdamak: napadać, grabić) — zawadiaka, hultaj, łobuz; Kozak; powstaniec kozacki, czyli uczestnik hajdamaczyzny, ruchu chłopskiego przeciw uciskowi szlachty polskiej na Ukrainie w XVIII w.
108
guldynka — rodzaj broni myśliwskiej, strzelba kulowa, gwintowana używana w XVII i XVIII w.
109
imainować a. imaginować (z łac. imaginare) — wyobrażać sobie.
110
kułak — pięść; tu: cios pięścią.
111
ile że — jako że, ponieważ.
112
szermierzów — dziś popr.: szermierzy.
113
władnie — dziś popr.: włada.
114
eksperiencja (z łac.) — doświadczenie.
115
chycić (gw.) — chwycić.
