Müşfiqli günlər. Dilbər Axundzadə

xala fikrə gedər və deyərdi: – Cəfərin yolu ilə gedəcəksənsə, evimiz yıxıldı. Elə sizləri yoldan çıxaran Cəfər kimi adamlardır. Məgər Cəfər az əzab çəkir, onu gündə Dumaya çağırırlar. Bax, Cəfər bu gecə qardaşı oğlu Heydərin toyuna getmişdi. Hələ də gəlməyib, Şahbikə səhərə kimi yatmayıb. Axırda öyrənib ki, Cəfəri Dumaya aparıblar. Səni də Dumaya apararlar. Yetim uşaqsan, mən də bu ağrıyan ayaqlarımla sənin dalınca gələ bilmərəm.

      “Lakin bu kimi sözlər Müşfiqin əqidəsinə uyğun gəlmirdi. O, çox cəsarətli olduğundan sözü üzə deməkdən də çəkinmirdi. Nənəsini başa salmağa çalışırdı ki, o, ancaq şair olacaqdır. Uşaqlıqdan şeirə belə həvəs götərən Mikayıl sözün əsil mənasında çoxlu şeirlər yazırdı. Ancaq o vaxt şeirlərini toplayıb saxlamamışıq. O, öz hafizəsinə arxayın olduğu üçün hər şeiri köçürməzdi”.

      M. Müşfiq bir dərəcəli 10 №-li məktəbdə Şəmsi Bədəlbəyli (Azərbaycan SSR xalq artisti) ilə üç il eyni sinifdə parta arxasında oturmuş, birlikdə oxumuşdu. Onun da xatirələrindən məlum olur ki, Müşfiq hələ lap uşaq yaşlarından şeir yazıb məktəbin divar qəzetində “Yel döyən oğlu Səba yel” imzası ilə dərc etdirmişdir.

      Bir axşam rəfiqəm Pirayə sevinə-sevinə mənə yanaşdı.

      Onun üzündə qeyri-adi bir təbəssüm və həyəcan vardı.

      – Dilbər, sənə şad xəbər verəcəyəm, – dedi.

      Mən sual dolu gözlərimi ona dikdim.

      – Sənə Müşfiqdən məktub gətirmişəm, al!..

      Yerimdə donub qaldım.

      – Nə oldu, Dilbər? Al oxu, görək nə yazıb!

      Məktubu bərabər oxuduq. Müşfiq ilk görüşümüzdən aldığı təəssürat əsasında iki şeir yazmışdı. Sonralar həmin “İşidir” rədifi qoşmasının yaranma tarixini mənə danışdı. Sən demə, müsamirədə olduğumuz gecə, mən, sinəmə düşən uzun qoşa hörüklərimi geri atanda, Müşfiqin üzünə toxunubmuş. (Bəlkə də toxunmayıbmış.) Ancaq o, məni inandırmağa çalışırdı ki, guya o günü onu ətirli bahar küləyi vurmuşdu… Həmin qoşma belə idi.

      Xayır, hörüklərin deyildir ilan

      O əski şairlər söyləmiş yalan,

      Məni xəyal kimi ayağa salan, –

      O coşğun dalğalı telin işidir…

      “Ədəbi sevgi” şeirindən həmin gecəni xatırladan misraları da oxucuların nəzərinə çatdırmaq istəyirəm:

      Xatırla, sevgilim, bir axşam çağı,

      Yandı gözlərimdə eşqin çırağı.

      Saçlarından ilham aldığım zaman,

      Sardı gözlərimi incə bir duman,

      Nə yüksəyi gördüm, nə də alçağı.

      Şeirlər xoşumuza gəldi. Məktubun sonunda Müşfiq mənə öz səmimi hiss və məhəbbətindən yazırdı.

      Pirayə mənim üzümə mənalı baxıb dedi: