Հզոր ժայթքումով ճեղքելով կեղևն
ցասումը սառում ու խոսք է դառնում,
բայց ուզում եմ ես, որ շառաչելով՝
նա անվերջ հոսի:
Վանքերի ղողանջը չի լռում երբեք,
ողբալով նրանց, ովքեր դեռ երեկ …
Օ՜հ, ո՜չ, թող քարերը, քարերը խոսեն …
և խոսում են նրանք լռությամբ մռայլ:
Քարեր հարազատ, ո՞ր մեղքի համար
հայրենիքը մեր դարձրին դժոխք,
խաչեցին հավատը, իսկ մարդուն,
Մարդո՜ւն …
Ո՞ր մեղքի համար:
Քարեր հարազատ, լռությամբ ձեր սուրբ
տվեցիք դուք մեզ մխիթարություն,
հասկացաք դուք մեզ, ցավեցիք դուք մեզ,
չեղաք անտարբեր մարդկության նման,
և համոզեցիք՝ սրտերը մարդկանց
քար չեն, այլ սառույց, սառն ու սպիտակ:
2
Անծա՜յր անապատ,
լերդացած արյան կտորները սև,
քարերի նման փռվեցին գետնին,
դարձնելով երկիրը մեր մեծ գերեզման,
ու երկինքն ապշած քարացավ առմիշտ:
3
Գժվելով ցավից, ծաղրանքից վայրի,
վախից, ամոթից ու ստորացումից,
մի ազգ, մի ամբողջ ազգ էր կոտորվում,
հոշոտվում էր ողջ աշխարհի առջև:
Կանչում էին նրանք և հույսերն անհույս
ուղղում էին նրանք միմիայն Աստծուն,
և ձայները նրանց արնաքամ երկրում
տարածվում էին ղողանջի նման:
Մանուկներն անուժ և կանայք անզոր,
վանքերում այրվող սերունդներն արու
աղաչանքներով դիմեցին Աստծուն,
բայց խուլ էր Աստված:
Մարդիկ խենթացած՝ մահ էին փնտրում,
մահն էր հանգրվան գեհենից ահեղ,
և մահին խոնարհ իրենց իսկ ձեռքով
նրան էին հանձնում միակ երեխուն:
Օ՜հ, աշխարհ մարդկանց,
արնոտ, արնածոր,
գռեհիկ, անաստված, լպիրշ, բութ էակ:
Հուսահատ մեր ձայնն ականջին քո մեծ
չհասավ երբեք, լոկ մեզ խլացրեց:
Արցունքները իմ միացնեմ ես նրանց
արցունքի գետին,
որ լցվում է լուռ
ծովը մարդկության:
Տեսնողները այն Դանթե չդառան՝
լռեցին նրանք,
կլռեմ և ես:
4
Անցնում են դարերը,
վազում են դարերը,
ցավի, դավերի, մտքի, տանջանքի,
կսկիծի, սիրո, հիասթափության,
ցանկությունների, կռվի, հավատքի,
ջերմության, վեհի, փառասիրության,
մթի ու լույսի, չարի ու հույսի:
Անցնում են դարերը,
մեր դարն էլ կանցնի՝
միանալով նրանց:
վերջ Ա մասի
Մաս
Բ
1
Անմարդ անապատը փռված էր անծայր,
ձգվելով անհույս միջև հորիզոն,
վերից գորշագույն տարածք էր իջնում,
անամպ, անարև գորշագույն տարածք:
Մի երգ էր հնչում՝ վշտոտ, դողդոջուն,
քարերին նստած սևուկ Տիրամոր:
Եվ սուրբ, և վշտոտ, և հավերժ ջահել,
որ սպանված որդու սև սուգն էր տանում:
Ոտքերը արնոտ քարերին դրած
դանդաղ ճոճվելով երգում էր տխուր,
աչքերը հառած մի անտես հեռու
նա սուզվում էր իր մտքով այդ հեռուն:
Կանգ էր առել ժամանակն ասես,
և հավերժ ջահել մարմինը կնոջ,
նրբագեղ, ճկուն և աստվածային
քարին էր հենված,
իսկ մազերը սև
ուսերին, կրծքին փռվում էին լուռ:
Շրթունքները գունատ շարժվում էին նուրբ
և ձայնը վշտոտ՝ ալիքի նման
շուրջն էր տարածվում:
Երգը բնության, երգը Տիրամոր,
միացած իրար մի վշտով անհուն,
դառնում էին մեծ, երկրային մի Վիշտ:
Օ՜հ, սուրբ Մարիա՜մ:
Վիշտը մարդկության ծանր քարի պես
քո սրտում կանգնեց:
2
Եվ մութն էր պատում ասես ամեն ինչ,
ծանր լռությունը իջնում էր դանդաղ,
պատերը խոնավ՝ աշխարհից կտրող,
շունչն էին փչում՝ մռայլ և անձայն:
Պատերը մեռնող զգացումների պես
մի մոմի լույսի կարոտ էին զգում,
թեթև շոյանքի և մի այլ խոսքի,
որ սև մենության շղարշը քաշեր:
3
Մի