Mirzə Şəfi haqqında xatirələr. Фридрих Боденштедт

Şəfi sədəf kimi ağ dişlərini göstərib, əlavə etdi:

      – İştah diş altında olur.

      O, adəti üzrə rahatlanmaq üçün papağını çıxarıb kənara qoydu. Başını ülgüclə tərtəmiz qırxdıranda çox məğrur görünürdü. Bu vaxt ona elə gəlirdi ki, bütün qadınlarda ona məhəbbət, kişilərdə isə ehtiram hissi oyanır.

      Hər dəfə o, başını qırxdıranda mən onun ruhunu oxşamaq üçün deyərdim:

      – Bu gün necə gözəlsiniz, Mirzə Şəfi!

      Dikdaban ayaqqabı əhvalatına baxmayaraq, Mirzə Şəfi bu gecə mənə daha şad görünürdü. Çünki bizim tanışlığımızdan indiyə qədər ilk dəfə idi ki, mənimlə şərab içməyə meyil edirdi. Halbuki, o, həmişə müəyyən bəhanə ilə bundan boyun qaçırardı. O, çox hörmətli adam olduğu üçün, Avropada onun şərab içməsi barəsində danışacağımdan, onun təmiz müəllim adına ləkə gətirə biləcəyimdən ehtiyat edirdi. Ancaq öz hislərini boğa bilmədi, iki-üç qədəh içdikdən sonra, ilhama gəldi. Mirzə Şəfi elə mükəddər, elə söhbətcil bir adama çevrildi ki, heç vaxt onu belə əhvalda görməmişdim. O, məni xumar baxışlarla süzüb dedi:

      – Gör, bir Hafiz nə deyib:

      Şərab müdrik adamların içkisidir,

      O, gözəl əhvali-ruhiyyənin mənbəyidir.[1]

      Onun ətrafında neçə-neçə müqəddəs ruhlar dolanır.

      – Əslində, – deyə o, sözünə davam etdi, – şərabın ləzzətini yalnız avam adamlar başa düşməzlər. Biz filosoflara Quran niyə lazımdır? Bizim müdrik şairlərimiz, ağıllı xanəndələrimiz ömürləri boyu şərabı mədh ediblər. İndi bizim cürətimiz çatarmı ki, onların dediklərinə əks gedək?

      Mirzə Şəfi bu sözlərlə sübuta yetirmək istəyirdi ki, onun söylədiklərini dünənə şamil etmək olmaz. O, mənə on il bundan əvvəl qatı dindar bir mollaya göndərdiyi şəraba məhəbbətini izah edən bir nəğmə oxudu:

      Molla, şərab təmizdir,

      Günahdır onu təhqir etmək.

      Həqiqəti də axtarsan onda taparsan

      Ayaqlarım məni bilərək məscidə gətirməyib,

      Sərxoş idim, yolumu azıb gəlmişəm.

      Badəni şeir, şeiri isə badə əvəz edirdi. Birdən mənim nəzərlərim təəccüblə ona dikildi. Mirzə dərin fikrə getmişdi. Gözləri bir nöqtəyə dikilib qalmışdı. O, bir an beləcə xəyala daldı. Mən onu xəyaldan ayırmağa qıymadım. O, dərin köks ötürüb, kədərli bir ahənglə aşağıdakı nəğməni oxudu:

      Məhəbbətin əzabı belimi əydi,

      Kimdən ötrü, soruşma.

      Mənə ayrılığın zəhərini verdi,

      Kimin əliylə, soruşma.

      Mən onun sözünü kəsib:

      – Mirzə Şəfi, heç sevmisənmi? – soruşdum. O məni əzablı baxışlarla süzdü və başladı başqa bir nəğmə oxumağa. Mənə elə gəlir ki, nəğmə Hafizin idi: