Lux Verbi
Ter herinnering aan
Aletta Meyer
(*20 Desember 1949 – †27 Mei 2015)
So sê die Here:
Op ’n tyd wat Ek goeddink,
sal Ek jou gebede verhoor,
op die dag wanneer Ek wil red,
sal Ek jou help
– Jesaja 49:8
1
Desember 2004 en Kersfees
Kan jy jou rug op jou verlede draai, jou foute vergeet en nuut begin? Of leef jy vir die res van jou lewe onder die wolk van verhoudings wat skeefgeloop het en verbintenisse wat jy nie kan verbreek nie? Die gevolge van verkeerde keuses is vernederend en vernietigend. Dit slaan jou tot jy omval. Maar God is ’n God van tweede kanse. Hy help jou op en stuur jou na die plek waar jy eens gelukkig was, na mense wat jou onvoorwaardelik liefhet.
Janine is terug op die strand van haar kinderdae. Sy lig haar ken en kyk oor die see tot sy nie meer kan sien waar die water eindig en die lug begin nie. Daar agter die horison, het sy gedink, sal haar grootmenslewe begin. Dit het, maar nie soos sy gedroom het nie. Sy is een en twintig jaar en ses maande oud, moeg geleef en afhanklik van aalmoese. Nogtans is sy dankbaar en tel sy haar seëninge: “Dankie, Here! Dankie vir Jenny en Riekie en dat U ons huis toe gebring het. Dankie vir oupa Koen, ouma Leen en Jessie.”
Vaagweg sien sy hulle aangestap kom. Sy het agtergebly met die lighartige verskoning dat sy verlore slaap wil inhaal. Hulle het saamgestem, gesê hulle kan sien sy is moeg. Eintlik moet sy opstaan, wys sy is nie so ellendig soos sy lyk nie. Maar dis asof sy haar hier wil ingrawe, weer deel word van hierdie strand se geure en kleure. Regs van haar, oor die lae helling gedy ’n plaat suurvytjies, oortrek met ’n mengsel van purperrooi blomme en vet vruggies wat aan die ryp word is.
“Nog ver van bekwaam.” So sê ouma Leen wat weet hoe om suurvykonfyt te kook.
Ouma se hande staan vir niks verkeerd nie. Haar lewensuitkyk kom reg uit die Bybel, sy maak nie foute nie. Dit weet Janine uit dure ondervinding. Ouma was reg, al verwyt sy nie.
Janine sit regop. Haar mense het aangekom, maar staan nog in die vlak water, laat die branders teen hulle opskuim. Die kleintjies is uitgelate aan die spring, reg om weg te hardloop vir die een wat te gevaarlik naby kom breek. Oupa Koen is oud en krom vir sy vier en sewentig jaar, maar dis asof sy agterkleinkinders hom ’n tweede asem gee. Hy het sy welige bos grys hare onder ’n groen pet ingedruk, sy broekspype tot bokant sy knieë opgerol en dit dieper as gewoonlik die see in gewaag. Jenny-by hang aan hom. Met sy een hand druk hy sy kierie in die nat sand, met die ander lig hy haar van haar voetjies af. Sy slaan haar arms om sy nek en byna verloor hy sy balans. Jessie keer betyds en hy hou Jenny stewig teen sy heup.
Daar vaar ’n boot dieper die water in, lyk soos vissers. Ouma Leen beduie met groot gebaar. Jessie tel vir Riekie op en wys haar sy moet waai. Die boot kom nie nader nie, dit hou by die rotse verby, word kleiner en kleiner. Janine onthou haar ouers se uitgaanaande, hoe sy en Jessie gewaai het vir die wit kar wat in die donkernag al hoe kleiner word. Jessie is haar pa se suster, haar tante, vandag haar vriendin, destyds haar oppasser. Miskien was hulle toe al soos maats – samesweerders wat pizza bestel en verby slaaptyd voor die TV gelê het. Daardie rampspoedige nag het hulle The Little Mermaid oor en oor gekyk, te veel springmielies geeet, die liedjies saamgesing en gelag sonder om ’n ongeluk te verwag.
Daar was tye dat sy haar ouers bitter nodig gehad het. Vandag is sy dankbaar dat hulle dood is en nie haar skandes beleef nie. Dis oupa Koen en ouma Leen wat ’n leeftyd van verdriet met haar en met Jessie moet deel – oor haar ouers wat dood is, oor Jessie se mislukte verhoudings en Janine se Greg. Jessie het haar gewaarsku teen mooi mans met duister agendas. Tevergeefs. Hulle moes albei terugkeer na wet en orde en ouma Leen se huisreëls. Jessie slaap nie meer rond nie, sy rook nie meer nie. Sy werk by die kliniek op die dorp, bedien die armes teen ’n salaris wat gelykstaan aan liefdadigheid. Sy het vet en vrolik geword, moederlik teenoor haar ouers, soos ’n tweede ma vir Jenny en Riekie.
“My peetkindertjies,” noem sy hulle. “Ek het hulle so lief soos ek my eie sou kon hê, maar ek is vier en veertig. My tyd vir trou en kinders kry, is verby.”
Janine en Greg het nie getrou om ’n gesin te begin nie. Jenny was reeds verwek toe hulle voor die kansel gestaan het en Riekie het haar opwagting ook per ongeluk gemaak. Nogtans – Jenny en Riekie is haar dogters wat sy soos ’n wyfiewolf teen die wêreld sal beskerm. As die nuwe enetjie ’n seun is, kom Greg dalk terug om vir hulle te sorg, vir sy vrou en kinders, sy gesin. Ha! Hoe dom van haar om te dink ’n seun is die oplossing. Greg glo nie eens sy is swanger nie. Hy beskuldig haar daarvan dat sy hom met leuens manipuleer. Sy kan nie wag dat die kind met sy kenmerkende kuiltjies en potblou oë gebore word nie, en sy sal hom met die DNS-sertifikaat konfronteer.
Vir eers is sy afhanklik van haar familie en … die Kowalski’s. Sy is twaalf weke ver, maar hulle weet nog nie. Tyd dat sy hulle inlig, die Kowalski’s ook in haar vertroue neem. Sy het die winkelwerk wat hulle haar aangebied het, so nodig soos asem. Probleem is, hoe gaan dit lyk as sy hoogswanger agter die toonbank staan? Mense skinder, hulle sal stories maak oor haar en Bennie. Maar iets sal sy moet doen om tot die huishoudelike uitgawes by te dra. Dit gaan skraal, sy sien dit, skraler as in die ou dae toe Oupa nog mure afgebreek het en op dakke kon klim en Ouma deurnag koeksisters gebak het. Met Janine en haar dogters in die huis sal hul uitgawes verdubbel en Greg, dief wat hy is, sal nie vir hulle ’n sent stuur nie. Kry sy nie iets anders nie – op die dorp is werk skaars – sal sy by die Kowalski’s moet inval. Jenny is twee jaar en ses maande oud, Riekie skaars een jaar, die nuwe baba kom volgende jaar in die winter. Sy kan nie van Oupa-hulle verwag om haar en Greg se kinders geldelik te ondersteun nie, veral nie nadat Greg haar erfporsie gesteel het en niks vir hulle omgee nie.
Janine grawe in die sand, sy pers die korrels in haar vuiste saam. Sy is kwaad vir hom, baiekeer vir die Here ook. Soos dikwels tevore, bid sy hardop: “Here, wat gaan van ons word?”
Met toe oë wag sy op ’n antwoord, van moedeloosheid verwag sy weer niks, maar God is getrou. Hy stuur vir haar die herinnering van Esther Ndlovu se regop handskriffie: Therefore take no thought, saying, What shall we eat? or, What shall we drink? or, Wherewithal shall we be clothed? For your heavenly Father knoweth that ye have need of all these things – Matthew 6:31-32.
Voordat hulle weg is uit Londen, het Esther vir haar ’n afskeidsgeskenk van duur velsorgprodukte gegee. Die Bybelversie was vasgeplak op die pakkie. Ja, God sorg vir hulle, sy wil daaraan vashou. Hulle sal kry wat hulle nodig het, maar grimering en nagroom?! Sy het ’n dak oor haar kop, sy is omring van mense wat haar liefhet. Hulle dra haar op die hande, versorg haar dogters, was en stryk, maak kos, ruim op, los haar om te rus, vra nie vrae nie. Tog, die twyfel oorval haar so maklik. Is dit moontlik, sal hulle dit kan volhou, doodgewoon eerlike mensliewendheid?
Sy is steeds die verantwoordelike persoon. Dis laatmiddag, die wind raak lastig. Sy sal haar moet lig en gaan sê dat die kinders gebad moet word sodat hulle kan eet voor die televisie aangesit word. Ja, Oupa-hulle spog nou ook met hul eie stel. Dit pryk op ’n koffietafel in Ouma se woonkamer, die meubels só gedraai dat daar genoeg sitplek is vir almal. Jessie het van haar spaargeld getrek en gekoop. Daar was glo eers besware. Nou is die bank se kussings hol gesit en mis Ouma en Oupa nie een uitsending van 7de Laan, die nuus en ander leersame programme nie. Die deur staan oop. Dit is nie meer ’n vertrek net vir belangrike gaste nie, alles te danke aan Jessie. Sy is vir hulle ’n ware steunpilaar. Ouma sê haar beker loop oor, die Here seën hulle met ’n dogter, ’n kleindogter en agterkleindogters, almal onder een dak tot die dood hulle skei. Oupa beaam alles. Net Janine weet hoe salig onbewus Riekie en Jenny nog is. Om die afskeid in Londen te versag, het sy vir hulle verduidelik dat hulle vakansie gaan hou in Suid-Afrika by die see waar sy grootgeword het. Riekie het nie ’n saak nie, Jenny vra wanneer Daddy dan kom. Tot vandag toe geniet sy die “vakansie” en kan Janine die waarheid systap, maar een of ander tyd sal sy eerlik moet wees.