– Минем бу йортка кергән расхут инде, – диде ул, эш бетереп, мичкә ягып, осталарны һәм морҗачыны сыйлаган көнне, кулына стакан тотып. – Моңа кергән расхут инде. – Әтисенә карап алып. – Дөрес, сүзнең дөресе кирәк, әти дә ярдәм итте…
Кәшфи дәшмәде. Бу йортка Кәшфинең саклык кенәгәсендәге нәкъ дүрт мең акчасы кереп китте. Әле бүген «осталарны сыйлыйсы бар» дип тә малай йөз тәңкәне буып алып киткән иде югыйсә.
– Моңа кергән расхут инде…
Йорт, шулай итеп, «безнеке» түгел, «минеке»нә әйләнде.
Егет кеше читкә китеп эшләп кайтсын, ил-җир күрсен, армиядә булсын икән! Чит җирләрдә тулай торакларда яшәсен, коллективта бераз эшкәртелсен, шомарсын икән! Актык чутта, берәр хаталык эшләп, алты гына ай булса да колонияләрдә йөреп кайтсын икән…
Тавис, йортка чыккач, бөтенләй үзгәрде. «Мин» көчәйде, шул аңа тынычлык бирмәде. Сигез классы белән югары белемле хатынына акыл өйрәтә башлады.
– Сезнең ул институтыгызда нәрсә бирәләр соң? Менә мин унга алты йорт салып чыктым. Синең институт акчасы белән аны салып буламы? Ә?
Бәйрәм, ял көннәрендә кичен Тавис, авылның китапханәсе дә, клубы да булган йортына килеп, уртага басып концерт бирә иде. Концерты – төрле халык сүзләрен кыстырып сүгенү, үзеннән яшьрәкләргә бәйләнү. Кәшфи, бичара, үз гомерендә беркемгә бернинди авыр сүз әйтмәде. Әтисе Габделбарый абзый да шулай булды. Чөнки алар – дөнья күргән, коллектив күргән кешеләр. Тавис моны яхшы аңлый. Әмма ир кеше буласы килә.
– На… майть! Фәлән иттем мин! Унга алты нарат бүрәнәле өйне кайсыгыз салганы бар, … майть!
Һәр ял көнне кичен шулай. Грамматиканы әйбәт белгән яшьләр көләләр: Тавис сүзләрне килеш, заман, родларда дөрес кулланмый, грамоталы кеше алдында сүгенгән саен хур була бара иде.
Малай борчуыннан Кәшфинең тешләре какшады. Хәзер ул еш кына Ташлытауга теш врачына йөри иде. Тавис исә хатыныннан көнләште. Ил-җир күрмәгән ир, гадәттә, хатынын каһәрли торган була. Дөнья, кешеләр күрмәгән ир, гадәттә, хатынына кул күтәрә, үзенең ирлеген шулай раслый. Тавис та шул юлга басмакчы булды. Кыз тугач, бер кыланып алды:
– Бер малай да тапмагач, син миңа нәрсәгә? – дигән булып, беркөнне тавыш чыгарып карады. Әнисе кичке сауган сөтне китергән иде. Әнисе барында Тавис (бераз салып кайткан иде) бик каты кызды:
– Мин хатыннан куркып торучылардан түгел, – диде ул, әнисе каршында тәмәке кабызып. – Мин – нәрсә? Унга алты нарат бүрәнәле өй салып монда. Институт нәрсә бирә ул бүгенге катлаулы халыкара обстановкада? Нәрсә бирә ул?
Тавис ишегалды белән веранда арасында ду килеп йөри, керә-чыга, әнисе, шигәеп, аның җиңенә ябыша:
– Улым, дим, улым! Чү, салгансың икән, ят та йокла, ник алай адәм мәсхәрәсе ясыйсың? Балагыз бар, менә дигән йортыгыз бар!
Тавис аның саен кызды:
– Миңа нәрсә! Чыктым-киттем, пока беләкләрем таза. Йортны кубарам да сатам. Моңа бүген үк сигез меңне күз дә йоммыйча бирәләр. Чыктым-киттем, шахтага бардым, урнаштым.