Свет ідзе па слядах чарадзея.
Здабывае прымройлівы лёс.
СМЯХОТНАЯ (НЕ)БЫЛІЧКА ПРА ЧАРАДЗЕЯЎ НЕВЯЛІЧКІХ…
Паслухайце, падзівіцеся, людцы добрыя! Ладна ды згодна жылі сваякі-суседзі, Саўка Саўчыкаў ды Грышка Грынчыкаў. Паважаныя, шанаваныя, працавітыя, ашчадныя, старанныя… аж праз меру. Абодва заўзятыя аматары рыбаліць. Хоць, як вядома, меры тут і няма… Нідзе няма: ні як старанным ды працавітым быць, ні як вуду трымаць. Хоць і таптуху шанавалі… Але ж усялякае здаралася!
Дык вось я пра што! Сябравітыя, значыць, суседзі, адна і загана, што любяць хваліцца. Ды не так самі сябе, як адзін аднаго… А ўжо калі пачнуць хваліць – не нахваляцца! Як яно зазвычай бывала… Прыйдзе Саўка ў які гурт, памаўчыць важна ды і завядзе простую гаворку:
– А ў Грышкі ж карова не карова, а проста золата!
– Што, малаком хоць заліся? – у яго пытаюцца.
– Куды там! На малако – як тая каза… Затое ж разумная! Разумней, чым Грышкава жонка!
– Як гэта так?
– А што вы думаеце! Іду надоечы праз сваю палоску, мы ж разам косім лазнянскі лужок, дык бачу зусім парадак. Сена і скошана, і высушана, на сене ж ляжыць Грышкава…
– Жонка?
– Куды там! Карова! Сена на ўсю ляпу хапае як не падавіцца! А побач стаіць…
– Грышка?
– Грышкава жонка! Каровы не ганяе, сена ў валок заграбае! Ты, Грыпіна, кажу, карову пужні, каб не рабіла шкоды. А яна мне кажа, не карова, зразумела, а жонка: «Не буду каровы гнаць! Яна мне сказала, што ёй Грышка дазволіў!»
– Га-га-га! Карова сказала, што ёй Грышка дазволіў есці летам сена! Карове, не жонцы…
– А можа, і жонцы, – разважліва цягне Саўка. – Грышка ж не скупы, самі ведаеце!
– Ды ведаем! Сваёй шыкоўнай трохі палапленай світкай сёмы год хварсіць! А боты ж, боты! Падаб’е каторы раз жалеззем – і як новыя! А шапка! І зімовая, і летняя. Вось які наш Грышута! Самы-самы…
– А і зусім у яго карова чарадзейная! – запэўнівае ўсіх Саўка. – Не вераце?
– Верым! Бо размаўляе!
– І-і-і! Не толькі размаўляе! Сама на пашу ходзіць, сама з пашы вяртаецца. Мне Грыпіна так і казала: «Я з каровай толькі дзеля добрай кампаніі хаджу! Лепей, чым з Грышкам».
– Вось яно, сямейнае шчасце!
– Э-э-э! Не кажыце! Мне Грышка сам надоечы дзейкаў, што, маючы такую чарадзейную карову, – шчаслівы… І жонкі яму не трэба! Самы-самы…
– А ты, Саўка, шчаслівы? – спытаюцца ў яго. – Калі ж надумаеш жаніцца?
– Ды дзе ж тое шчасце падзелася, – цяжка ўздыхне той. – Не ведаю…
Колькі часу мінецца, а з суседзямі, са сваякамі, з суседскімі сваякамі дойдзе тая гамонка да Грышкі. Дык той, як гэта кажуць, не чакаючы зімы, ідзе ў які, малы ці вялікі, гурт… Пра нейкую драбязу запытае, уздыхне ды скажа самае галоўнае:
– А ў Саўкі ж конь проста залаты, проста чарадзейны!
– Што, лётае, нібы вецер? Дужы, нібы асілак?
– Куды там! Валюхаецца, нібы качка! Недакормленая… Але ж разумны! Разумней за Саўку!
– Як гэта так? – у яго запытаюцца.
– А што вы думаеце! Іду надоечы праз сваю палоску, мы ж разам косім лазнянскі лужок, дык бачу, як Саўка сена возіць… Воз кладзе ды ў каня пытаецца, ці трэба болей класці, ці ж не… Конь, праўда, яму нічога не адказвае.
– Чаму гэта? Відаць не такі чарадзейны, як твая карова, што добра гаворыць…
– Ды не! Ганарысты, мабыць, аж болей за самаго Саўку, які, ці ведаеце, самы ганарысты!
– Як гэта так?
– А вось так! Едзе ўранні на сваім кані, седзячы задам наперад. Відаць, каб не вітацца… І не вітаецца! Нос угору, хвост трубой…
– Конь нос угору? А Саўка…
– Не! Саўка нос угору! А каніска яго чарадзейны хвост трубой! Відаць, каб хвост па носе не даставаў! Во як бывае…
– А Саўка ж наш, Саўка! Як з яго не цешыцца!
Усе ведаюць, што Саўка на язык лоўкі, Грышка – не надта каб… Таму ж Грышку як могуць дапамагаюць. Пытаюцца прыязна, заклапочана:
– Што ж яшчэ той конь чарадзейны робіць?
– А ўсё! Працавіты, шэльма, не тое, што ягоны гаспадар…
– Ты ж казаў, што ён быццам худая качка?
– Дык праўду казаў! Ад таго і худы, што спрацаваўся. Саўка на возе спіць, а конь воз цягне. У канаву… Саўка прачнецца, пасварыцца і далей храпе. А конь зноў воз цягне. З канавы ў лес…
– А з лесу дадому?
– А з лесу ў возера! І паплыло сянцо! А Саўка зноў за касу бярэцца…
– Го-го-го! Працавіты наш Саўка! Гаспадарлівы! Дбайны! Самы-самы…
– Сам казаў, – паважна ўздыхае Грышка, – што, маючы такога цудоўнага каня, нікога ў гаспадарцы трымаць не трэба! Дык і не трымае! Адно сена косіць як на тры каровы… Якіх не мае.
– Шчаслівы чалавеча! Ведае, што яму трэба! А ты, Грышка, ведаеш? – спытаюцца ў яго.
– Эх!