Биэрискэ спортивнай ыстааныгар хатаммыт от бытархайын ылҕаата, тыастаахтык таһыйан, үтүлүгүнэн таҥаһын тэбэннэ. Сопхуос ыһыллыбытын кэннэ, өр кэмҥэ кураанах турбут пиэрмэ хотонун быйыл оҥостон киирбиттэрэ. Саханы саха оҥорбут ынах барахсан туохха да тэҥнэммэт күндү сыта, хотон аана тыаһа суох арыллаатын, Биэрискэ сирэйигэр сылаас тыынынан саба биэрдэ…
Дьикти ээ, киһи олоххо арааска даҕаны тиксээхтиир. Биэрискэ отучча сыллааҕыта, сэбиэскэй кэм өрөгөйдөөн турдаҕына, оскуоланы бүтэрбитэ. Олох араас аартыктара, кустук дьэрэкээн өҥүнэн дьэрэлиһэн, кыыс иннигэр арылыс гыммыттара! Үөрэхтэнэн, ким баҕарар буолуон сөптөөҕө. Быраастан саҕалаан, таҥас дизайнерыгар тиийэ талымастаабыта. Оччотооҕуга сүөһү сааҕар умса хоруйан, дьолгун онтон булуоҥ диэн эппиттэрэ буоллар, ол эппит киһини кини аччаабыта иирээки диэн саныа этэ, биитэр күлүү-элэк оҥостор диэн төһө эрэ өһүргэниэ турдаҕа!
Оскуолатын элбэх биэстээх бүтэрбит буолан, ийэтэ Анна Семеновна булгурутуллубат ыйыытынан, саамай олохтоох идэҕэ, быраас үөрэҕэр, иккиэн туттарса барбыттара. Быраас буолан, хачыгырас кырахымааллаах, мэктиэтигэр күлүмүрдээн көстөр үрүҥ халааты кэтэн, аанньал кэриэтэ балыыһа көрүдүөрүнэн кынталдьыйа тыкаарыйыахтаах чаҕылхай хартыыната бастакы эксээмэҥҥэ, химияҕа, өлбөөдүйэ быһыытыйбыта.
– Сатаатар, бырабааллаан хаалбыт дии. Ону мин хайдах да көннөрөр кыаҕым суох. Аҕыйах да бааллаах эксээмэннэрин барытын туттарбыта буоллар, син кэпсэтэн көрүөм этэ… – Аана оскуолаҕа бииргэ үөрэммит уола, билигин ыччаты бэйэтин идэтигэр үөрэтэр аатырбыт хирург, нэлэппит ытыстарынан, бэйэтэ да өлбөөдүйэ быһыытыйбыт хартыынаны, букатын сабан кэбиспитэ. Авиапорка киирэн иһэн, Биэрискэ, ытаабыта бэрдиттэн иһэн хаалбыт харахтарынан, университет үрдүк холуонналарын ыраахтан «төрдүс» оптуобус халыҥ түннүгүнэн батыһыннара көрөн хаалаахтаабыта…
Ол кыһыны кини ийэтэ буҕаалтырынан үлэлиир тэрилтэтигэр, кыыс оҕону тугунан да кэрэхсэппэт хоммунаалынай хонтуора үдү-бады хараҥа хаассатыгар, тимир эрэһиэҥкэ нөҥүө таас чох тордоҕуттан быһа сиэммит кирдээх күрдьүгү көрөн кыстаабыта. Оннооҕор ити куһаҕан түүл курдук күннэрдээх кэмҥэ пиэрмэҕэ тахсан, «бороонно көр, ынахта ыа» диэбиттэрэ буоллар, «өлөн түһүө» этэ. «Оскуола—производство—үрдүк үөрэх» диэн хамсааһын ол саҕана уоҕа уостан эрэр эбит да буоллар, оскуоланы бүтэрбит оҕону хайаан да хотоҥҥо таһаара сатыыллара. Биэрэни ийэтэ туох диэн күрэппитэ буолла, бииргэ үөрэммит оҕолоро сорохторо тахсыбыттара, «Романтика» диэн ааттаах туспа звенолаахтар эбит этэ. Биэрискэ үөрэххэ киирбэтэх кыһыыта-абата сүрэҕин үүйэ-хаайа тутара. Сити кэмҥэ хайа эрэ дьоллоохтор университет сырдык аудиторияларыгар олорон, санаабыт баҕаларын хоту, олохторун суолун оҥостоллоро, кэскиллэрин кэҥэтэллэрэ…
Эһиилигэр, сынтаччы анньыллыбытыттан саллан, Биэрискэ университекка холоно да сатаабатаҕа. Ийэтэ, саатар, буҕаалтырга үөрэнэ бар диирин ылыммакка, кыра соҕус дьоҕурдаах буолан, анаан аҕалбыт ойууларын, ол-бу биһирэбилгэ тиксибит кумааҕыларын мунньан, аны художественнай учуулусса сиргэ тимирбит самнархай дьиэтигэр тиийбитэ.
– Театральнай, чыыста театральнай эбит, – диэн ботугураспыттара хамыыһыйаҕа олорор худуоһунньуктар. Биэрискэ таҥаһы-сабы уруһуйдуур баҕа санаата туолуох курдугуттан һэк гына түспүтэ да, эксээмэнин күнүн бутуйан кэбиһэн, эмиэ хаалан хаалбыта. Тыйыс куйахтарын кэтэ охсубут хамыыһыйа дьонуттан көрдөһө сатаабыта да, хайыай, бэйэтэ буруйдаах буоллаҕа дии.
Худуоһунньуктар эксээмэннэрэ атын үөрэхтэртэн тоҕо эрэ арыый эрдэ туттарыллар буолан, бас батар кыах көстүбүтэ. Москубаҕа иис технологиятын үөрэҕэр миэстэ баарын билбитэ. Төрдүө буолан биир миэстэҕэ анньыспыттара. Сырдык кугас харахтарынан арылыччы көрбүт бааһынайдыы хааннаах кыыстыын тэҥ баалланан, иккиэйэҕин эрэ хаалбыттара. Биэрискэ оччолорго син даҕаны сытыы эбит ээ. Миниистирдэр Сэбиэттэрин үрдүк дьиэтигэр үҥэн-сүктэн, көрдөһөн-ааттаһан тугу эмэ ситиһээйэмий диэн, чэпчэки бырамыысыланнас ааныгар тиийбитэ. Сэкирэтээр тоҕо эрэ суоҕа. Миниистир хоһугар икки киһи тугу эрэ мөккүһэллэрэ, тыл-тылларыгар киирсибэттэр быһыылааҕа, хаһыытаһа быластаан кэпсэтэллэрэ. Оттон аан тэлэллэ биэрээтин, ардырҕаспытынан иккиэн тахсан кэлбиттэрэ.
Миниистир мап-маҕан баттаҕын аннынан хара хаастарын түрдэһиннэрэн, көрдөрбүтүнэн, ханна эрэ баран хаалбыта. Биирдэһэ, болҕомтолоох хара харахтарынан чоҕулуччу одуулаабыт эдэр киһи, кыыстыын дорооболоспута.
– Гоголев диэммин, – мөккүөргэ уйуһуйан, билигин да иһигэр «оргуйа» сылдьар быһыылааҕа. Кыараҕас хос устун төттөрү-таары хаамыталыыра, тиҥилэҕэр туран эргиллибитэ. – Туох кыһалҕалаах кэллиҥ?
Биэрискэ саарбаҕалаан, мух-мах буолбута, онтон кэпсээбитэ.
– Тыа оҕото, бу миэстэҕэ тиксиэм диэн эрэнээхтиигин да, билэр киһи быһыытынан этэбин, тиксиэҥ суоҕа! Эрэйдэнэ сатаама, быһаарыллан турар! Эн дуу, Саха сирин аан дойдуга аатырдыбыт ырыаһыт кыыһа дуу, ыйааһыҥҥыт тус-туһунан. Олоххо итинник буолар, ону билэ иликкин быһыылаах.
Кини эппитин хоту буолбута. Биэрискэ