Мансур. Ни өчен алай дип уйлыйсың?
Гыйлаҗ бабай. Байлар намазын укый, зәкятен бирә, сәдакасын бирә. Хаҗына бара, корбанын чала. Аңар мулласы да, ишаны да догасын бирә. Ә безнең ишеләр догасыз, фатихасыз, гөнаһка чумып, каралып бетәсең.
Мансур. Укый беләсеңме?
Гыйлаҗ бабай. Һи, каян беләсең аны! Безнең заманда ул юк иде. Әтидән яшьли ятим калдык. Унике яшьтән бирле кеше кулында. Рәтләп догаларны да белеп булмый. Үлгәч, анда сорарлар.
Мансур. Кайда?
Гыйлаҗ бабай (бармагы белән җирне күрсәтеп). Тегендә.
Мансур. Кемнәр?
Гыйлаҗ бабай. Ни инде… сораячаклар инде.
Мансур. Соң кемнәр сораячаклар?
Гыйлаҗ бабай. Әллә…
Мансур (бармагы белән җирне күрсәтеп). Анда балчыктан башка беркем дә юк.
Гыйлаҗ бабай. Юк?
Мансур. Юк!
Гыйлаҗ бабай. Көш, дим, зимагурлар! Кая киләсең тагын? Хәзер бай кайтыр бит. Әллә бәреп тәпиләреңне сындырганны көтәсеңме? Көш! Тәмуг кисәве!.. Көш, дим, рәхмәт төшкере!..
Мансур (тәмәкесен чыгарып). Бабай, тәмәке тартасыңмы?
Гыйлаҗ бабай. Юк, андый эшләргә, Аллага шөкер, өйрәнеп булмады. Ашап-эчеп, тәмәкеләр дә тарта башласаң, кая инде ул безгә. Андый эшләр безгә кул түгел. Син соң үзең кем буласың?
Мансур. Минем исемем Мансур.
Гыйлаҗ бабай. Бай баласымы? Сәүдәдәме?
Мансур. Юк, мин дә крестьян баласы.
Гыйлаҗ бабай (гаҗәпләнеп). Крәстиэн малае? Соң монда нишләп кенә торасың?
Мансур. Газетада эшлим.
Гыйлаҗ бабай (гаҗәпләнеп). Алай!.. Ул гәзит дигәнне син язасыңмы?
Мансур. Әйе, шул язучыларның берсе булам.
Гыйлаҗ бабай. Алай… Байга килгән идеңмени? (Тора.)
Мансур. Әйе.
Гыйлаҗ бабай. Гәзит китердеңме әллә?
III. Әүвәлгеләр һәм Мөршидә.
Мөршидә (өйдән чыгып, Мансурны күреп аптырап кала). Бабай, казан астына утын керт әле!
Гыйлаҗ бабай. Утын? Ә, әйе, утын шул. Онытканмын. Картлык шул. Уху-ху-ху… (Сөйләнеп чыгып китә.)
IV. Мансур һәм Мөршидә.
Мөршидә (Мансур янына килеп, як-ягына каранып). Мансур, бу ни эшең инде?
Мансур. Нәрсә? (Кулын бирә.)
Мөршидә. Көпә-көндез монда нигә күренәсең? Икебезне дә хур итәсең бит.
Мансур. Борчылма, Мөршидә, мин сиңа килмәдем.
Мөршидә. Миңа килмәдең?
Мансур. Асылда, мин сиңа килдем, әмма өстән караганда мин сиңа килмәдем.
Мөршидә. Син ни сөйлисең?
Мансур. Мин, теге хикәянең акчасын сорарга дип, Шакирҗан байга килдем. Өстән караганда бу шулай. Асылда, сиңа килдем. Бабай, барысы да шәһәрдә бәйрәмгә хәзерләнергә киттеләр, дигәч, син дә шәһәргә киткәнсең дип уйлаган идем. Менә нәрсә, җаный, мин бүген монда Ильяс әфәнделәрнең дачасында кунам. Уңай вакыт таба алсаң, барып чык. Менә теге әйткән китап шул инде. (Китап бирә.)
Мөршидә. Күрше-колан күрмәсә генә ярар иде. Дәү абый да хәзер кайтыр. (Куркып карана.)
Мансур.