Сляды волатаў. Алесь Жук. Читать онлайн. Newlib. NEWLIB.NET

Автор: Алесь Жук
Издательство: Аверсэв
Серия: Сучасная беларуская лiтаратура
Жанр произведения:
Год издания: 2024
isbn: 978-985-19-7716-7
Скачать книгу
як некалі казалі, – труць лён, а ў выніку атрымліваецца шмат кастрыцы. Таму ў нас гэты месяц называюць кастрычнікам. Паўкраінску ён захаваў назву «жовтень», бо ў лясах яшчэ шмат і жаўталісту, і грыбоў.

      Руская назва «октябрь» запазычана з лацінскай мовы: у старажытных рымлян гэты месяц быў па ліку восьмым.

      У гэтым месяцы тыдзень ці два – сонечныя, цёплыя. Гавораць, бабіна лета прыйшло. Можа і павучок на павуцінцы паляцець, і страказа аднекуль з’явіцца, і навальніца пройдзе. Наогул, такія цёплыя дні могуць парадаваць і ў наступным месяцы – лістападзе. Так што правільней называць бабіным летам цёплыя і пагодныя асеннія дні, якія бываюць неаднойчы.

      Але восенню ўсё ж пераважаюць дажджы, туманы, у нізкіх мясцінах здараюцца замаразкі.

      Усю восень працягваюць адлятаць у вырай птушкі. Адлёт адных, якія ляцяць удзень, мы заўважаем, іншых – не, бо яны ляцяць ноччу. Не заўважыць мы не можам хіба што адлёт жураўлёў і гусей: чароды іх вялікія, галасы гучныя.

      Калі прадбачацца халады, то да нас з Поўначы паціху пачынаюць адкачоўваць снегіры, чачоткі, амялушкі, крыжадзюбы…

      Да чалавечага жытла пачынае туліцца сінічка, кружыць вакол яго сарока.

      У зімовы колер да гэтага часу афарбоўваюцца зайцы-белякі, гарнастаі, ласкі.

      Ападае і ападае лісце, таму людзі і гавораць: «Вясною лісток, а ўвосень сучок».

Лістапад

      Ападае з дрэў апошняе лісце, таму беларусы і ўкраінцы называюць гэты месяц лістападам. А руская назва «ноябрь» запазычана ў старажытных рымлян і абазначае дзявяты месяц у календары.

      Пахмурыя дні. Як ніколі павявае сумам. Плывуць нізкія хмары, сячэ халодны дождж, часам са снегам. Ад гэтых дажджоў нават асеннія паводкі здараюцца.

      Пуста і гола ў палях і на лугах. Адно чарнее дзе-нідзе сцірта саломы або стог. Цешыць вока толькі рунь зелянінаю – гэта ўзышлі азімая пшаніца і жыта.

      На зімовую спячку ўладкаваліся вожык, барсук. Залёг у сваю бярлогу і мядзведзь.

      Даклёўваюць апошнія ягады цецерукі і рабчыкі, пераходзяць на насенне раслін і траў, пупышкі дрэў. Толькі сінічка, як званок, звініць у лесе, вышуквае на ствалах дрэў між карынак насякомых.

      Сядзіць у гушчары заяц-бяляк: яму ў белым адзенні зараз лепш не паказвацца. Лісіца хаця і любіць палавіць мышак – памышкаваць, ды не надта ахвота лезці ў мокрае поле. Прырода чакае зімы, чыстага белага снегу.

      7 лістапада мы святкуем Дзень Кастрычніцкай рэвалюцыі.

Снежань

      Месяц першага снегу. І назва яго ў нас ад слова «снег». Ва ўкраінцаў ён называецца груднем, бо не ўсе замёрзлыя груды зямлі засыпаў снег. Па-руску «декабрь» – ад лацінскага «дзясяты», бо ў старажытных рымлян гэты месяц быў дзясятым па ліку.

      21 снежня – зімовае сонцастаянне: самы кароткі дзень і самая доўгая ноч.

      Калі ў прыродзе ўсё ладам-парадам, то ў гэты месяц паціскае лёгкі марозік, ідзе снег. Прырода рыхтуецца да белага свята зімы.

      Прыцярушаныя белым снегам, па-свойму прыгожыя хвойкі, ялінкі, ядловец, з-пад неглыбокага снегавога покрыва выглядваюць вечназялёны бруснічнік, верас, зязюльчын мох.

      Заяц-бяляк