История схоластического метода. Второй том, 2-я часть: По печатным и непечатным источникам. Мартин Грабманн. Читать онлайн. Newlib. NEWLIB.NET

Автор: Мартин Грабманн
Издательство: Издательские решения
Серия:
Жанр произведения:
Год издания: 0
isbn: 9785006228191
Скачать книгу
общепринятого мнения Церкви, либо, если это невозможно сделать, просто отказаться от них. Последнее, несомненно, является намерением самих этих авторов, которые не только согласны с этим, но даже серьезно желают этого.74 После этой классификации и оценки auctoritas Роберт фон Мелун возвращается к собственно цели этих объяснений, а именно к определению степени авторитетности глосс.

      Среди глосс он придает большее значение глоссам на Псалмы и Паулины. В целом, однако, он сохраняет свой тезис о том, что глосса не представляет собой auctoritas.

      В частности, эти глоссы лишены всех auctoritas, которые отличаются по формулировкам от auctoritates, то есть от текстов Отцов, из которых они взяты. И снова он резко обличает богословов глосс за то, что они пренебрегают тем, что первично и на чем покоится фундамент всей нашей веры, а именно Священным Писанием Ветхого и Нового Заветов и чудесными толкованиями Отцов на них, и отдают первое место тому, что едва ли можно рассматривать даже во второстепенном плане, а именно глоссам75.

      Роберт Мелунский, продолжая борьбу с поверхностным богословием глосс, решительно выступает против другой дурной привычки, которая пыталась закрепиться в современной учености, а именно стремления говорить красивее и напыщеннее, чем правдиво, чтобы освежить слух больше, чем ум. Он выступает, если хотите, против вторжения риторики и вымысла в область серьезных, трезвых научных исследований. Каждая речь, начинает он, должна быть направлена на то, чтобы освежить разум. Иначе она бесполезна и бесплодна76. Простой эвфемизм не оставляет в сознании семян истины, когда слова угасают для слуха.

      Действительно, очарование, которым обладает такой эвфемизм для слуха, часто завораживает и застает врасплох неосторожный ум. Нашему схоластику здесь вспоминается история о сиренах, которые чарующей мелодичностью своих голосов заманивали многих в смертельную опасность77.

      Солидное философское образование, подготовка к философским диспутам представляется нашему теологу защитой от риторических попыток представить ложное как истинное, а истинное как ложное. Чтобы проиллюстрировать контраст между философией и риторикой, Роберт фон Мелун ссылается на враждебное отношение греческих философов к риторам, прежде всего Платона, который считал хорошей идеей изгнать Эсхина из философского преподавания, поскольку тот был более склонен к красноречию, чем к серьезным философским размышлениям78. Платоновские сочинения также редко содержат ораторскую пышность, чтобы не мешать уму читателя искать истину. Если Платон и другие философы и применяют яркие краски риторических украшений в отдельных отрывках своих сочинений, то только для того, чтобы вдохновить читателя на еще более решительное проникновение в глубины истины.

      Мотивом столь редкого использования риторики в философских изысканиях является не развлечение, не щекотание ушей, а укрепление и позиционирование


<p>74</p>

«Alios adhuc non ignoramus sacre scripture tractatus, qui quamvis utriusque auctoritatis presidio, i. e. tarn comprobatoris quam auetoris, in iure authentico nonnihil possunt in eis tarnen auctoritas comprobans non parvo gradu excellit auetoritatera componentis. Huius generis sunt scripta sanetorum expositprum veteris testamenti et novi scüicet hieronymi, augustini et aliorum. Nam^niulto plus possunt in ambiguorum distinetione et concessorum assertione eo quod ab ecclesia comprobata sunt quam inde quod a doctoribus non minime auctoritatis sunt composita. Unde si que in eis inveniuntur, que ab usu sanete ecclesie discrepare videantur, aut ad ipsum reducenda sunt aut si hoc fieri non potest omnino sunt relinquenda ipsorum auetoribus permittentibus, verum etiam preeipientibus» (fol. 3).

<p>75</p>

«Sunt vero glosse quedam, que ceteris celebriores habentur, que non simpliciter sancte, sed sancte sanctarum dicuntur…… Hee autem ille sunt, que psalterium et epistolas exponunt…… Peccant ergo qui glossas quasi auctoritates essent ad aliquorum comprobationem vel infirmationem afferunt, cum nee auctoritates sint nee in tali negotio auetoritatis locum obtinere possint…. Et ideo verum esse quod diximus necesse est scilicet nullam earum glossarum auetoritatem esse, que in verbis ab ipsis auetoritatibus sunt diverse, ex quibus excerpte creduntur. Eas ergo ignorantia miserabili aut ex obstinatione dampnabili nonnullorum favour scolarium ita attollit, ut plus apud eos possint quam auctoritates, ex quarum veritate eis fides exhibetur. Quod quam stultum sit quamque ordini sani dogmatis noxium, quis non videat qui intelligit que precedere debeant et que sequi. In quibus quanta perversio fiat ab his, qui quasi sacramento glossarum recitationi se obligaverunt, manifestum est. Id quod nee seeundum possit tenere locum in primo constituunt et parvi vel nullius existimant momenti, cui tota nostre fidei ratio est innixa, i. e. veteris et novi testamenti scripturam eiusque preclarissimas expositiones a sanctis patribus traditas» (fol. 3).

<p>76</p>

«De alio adhuc genere studiorum non inutile disserere mihi visum est nee Ulis forsitan videbitur quorum Studium potius scire quam sciri. Est ergo quorumdam Studium non solum in doctrina sacre scripture, verum etiam in secularium artium diseiplina, ut magis ornate loquantur quam vere et magis delectent quam prosint auresque pascant et non animum, ad cuius refectionem omnis locutio est formanda, quod cum efficere non valeat omnino cassa et omnis fruetus vacua esse est iudicanda» (fol. 3). На полях написано: «Sermonis ornatum vitandum».

<p>77</p>

«Quod tunc fieri constat, quando in animo auditoris nullum semen relinquit veritatis, ex quo auribus insonare destitit. Sensus namque aurium sepissime fallit animum incautum…… Nam non absque congrua significationum similitudine sirenes leguntur vocis sue delectatione in certum mortis periculum traxisse» (fol. 3).

<p>78</p>

«Nee illa philosopborum disputatio perniciosa estimanda est… que rhetoricam artem fore perniciosam probat eiusque studio ideo supersedendum esse decrevit ab his sc. qui philosophice professionis esse volebant quod blandimento sue persuasionis falsum pro vero credi facit et verum ac si falsum esset detestabile habet…… Eius rei gratia Plato respondisse perhibetur eum (sc. Eschinem) a philosophica diseiplina esse removendum, quia animum haberet proniorem ad verborum delectationem quam ad sententiarum veritatem…… Unde in ipsius platonis optisculis rarissime coloris exornationes inveniuntur, ne animus lectoris eis illectus a studio doctrine, quam comparare intendebat, revocaretur, sed tantum amore virtutis oecuparetur. Solet tarnen tarn plato quam alii philosophice diseipline doctores verborum exornationibus interdum traetatus colorum luminibus depingere, quatenus mens eis recreata avidior foret ad veritatis inquisitionem. Non emm ut aures demuleeant, dietamina sua exornationum coloribus philosophi distinguunt, sed ut ad sententiarum intelligentiam animum alacriorem reddant. Quod tarnen ab eis rarissime vel numquam factum invenitur qui omnium iudicio in artium doctrina et veritate et subtilitate preclarissimi sunt habendi. Unde quidam ex eis, qui in sententiarum subtilitate fere omnibus prefertur, non immerito nominum et verborum turbator est appellatus, qui traetatus suos amari voluit non pro inani verborum suavitate, sed pro fruetuosa sententiarum virtute» (fol. 3 and 4).